Voorstellen voor MAP7 zijn hallucinant voor de landbouwsector en de verwerkende industrie

Het was al een hele tijd wachten op meer duiding over het nieuwe mestactieplan – zoals minister Demir MAP7 liever benoemt. In de commissie Leefmilieu van 26 oktober waar de slechte waterkwaliteit aan bod kwam stelde de minister van Omgeving dat het nieuwe mestactieplan iets anders moet zijn dan wat men met de voorbije 6 mestactieplannen heeft gedaan. Ze beweerde ook al overleg gehad te hebben met de landbouworganisaties.

Zonder overleg

Dat de minister haar voorstel ‘anders’ is, blijkt wel degelijk nu die eindelijk op tafel liggen. Het overleg met de landbouworganisaties een overleg durven noemen, is een andere zaak. Volgens Boerenbond, ABS, jong ABS en Groene Kring konden ze enkel kennis nemen van de maatregelen die het kabinet van minister Demir met de Europese commissie aftoetste. “Deze maatregelen werden door de minister zonder voorafgaand overleg of betrokkenheid van enige partij in de regering, het parlement of de stakeholders voorgelegd.”, luidt het bij de landbouworganisaties in een gezamenlijke reactie.

“Waar zowel Vlaamse strategische adviesraden (SALV en MINA-raad) als de wetenschappers zeggen dat het cruciaal is om vroegtijdig af te spreken over de strategie voor het betrekken van landbouwers en hun organisaties is dat precies wat er niet gebeurt. Zonder enig overleg en unilateraal wordt er ons nu een MAP gepresenteerd.”

Boerenbond informeerde intussen zijn leden. Maar onder meer de financiële krant De Tijd bleek ook al snel over de inhoud van de voorstellen te beschikken, wat op zaterdag 29 oktober dan ook een storm aan reacties veroorzaakte. Voor heel Vlaanderen, ongeacht de waterkwaliteit, worden dan ook heel ingrijpende maatregelen voorgesteld. We belichten de meest opvallende.

Areaal uit productie

In het nieuwe mestactieplan wordt een teeltvrije zone van 6 m langs alle waterlopen en grachten vooropgsteld. Vandaag geldt op sommige plaatsen 1 m. Door deze maatregel wordt een ontzettend veel (duur) areaal uit productie genomen en op geen enkele manier vergoed. Op sociale media rekenden sommige boeren al voor wat dit zal betekenen voor hun percelen in het versnipperde Vlaanderen. Ook Hendrik Vandamme, voorzitter van ABS, beschreeft op het vrt nieuws de impact op een van zijn percelen: “Een klein perceel van 1 ha omgeven door grachten wordt met deze maatregel gereduceerd naar 4.000 m2.” Zowel de De Tijd als vrt gingen te rade bij Thijs Vanden Nest van ILVO. “Als dit erdoor komt, dan kan tot 25.000 ha landbouwgrond uit productie gehaald worden”, berekende Vanden Nest.

Daarnaast wordt ook een minimale reductie van de bemestingsnormen met 15 % gesteld, die nog kan verhoogd worden tot er een maximaal opbrengstverlies is van 3 %. Boerenbond rekende voor dat dit voor maïs tot 40 % minder bemest zal kunnen worden. Dit is een ramp voor de maïsteelt. Aangezien maïs een erg belangrijk voedergewas is, heeft dit een grote impact op onze zelfvoorziening van melk en vlees. Demir wil vanaf 2024 jaarlijks een volledig bemestingsverbod laten in gaan op 1 augustus.

In paars gebied mag ‘niks’ meer

Het aantal gebieden waar extra strenge bemestingsregels zullen gelden, wordt sterk uitgebreid.Volgens Boerenbond zouden de huidige gebiedstypes die vandaag in voege zijn, verdwijnen en worden vervangen door type blauw (vroeger G0) en type paars (voordien G1-2-3). De organisatie vreest dat er in de toekomst ook weinig type blauw zal overblijven omdat er bijkomend ook de extra doelstellingen vanuit de stroomgebiedsplannen mee in rekening zullen gebracht worden.

