Landbouwers geïnformeerd door Tom Vandenkendelaere

Terwijl de meeste landbouwers in en rond Essen zich voornamelijk zorgen maken over de kandidatuur van Grenspark De Kalmthoutse Heide als Nationaal Park, bleek aan het einde van de avond dat er nog heel wat andere uitdagingen op de ‘boerenagenda’ staan. Beleid mét boeren, niet tegen

“Er komt de komende jaren heel wat op jullie af”, begon Tom Vandenkendelaere zijn uiteenzetting nadat hij kort schetste hoe de Europese politiek en instanties werken. De West-Vlaming is bezig aan zijn tweede mandaat als Europees Parlementslid voor CD&V en specialiseerde zich in landbouwdossiers. “Samen moeten we de expertise en de vakkennis van onze Vlaamse landbouwers, 2 enorme troeven van onze regio, naar het Europese niveau tillen. Anderzijds is het mijn taak en die van mijn collega’s om als politici de stem van de landbouwers te laten horen in Europa. We moeten beleid maken mét de boeren en niet tegen hen”, sprak Tom Vandenkendelaere klare taal.

Van boer tot bord

“Met de Green Deal wil de Europese Unie in 2050 het eerste klimaatneutrale continent zijn”, gaat Vandenkendelaere verder. “Met de ‘van boer tot bord’- strategie stelde de Europese Commissie een actieplan op om de landbouw en de voedingsketen te verduurzamen. De targets voor de landbouwsector focussen onder meer op: verminderen van pesticiden, minder, maar meer gerichte bemesting, meer inzetten op biologische landbouw en minder uitstoot. Ook de sterke wens van de Commissie om via juridisch bindende targets onze natuurlijke habitats beter te beschermen én te herstellen, zal mogelijks een grote impact hebben op jullie landbouwbedrijven. Daar zijn we als Europees Parlement ook bezorgd over.”

Pesticiden verminderen en verbieden

“Europa streeft ernaar om landbouwers de helft minder chemische pesticiden te laten gebruiken in vergelijking met referentiejaren 2015-2017. Daarnaast denken ze erover na om het gebruik van pesticide in gevoelige gebieden zoals parken, schoolomgevingen, maar ook in publieke paden en natuurgebieden, te verbieden. De inspanningen van de laatste jaren in België lonen. De doelstellingen zijn zeker niet onhaalbaar als we ons samen blijven inzetten. Het verbod in gevoelige gebieden heeft mogelijks wel een grote impact op de bedrijfsvoering van sommige landbouwers. Daarom pleit ik er in het Europees Parlement vurig voor om rekening te houden met de specifieke context van verstedelijkte en versnipperde gebieden zoals Vlaanderen.”

Betere waterkwaliteit, geen Russische kunstmest

“De Europese Commissie komt nog dit jaar met een actieplan om de fosfor- en stikstofkringlopen in de Europese Unie te sluiten. De Commissie wilt de inspanningen van de landbouwsector meer concentreren op de grootste ‘hotspots van vervuiling’. Zo stellen ze concrete ideeën voor om de waterkwaliteit te verbeteren. Persoonlijk vind ik de erkenning van Renure (kunstmestvervangers) heel belangrijk. Zo kunnen jullie als lokale landbouwers eindelijk verwerkte, dierlijke mest – waar vaak lokaal ook nog energie mee wordt geproduceerd – inzetten in de plaats van dure, chemische kunstmest uit Rusland.”

Samen werken aan natuurherstelwet

“Een laatste dossier dat ik wil toelichten is de natuurherstelwet. Zowel binnen als buiten zogenaamde ‘Natura-2000-gebieden’ en dus ook voor landbouwgebieden stelt Europa juridisch bindende targets: doelen rond natuurbehoud en natuurherstel. De habitatrichtlijn geeft veel keuzevrijheid aan lidstaten hoe ze ermee omgaan. De natuurherstelwet zal veel dwingender en juridisch meer bindend zijn. Daarom is het nu al zaak om hierrond goed samen te werken om zo de nodige handvaten in de wetgeving te krijgen die de realisatie van de natuurdoelstellingen haalbaar houdt. In een verstedelijkte regio waar landbouw, milieu, industrie en wonen zo enorm met elkaar verweven zijn, kan het niet anders dan dat deze natuurherstelwet de komende decennia impact zal hebben”, besloot Tom Vandenkendelaere.

Belangenorganisatie voor landeigenaars

Daarna nam Jurgen Tack het woord. Hij is wetenschappelijk directeur van de European Landowners Organization (ELO). Zij zijn een belangenorganisatie voor kleine en grote private landeigenaren. ELO is in 65 organisaties actief in 25 Europese lidstaten en vertegenwoordigt vanuit hun hoofdkantoor in Brussel de belangen van 2,8 miljoen leden.

