Meer informatie bij betekening van een vonnis of arrest

E en vonnis of een arrest dat wordt uitgesproken door een rechtbank of hof wordt aan de advocaten van de partijen en soms ook aan de partijen zelf verstuurd per gewone post of via digitale weg. Deze kennisgeving door de rechtbank doet in principe geen termijnen voor hoger beroep of andere rechtsmiddelen lopen. Opdat deze termijnen zouden gaan lopen, moet de rechterlijke uitspraak worden betekend.

Betekening

De betekening van een vonnis of een arrest is de handeling die de gerechtsdeurwaarder stelt als hij de officiële versie van het vonnis of het arrest, de zogenaamde uitgifte, gaat afgeven bij de partij die in het ongelijk werd gesteld. Op die manier wordt verzekerd dat de partij aan wie betekend wordt, kennis krijgt van het tussengekomen vonnis of arrest.

Deze betekening door een gerechtsdeurwaarder is noodzakelijk om de termijnen van beroep te doen lopen en om het vonnis of arrest te kunnen uitvoeren. Dit laatste is het verplichten van de partijen om te doen of te laten wat in het vonnis of arrest is beslist.

Grondwettelijk Hof

In 2 arresten – het arrest nr. 23/2022 van 10 februari 2022 en het arrest nr. 92/2022 van 30 juni 2022 – gaf het Grondwettelijk Hof recent een duidelijke aanwijzing aan de wetgever tot de implementatie van een veralgemeende informatieverplichting tegenover rechtzoekenden op het moment dat, en telkens, zij worden geconfronteerd met een rechtshandeling die tot gevolg heeft dat de termijn voor het instellen van een rechtsmiddel begint te lopen. Een rechtsmiddel is een manier om een rechterlijke uitspraak aan te vechten, zoals bijvoorbeeld een hoger beroep of een cassatievoorziening.

Ingevolge deze rechtspraak van het Grondwettelijk Hof heeft de wetgever de bestaande regels gewijzigd door de Wet van 26 december 2022 betreffende de vermelding van de rechtsmiddelen en houdende diverse bepalingen in gerechtelijke zaken. Deze wet is op 30 december 2022 in het Belgisch Staatsblad verschenen. Door middel van deze wet werd een veralgemeende informatieverplichting ingevoerd om de beschikbare rechtsmiddelen ter kennis te brengen van de rechtzoekenden. Daartoe werd een nieuw artikel 780/1 in het Gerechtelijk Wetboek ingevoegd.

Nieuwe wetgeving

Dit nieuwe artikel 780/1 van het Gerechtelijk Wetboek houdt een algemene informatieverplichting in over de rechtsmiddelen. Iedere betekening of kennisgeving van een vonnis in burgerlijke zaken die de termijn voor het instellen van rechtsmiddelen doet lopen, moet een informatieblad bevatten.

Dit informatieblad moet volgens het model dat bij Koninklijk Besluit werd vastgelegd voor elke partij een aantal vermeldingen bevatten. Eerst en vooral moet het de rechtsmiddelen van hoger beroep, verzet of voorziening in cassatie bevatten die mogelijk zijn tegen het vonnis of de vermelding dat die er niet zijn. De benaming en het adres van het rechtscollege waarbij de rechtsmiddelen moeten worden ingesteld moet ook in dit informatieblad staan. Het informatieblad moet ook vermelden hoe de rechtsmiddelen moeten worden ingesteld en wat de de termijn is waarbinnen de rechtsmiddelen moeten worden ingesteld, met de wettelijke gronden om de termijn te verlengen.

Verder moet het informatieblad ook nog de rechtshandeling vermelden die de termijn doet lopen en een uitdrukkelijke waarschuwing dat de partij die een rechtsmiddel onrechtmatig gebruikt of duidelijk om de zaak te vertragen, kan worden veroordeeld tot een geldboete, naast de schadevergoeding die gevorderd kan worden en de betaling van de rechtsplegingsvergoeding.

Sancties

Indien deze verplichting niet wordt gerespecteerd, voorziet de wet ook in sancties. Daarbij moeten 2 verschillende situaties onderscheiden worden. Vooreerst kan het informatieblad gewoonweg ontbreken bij de betekening. In dergelijk geval is de betekening nietig en begint de tijd voor het instellen van hoger beroep of enig ander rechtsmiddel niet te lopen.

Wanneer er wel een informatieblad is bijgevoegd, maar de informatie onvolledig of onjuist is, dan zal de rechter moeten oordelen of er sprake is van informatie die de partij kan misleiden. Enkel dan heeft dit tot gevolg dat de termijn geen aanvang neemt.

Dankzij de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof en deze nieuwe wetgeving zullen de rechten van verdediging voortaan meer gegarandeerd zijn. Elke burger zal bij een betekening van een vonnis of arrest nu meteen geïnformeerd zijn omtrent de vraag wat hij nog kan ondernemen.

Jan Opsommer