Wat in de paarse gebieden nog mogelijk zal zijn, noemt Boerenbond ‘hallucinante voorstellen’. Wie in dit paarse gebiedstype valt, zou te maken krijgen met een verdere reductie van de bemestingsnormen voor alle teelten naar 30 %, maïs blijft op 40 %. En wie een vrijstelling van de gebiedsgerichte maatregelen wil aanvragen is eraan voor de moeite, want de drempelwaarden voor nitraatresidu zouden fors naar beneden gaan. Bedrijven die vandaag een vrijstelling hebben, leven in totale onzekerheid of ze die nog zullen kunnen behalen.

Ook derogatie zou niet mogelijk zijn en de bemestingsnormen voor dierlijke mest zouden dalen.

Er zouden volgens de voorstellen na 1 september zelfs geen aardappelen en groenten meer geoogst mogen worden! Als we dit naar de praktijk vertalen zou dat neerkomen op een vermindering van het aardappelareaal met vier vijfde, berekende Boerenbond. Deze maatregel zal niet alleen een doodsteek zijn voor Vlaanderen als aardappel- en groenteproducerende regio, maar ook voor het hele agrovoedingscomplex dat hiermee samenhangt. Daar is Vanden Nest het mee eens: “Het gros van de aardappelen en groenten wordt na 1 september geoogst.” Die oogst is momenteel trouwens nog volop bezig. “Het zou betekenen dat je bijvoorbeeld een kruis mag maken over de groenteteelt in West-Vlaanderen. Het zal een enorme beknotting zijn van het Vlaamse aardappelareaal.” Dit terwijl Vlaanderen overal geloofd wordt voor zijn performante aardappel- en groenteteelt en de bijhorende verwerkende industrie.

Het zal ook niet langer mogelijk zijn om toeslagrechten voor nitraatgevoelige teelten zoals groenten, aardappelen en maïs te activeren. Daarnaast wil men eens om de 4 jaar een verplichting tot het invoeren van rustgewassen (grasland en granen). Tot slot komt er in alle overstromingsgevoelige gebieden een nulbemesting. Dit wil zeggen enkel nog begrazing met maximaal 2 grootvee-eenheden.

Geen ruimte meer voor land- en tuinbouw in Vlaanderen

Dit voorstel werd nog niet goedgekeurd door deVlaamse regering en er zijn ook nog geen aanvangstermijnen genoemd. De landbouworganisaties kregen 10 dagen om op de voorstellen te reageren.

Voor de landbouworganisaties is het echter duidelijk. “Dit plan zal de productie van alle land- en tuinbouwgewassen in Vlaanderen drastisch verminderen en sommige teelten zelfs verbieden. Dit zal het voor onze land- en tuinbouwers onmogelijk maken om nog een rendabel inkomen te halen uit hun teelten. Het zal bovendien een enorme impact hebben op alle bedrijven in Vlaanderen die onze verse producten verwerken. Dit plan geeft duidelijk boodschap aan onze land- en tuinbouwers: er is voor land- en tuinbouw geen ruimte meer in Vlaanderen!”, stellen ze in het gezamenlijke persbericht.

“De land- en tuinbouwsector wil zeker, samen met de overheid en alle betrokken partners, nadenken over realistische maatregelen om de waterkwaliteit in Vlaanderen verder te blijven verbeteren. Het voorliggende plan is echter voor de land- en tuinbouwers in Vlaanderen onaanvaardbaar en niet meer of niet minder dan de doodsteek.

Na een grondige analyse van de teksten, zullen we ons met onze leden beraden over mogelijke acties.”

De landbouworganisaties knoopten alvast ook gesprekken aan met verwerkende industrie, die ook zwaar getroffen zal worden met de huidige voorstellen.

Reacties uit politieke hoek

Alhoewel minister Demir op 29 oktober zei niet te willen reageren, bleek ze toch te tweeten.