“Als wetenschappelijk directeur zorg ik ervoor dat rapporten die voortkomen uit een 40-tal Europese onderzoeksprojecten waar ELO aan meewerkt wetenschappelijk onderbouwd worden. Graag licht ik de visie van ELO op enkele dossiers toe waarvoor wij lobbyen.

Terreinbeherende organisaties en de Vlaamse overheid investeren al 30 jaar veel geld in de aankoop van natuur zonder dat ze het biodiversiteitsverlies kunnen stoppen. Dat ligt deels aan de weinig strategische aankooppolitiek. Alle opportuniteiten zijn goed om tot een aankoop over te gaan. Hierdoor hebben we vele kleine, versnipperde natuurgebieden in Vlaanderen. Wanneer we al deze ‘gebiedjes’ moeten vrijwaren van externe invloeden - denk maar aan stikstof - moeten we een buffer aanleggen rond deze versnipperde gebieden die vele malen groter is dan het natuurgebied zelf. Dat gaat ten koste van heel wat landbouwgrond.”

Geef natuur terug aan landbouw

“Grotere oppervlaktes natuur zijn noodzakelijk. Het opzetten van Nationale Parken waarbij grotere oppervlaktes natuur worden gerealiseerd is positief. Maar misschien kunnen ze ook eens kijken om versnipperde gebieden waar ze nooit natuurdoelen gaan halen terug te geven aan de landbouw”, voegde Jurgen Tack er onmiddellijk aan toe. “Problematisch is de wijze waarop we in Vlaanderen Nationale Parken willen aanduiden. Overal ter wereld gebeurt dat op basis van wetenschap, in Vlaanderen met een wedstrijd. Een jury kiest op basis van criteria. En als de politiek daarna het juryverdict bijstuurt, mogen we spreken van een Vlaamse kermis”, was Jurgen Tack kritisch voor de werkwijze van Vlaanderen.

Geen juridisch kader voor Nationaal Park

“Zes dossiers worden momenteel voorbereid zonder juridisch kader. We kennen de impact van de kandidatuurstelling van het Grenspark Kalmthoutse Heide op de regio totaal niet. Politici en beleidsmakers communiceren op een oneerlijke wijze als ze stellen dat landbouwers en private eigenaars in het gebied nooit 1m2 zullen moeten opgeven om natuurdoelstellingen te behalen”, klonk Jurgen Tack overtuigd.

Kalmthoutse heide op 3 verdiepingen?

“Ik verduidelijk enkele cijfers: voor een Nationaal Park hier willen ze starten met een afbakening van minimaal 5.000 ha, waarvan 75% op termijn ‘type 3 of 4’(natuurreservaat) moet zijn. Op termijn wil de Vlaamse Regering zowel de totale oppervlakte van het park als de natuurkernen uitbreiden. Waar gaan ze die bijkomende oppervlakte natuurkern vandaan halen zonder landbouwgebied of private gronden aan te snijden?”, vroeg Jurgen Tack zich af. “Gaan ze gemeentes platgooien of de natuur in verdiepingen organiseren? Voor een bezoek aan de Kalmthoutse Heide vindt u de vennen op de eerste verdieping, de bossen op de tweede en de heide op de derde verdieping?”

30% van Europa beschermen

“Europees komen er bijkomende doelstellingen waarvoor ze lidstaten vragen om extra natuur te creëren. Het doel is om 30% van de Europese landoppervlakte te beschermen. Als Vlaanderen zijn bijdrage moet leveren, ligt de keuze voor de hand. De voorkeur voor het creëren van bijkomende natuur zal gaan naar de al afgebakende Nationale Parken. Het wordt tijd dat we eerlijk zijn en toegeven dat bijkomende natuur steeds ten nadele van een ander landgebruik zal zijn. Daar is ook niets mis mee. Maar laat ons dat dan wel doen in overleg met alle actoren en ook oplossingen zoeken voor elke individuele betrokkene. Voor natuur bestaan geen oplossingen die overal toepasbaar zijn”, besloot Jurgen Tack.

Update lokale dossiers

Koen Lommelen (Boerenbond) gaf aansluitend een stand van zaken rond de kandidatuur van Grenspark Kalmthoutse Heide als Nationaal Park. “Ondanks dat het traject al 2 jaar loopt, bestaan er bij veel mensen nog veel vragen en twijfels. Ook voor ons als Boerenbond geldt dat zonder een juridisch kader dat die twijfels wegneemt hier een Nationaal Park op dit moment niet haalbaar lijkt. We volgen het dossier van dichtbij verder op.” Sabina Vandewyer van Landelijke Toekomst deelde daarna een korte update van enkele lokale dossiers waarin er contact is tussen lokale landbouwers en natuurorganisaties. Dat ging onder meer over de Maatjes, het Marum, de Nieuwe Rand en de natuur rond de antitankgracht. De info-avond werd afgesloten met vragen vanuit het publiek waar de verschillende sprekers kort een antwoord op gaven. Tussen pot en pint kaarten de aanwezige landbouwers nog even na over de uitdagingen die op hun bord liggen.