Wijzigingen voor meer verpachtingen aan jonge landbouwers
Op donderdag 9 februari 2023 werd de volledige tekst van het voorstel van het Vlaams Pachtdecreet bekendgemaakt. In een aantal artikels bespreken we de belangrijkste nieuwigheden, ook al kunnen er nog wijzigingen worden doorgevoerd. In dit derde deel staan we stil bij de wijzigingen die tot doel hebben om jonge landbouwers meer toegang te geven tot pachtgronden.
Het huidige artikel 8bis van de Pachtwet biedt aan de verpachter de mogelijkheid om de pacht te beëindigen bij een vervreemding of verpachting met het oog op de exploitatie door een leefbaar bedrijf of door een bedrijf dat het voorwerp uitmaakt van een ontwikkelingsplan.
Opzeg voor pensioenboeren
Deze opzeggrond geeft eigenaars de mogelijkheid om te verpachten aan jonge landbouwers als de zittende pachter de wettelijke pensioenleeftijd heeft bereikt, effectief een pensioen geniet en geen opvolger kan aanduiden.
De voorwaarde dat de pachter een rust- of overlevingspensioen moet genieten, vormt soms een hinderpaal voor het toepassen van artikel 8bis van de Pachtwet, omdat de verpachter in principe niet weet of de pachter effectief een rust- of overlevingspensioen geniet.
In artikel 13 van het voorstel van Vlaams Pachtdecreet wordt deze opzegmogelijkheid ten aanzien van de gepensioneerde pachter daarom aangescherpt. Met het nieuwe artikel 12 en de invoering van het weerlegbaar vermoeden wordt de bewijslast omgekeerd. Volgens de memorie van toelichting komt dit ten goede aan de jonge landbouwers, omdat de eigenaar gemakkelijker een einde zal kunnen maken aan de pacht ten voordele van een jonge landbouwer als de pachter zich in een pensioensituatie bevindt en geen opvolger kan aanwijzen. Hoewel door de invoering van het nieuwe bewijsrecht, onder andere vastgelegd in art. 8.4 BW, al grotendeels tegemoet was gekomen aan dit bewijsprobleem, is het toch een goede zaak dat het Vlaams Pachtdecreet dit nogmaals uitdrukkelijk regelt om alle discussie uit te sluiten.
Daarnaast wordt nog verduidelijkt dat de opvolger die de gepensioneerde pachter aanwijst, alleen een opvolger kan zijn die de exploitatie overneemt binnen een jaar na de aanwijzing (dus op het einde van de opzeg). De rechter krijgt echter wel de mogelijkheid om de opzegging toch ongeldig te verklaren in bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld om gezondheidsredenen, omdat de opvolger zijn beroepsopleiding nog niet heeft voltooid, enzovoort.
Geen voorkooprecht meer
Naast het scherper stellen van de opzegmogelijkheid ten aanzien van gepensioneerde pachters, wil het Vlaams Pachtdecreet ook ingrijpen in de regeling rond het voorkooprecht voor de pachter die zijn pensioen geniet, maar de gepachte gronden toch blijft pachten.
De reden om op dit vlak in te grijpen is de vaststelling dat pachters die de pensioenleeftijd al hebben bereikt, hun gronden vaak in onderpacht of in seizoenspacht geven. Wanneer die gronden dan verkocht worden, oefenen de gepensioneerde landbouwers die eigenlijk niet meer zelf exploiteren dan ook nog eens hun voorkooprecht uit of dragen het over aan derden. Dat is volgens de memorie van toelichting nadelig voor jonge landbouwers, omdat deze jonge boeren daardoor niet de mogelijkheid krijgen om de gronden aan te kopen.
Om dat probleem op te lossen wordt een nieuwe uitzondering op het principe van het voorkooprecht van de pachter ingeschreven. Voortaan zullen pachters die de pensioenleeftijd hebben bereikt, geen recht van voorkoop meer genieten als ze een rust- of overlevingspensioen ontvangen. Om het recht van voorkoop te blijven genieten, moeten ze binnen 2 maanden nadat de instrumenterende ambtenaar hun dat heeft gevraagd, bewijzen dat ze nog bedrijvig zijn en dat ze geen rust- of overlevingspensioen ontvangen, of dat ze een of meer bevoorrechte familieleden hebben aangewezen die hun exploitatie eventueel kunnen voortzetten.
Loopbaanpacht
Ook de regels voor de loopbaanpacht worden beperkt aangepast ten voordele van de jonge landbouwers. De leeftijdsgrens van 65 jaar wordt vervangen door het begrip ‘wettelijke pensioenleeftijd’ en er wordt bepaald dat de pachter op het ogenblik van het sluiten van de overeenkomst niet ouder mag zijn dan 40 jaar. Hoewel dit maar een beperkte wijziging is, staat ze wel toe dat jonge landbouwers 2 jaar langer de kans hebben om een loopbaanpacht af te sluiten. Eigenaren die onder dit type pachtovereenkomst hun gronden willen verpachten, behouden het voordeel van een hogere pachtprijs en de zekerheid dat hun gronden terug pachtvrij worden teruggegeven op de wettelijke pensioenleeftijd van hun pachter.