Volgens de minister gaat de sector helemaal niet op de schop en staan onze frietjes niet op de helling zoals Gwendoline Rutten (Open VLD) en Tine Rombouts (cd&v) ook op Twitter reageerden op het artikel in De Tijd. En Demir lijkt in haar tweet toch te willen onderhandelen met de landbouworganisaties. Maar de minsiter zegt echter nu al ‘dat ze moeilijk lager kan gaan dan dit voorstel’...

Ook voor Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) is het voorstel geen basis voor gesprek’. Ook hij reageerde op sociale media: “Aanpassingen aan het mestbeleid hebben een grote impact op de manier van werken van de land- en tuinbouwers en moet daarom steeds op een doordachte en gedragen manier uitgetekend worden. Landbouw- en milieuorganisaties moeten samen met de wetenschap tot een werkbaar en resultaatgericht plan komen dat rekening houdt met de doelen op vlak van de waterkwaliteit maar ook met de rentabiliteit van onze land- en tuinbouw. Het voorstel dat op tafel ligt voldoet hier niet aan en zal ervoor zorgen dat een groot deel van onze Vlaamse voedselproductie op de schop gaat. Op de voedseltop die we later dit jaar organiseren, leggen we onze voedselstrategie voor die focust op duurzaam voedsel van bij ons. Eén van de gevolgen van het huidige voorstel zou een daling zijn van maar liefst 80% van de Vlaamse aardappelproductie. Die aardappelen uit eigen bodem worden dan schaarser waardoor er meer import nodig is en waardoor de prijs zal stijgen. Dat is voor mij alles behalve een duurzame voedselstrategie.”

Atoombom voor de sector

Zuhal Demir kwam op zondag 30 oktober wel naar de studio van De Zevende Dag om haar standpunt te verdedigen. Demir betreurde dat de voorstellen van haar nieuwe mestactieplan moedwillig waren gelekt: “Dit is een georganiseerde aanval met de bedoeling om het thema aan de kant te schuiven en niet te bespreken, terwijl deze voorstellen slechts een aanzet zijn voor verder overleg vanuit mijn administratie. Dit is niet te nemen of te laten. Ik sta open voor discussie.“ Het bleek – ook voor de vrt-journalisten – echter wel duidelijk dat als de minister deze voorstellen wat terugschroeft, ze nog steeds zal bereiken wat ze initieel wil doorvoeren.

Demir blijkt daarbij niet te (willen) beseffen welke brede impact deze MAP7-voorstellen zullen hebben.

Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom, probeerde dat aan de minister duidelijk te maken. Hij spreekt over ‘een atoombom’ voor de sector. “507.000 ha zal paars worden ingekleurd. Door dit plan zal 80 % van de aardappelteelt in Vlaanderen onmogelijk worden. Het aardappelareaal zal van 100.000 ha zakken naar 20.000 ha. Dat komt neer op het doodgraven van een enorm succesvolle industrie inclusief de frietcultuur. We zullen niet genoeg aardappelen mogen oogsten.” Vermeulen kan het ook moeilijk vatten dat minister-president Jan Jambon, partijgenoot van Demir, nog maar recent met veel poeha de nieuwe fabriek van aardappelverwerker Aviko kwam openen, terwijl diezelfde fabriek zou moeten sluiten met de huidige MAP-voorstellen. Hij noemde de aanpak van Demir ‘met de voeten vooruit’. “Het feit dat de tekst zomaar gedropt wordt, zonder overleg is een ongelooflijk gebrek aan respect.”

Op diezelfde middag beschreef trouwens ook vice-premier Vincent Van Peteghem (cd&v) in de studio van VTM Nieuws de grote economische impact van Demirs voorstellen: “Als we dit plan in de praktijk brengen, zou dit tienduizenden jobs in de voedingssector in gevaar kunnen brengen. Als we kijken naar de voedselzekerheid, dan zou ik het liefst hebben dat het Vlaamse aardappelen blijven.”

Het belooft een hete herfst te worden...!

Anne Vandenbosch