Een duurzamer en veerkrachtiger model voor veeteelt

Met deze score krijgt de consument meer informatie over de milieu-impact van producten van de Waalse veeteeltsector. Het is meer dan een score, het is eerder een levensfilosofie voor de landbouwers.

C’Durable is gestart in 2021 en wordt gefinancierd door het Waalse Gewest in het kader van de projectoproep ‘Ondersteuning van het herlokaliseren van voeding in Wallonië’. Het is een antwoord op een gezamenlijk verzoek van burgers en de landbouwsector: het verzoek om consumptiepatronen te laten evolueren naar een lokale keten die een overgang steunt naar een duurzamer en veerkrachtiger model voor de veeteelt voor de komende jaren.

Een antwoord op ‘greenwashing’, ‘localwashing’ en ‘durability washing’

Om dat antwoord te kunnen geven hebben de 3 partners een duurzaamheidsscore gecreëerd waarmee praktijken kunnen geobjectiveerd worden aan de hand van een aantal parameters.

Volgens Fugea "zullen de producenten die bij dit project betrokken zijn, door deze score kunnen evolueren naar duurzamere praktijken op het vlak van behoud van de open ruimte en biodiversiteit en koolstofvastlegging door het behoud van hun permanente grasland dankzij veeteelt, en zullen ze het welzijn van hun veestapel kunnen garanderen".

De score komt ook tegemoet aan de vraag van consumenten, die steeds meer letten op de kwaliteit en de oorsprong van producten.

Om ‘greenwashing’ en de opkomst van ‘localwashing’ of ‘duurzaamheidswashing’ tegen te gaan, zal de consument dankzij deze nieuwe score “beschikken over alle informatie die hij nodig heeft om zijn producten met volledige kennis van zaken te kiezen", duidt de landbouwvereniging.

"Voedsel kopen op basis van de impact ervan op het milieu is een engagement aangaan voor een duurzamere samenleving. Spijtig genoeg is de lokale oorsprong van vlees- en zuivelproducten geen garantie voor milieuvriendelijke landbouw," voegt Corentin Roland, projectmanager bij Canopea (voorheen Inter-Environnement Wallonie), eraan toe. Hij stelt dat C'Durable meer zichtbaarheid biedt aan deze 2 dimensies om consumenten en producenten dichter bij elkaar te brengen.

Het zal in elk geval een nieuwe manier zijn om de veehouderij weer in het middelpunt van de belangstelling te zetten en om deze in haar eer te herstellen. De veehouderij wordt immers vaak in een slecht daglicht gesteld in de extremistische betogen van antivleesactivisten.

Een duurzaamheidsscore op vrijwillige basis

Binnen de vzw Saveurs Paysannes voert Fannie Jenot duurzaamheidscontroles uit op verzoek van landbouwers die deze nieuwe aanpak willen volgen.

Tijdens een eerste bezoek aan de boerderij verzamelt zij een reeks technische gegevens en cijfers die de algemene werking van het bedrijf (vruchtwisseling, teelten, weilanden, omvang van de veestapel, foktechnieken, energieverbruik, enzomeer) weergeven.

Deze elementen worden vervolgens ingevoerd in verschillende wetenschappelijke tools, die ontwikkeld zijn door onafhankelijke structuren die niet betrokken zijn bij het C'Durable-project.

Dit zijn de Asbl Natagriwal, voor alles wat te maken heeft met de impact van de boerderij op de biodiversiteit, en de eisen van het Nederlandse label Beter Leven, dat is aangepast aan de Waalse context inzake dierenwelzijn.

Wat de klimaatgerelateerde indicatoren betreft, verwijst Fannie Jenot naar de tool DECiDE, die ontwikkeld werd door Cra-w om een evaluatie te maken van de broeikasgasemissies van het bedrijf. Ten slotte stelt zij een indicator voor die de economische veerkracht weergeeft, die gebaseerd is op de bedrijfsboekhouding van de landbouwers.

Een veertigtal Waalse veehouders onder de loep

Alle resultaten worden aan de veehouders verstrekt tijdens het tweede bezoek aan hun bedrijf, en ze beslissen zelf of ze al dan niet de resultaten van hun score willen meedelen. “Die score is geen label, omdat het niet gebaseerd is op een lastenboek of een charter, maar op de technische gegevens van de boerderij", legt Fannie Jenot uit.

Tot op heden hebben een 40-tal landbouwers, van wie de helft actief is in de korte keten, hun score gekregen. 15 van hen worden geholpen om hun milieuscore op hun producten weer te geven.

Het voorbeeld van de Ferme d'Esclaye in Beauraing

In Beauraing is Marc-André Henin, veehouder en producent van boter en kaas, één van deze landbouwers. Hij werkt met zijn broer, zus en vader op de 110 ha van de Ferme d'Esclaye, die biologisch is sinds 2009. De boerderij heeft ongeveer 100 runderen, Holsteins en Montbéliardes, produceert 350.000 l melk en ontvangt ongeveer 55.000 euro aan premies per jaar.

Het terrein heeft 8 km hagen en beboste stroken, 5 vijvers en 10% van de bebouwde oppervlakte heeft een hoge biologische waarde met bos, droge en waterrijke gebieden.

Marc-André zegt trots te zijn dat hij zich heeft aangesloten bij het C'Durable-initiatief, omdat de resultaten van de score een weerspiegeling zijn van 15 jaar werk. Het is ook het resultaat van het werk van opeenvolgende generaties op het familiebedrijf.

"We hebben een zeer goede score gekregen voor biodiversiteit, die we nog verder willen verbeteren”, vertelt Marc-André, die net 56 fruitbomen heeft geplant en die nog 1.400 m hagen wil planten. Hij is ook van plan om zijn percelen kleiner te maken terwijl hij ze diversifieert.

Na de eerdere installatie van zonnepanelen voor de productie van warm water, plant hij dit jaar de installatie van 132 fotovoltaïsche panelen, terwijl hij het beheer van de boerderij helemaal veranderd heeft om het af te stemmen op de terugkerende droogteperiodes. "Volgens onze schattingen moeten we onze klimaatimpact dit jaar verminderen met 30% tot 50%."

Op het gebied van dierenwelzijn zou hij graag de leef- en opfokomstandigheden van de melkkalveren willen verbeteren. Hij zou vooral één van de eerste Waalse bedrijven willen zijn om te experimenteren met het slachten op de boerderij.

Uiteindelijk wil de boer ervoor zorgen dat 100% van de dieren die op de boerderij geboren worden daar hun hele blijven, tot hun dood. Hij is ervan overtuigd dat de landbouw een rol moet spelen in de klimaatcrisis.

Volgens hem biedt C'Durable een zeer brede benadering, die wat hem betreft, “ruim 1.000 gegevens bevat die op bedrijfsniveau zijn verzameld. Het verzamelen van 95% van deze gegevens zorgde niet voor een grote extra werklast.” Marc-André Henin vindt dat hij uiteindelijk niet zo veel premies nodig heeft om zijn boerderij duurzaam te maken.

Steun voor het herlokaliseren van voeding

Tijdens de officiële lancering van de C'Durable-score wees de Waalse minister van Leefmilieu Céline Tellier, er nogmaals op dat de Waalse regering het terughalen van de voedingsproductie actief steunt.

Dat is in de eerste plaats gebeurd door een eerste oproep tot projecten in 2020, waardoor 46 initiatieven voor een totaalbedrag van 12 miljoen euro steun ontvingen voor een periode van 3 jaar.

Deze oproep maakte ook de oprichting mogelijk van de Comptoir Paysan, een biowinkel die ontstaan is op initiatief van 6 biolandbouwers die in een straal van minder dan 10 km van Beauraing wonen. Deze biowinkel krijgt steun van La Calestienne, een initiatief voor vorming door arbeid in Beauraing.

Wallonië steunt ook de ontwikkeling van teelten en sectoren die aangepast zijn aan de klimaatverandering (plantaardige eiwitten, zonnebloemolie, broodgranen, brouwgerst...). Sommige projecten zijn gericht op veerkracht op het niveau van een boomgaard, andere werken op voedselverspilling of en op het hervaloriseren van onverkochte artikelen.

De regio staat ook open voor projecten met een sociaal aspect om duurzaam voedsel voor iedereen toegankelijk te maken. Het biedt de producenten ook de gelegenheid en de ruimte om goede praktijken uit te wisselen.

Ten slotte hebben deze oproepen tot het indienen van projecten tot doel om de aanvoer van lokale producten, de toegang tot grond en de oprichting van aankoopcentrales te bevorderen. Deze projecten worden geleid met de hulp van de afdeling Manger Demain.

Bouwen aan de loyaliteit van en het informeren van consumenten

Er werd 45 miljoen euro vrijgemaakt in het kader van het herstelplan om gebouwen en de structurering van sectoren (fruit, groenten, granen, eiwitten) te ondersteunen die een belangrijk ontwikkelingspotentieel hebben in het Waalse Gewest.

De Waalse regering legt de nadruk op aankopen in de korte keten, op aankopen in bulk en op biologische producten. De regering wil tools invoeren om klanten vertrouwder te maken met het kopen bij lokale producenten door ‘waar mogelijk’ een deel van het prijsverschil bij te leggen, kondigde minister Tellier aan. Zij sprak over het belang van informatie aan de consumenten om hen te helpen om hun weg te vinden tussen de verschillende labels die er op de markt zijn.

C'Durable is volgens haar bijzonder interessant vanwege de transversale benadering ”die alle diensten belicht die een landbouwbedrijf kan leveren aan de biodiversiteit, aan het klimaat en aan dierenwelzijn”.

De volgende stap zal zijn om deze score meer bekendheid te geven. Het is een instrument dat nu al op groeiende belangstelling lijkt te kunnen rekenen van de Waalse producenten om zich te kunnen blijven engageren voor de familiale landbouw die het hoofd moet bieden aan de moeilijke internationale concurrentie en de huidige prijsinflatie.

Meer informatie vind je op de website www.c-durable.be.

Marie-France Vienne