Varkenshouders mogen zelf biggen verdoven bij castratie
Sinds 9 mei is een KB van kracht waardoor varkenshouders zelf biggen mogen castreren en daarbij medicijnen voor lokale verdoving toedienen. Vorige week was er nog wat ophef nadat dierenrechtenorganisatie GAIA beelden verspreidde van een Vlaamse boer die zijn biggen onverdoofd castreert.
Boeren castreren varkens van 3 tot 7 dagen oud, zodat die later geen seksuele hormonen ontwikkelen. Die kunnen in een klein deel van de gevallen ervoor zorgen dat er een vieze geur vrijkomt als het vlees wordt opgewarmd. Consumenten ervaren deze ‘berengeur’ als onaangenaam. Er bestaat een vaccin tegen die geur, maar in ons land worden de biggen vaak chirurgisch gecastreerd.
Castratie onder lokale of volledige verdoving is in de meeste van onze buurlanden vaak de norm. In België worden jaarlijks 5 tot 6 miljoen mannelijke varkens gekweekt, waarvan 80% wordt gecastreerd. Volgens GAIA gebeurt dat bij 97 tot 100% onverdoofd.
Wettelijk kader aangepast
In België kon lokale of volledige verdoving wettelijk niet door de varkenshouder zelf toegepast worden, maar enkel door een dierenarts. Eind vorig jaar heeft de federale regering het voorstel van federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR) goedgekeurd om de castratie en lokale verdoving van biggen van maximaal 7 dagen oud door de varkenshouders toe te staan en hen toegang te geven tot de medicijnen daarvoor.
KB reeds ondertekend
Het Koninklijk Besluit daarover was reeds ondertekend door de ministers Clarinval en Vandenbroucke en door de koning op 19 april. Op 9 mei werd het KB in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd en van bij de publicatie treedt het KB in werking.
Al langer in het buitenland
Volgens het Varkensloket laten ze in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, en gedeeltelijk ook in Spanje en Portugal de castratie van biggen al langer achterwege zonder de detectie van berengeur aan de slachtlijn. In Nederland worden meer dan de helft van de mannelijke varkens als intacte beer geproduceerd. In Frankrijk, Duitsland en België bedraagt dit aandeel respectievelijk 40, 20 en 10%.
Berengeur kan sensorisch worden beoordeeld aan de slachtlijn door hiervoor opgeleide personen of met een chemische analyse.
Wetten moeten aangepast worden
Eerder werd vooropgezet om in Europa te stoppen met het castreren van mannelijke biggen tegen 2018, mits de alternatieven praktisch en economisch haalbaar zijn. Eén van de knelpunten is dat verdoving bij biggen niet zomaar toegepast mag worden door de varkenshouder. Het toepassen van verdoving is een diergeneeskundige handeling en ook op het vlak van de diergeneesmiddelenwetgeving is een aanpassing in de wetgeving noodzakelijk.
In heel wat landen is deze aanpassing doorgevoerd, waardoor lokale verdoving via een injectie of volledige verdoving met een gas (isofluraan of CO2) na een opleiding uitgevoerd kan worden door de varkenshouder.
Vrijstelling via bedrijfsdierenarts
In België was de castratie van biggen nog een chirurgische handeling die enkel dierenartsen mogen uitvoeren, die hiervoor verdoving gebruiken. Het nieuwe KB van minister Clarinval voorziet de mogelijkheid om een vrijstelling te geven voor de uitvoering van de castratie aan degenen die verantwoordelijk zijn voor de dieren, en alleen op hun eigen dieren. Zij krijgen via het nieuwe KB ook toegang tot de geneesmiddelen die daarbij nodig zijn.
Het is de erkende dierenarts van het bedrijf, die ook de dierenarts is die verantwoordelijk is voor de epidemiologische monitoring van gereguleerde ziekten (bedrijfsdierenarts), die een schriftelijke toestemming zal moeten geven aan de varkenshouder. Hij is ook de enige die de medicijnen voor castratie kan leveren.
Napijn behandelen
Volgens GAIA kan procaïne de pijn verminderen bij het castreren. Nog volgens GAIA wordt bij 3,4 tot 4 miljoen Belgische biggen meloxicam toegediend, omdat BePork, het Belgische kwaliteitslabel voor varkensvlees, deze pijnstiller als voorwaarde stelt. Meloxicam heeft geen verdovend effect tijdens de castratie, maar behandelt wel de napijn van het dier.
Gevaccineerde varkens groeien beter
GAIA vraagt een totaalverbod op de chirurgische castratie van biggen en stelt dat enkel een dierenarts de nodige competenties heeft om een castratie bij dieren uit te voeren. De organisatie schuift vaccinatie tegen berengeur en het houden van intacte beren als alternatieven naar voren. Het vaccin doet volgens GAIA de varkens beter groeien, wat ook de kwekers ten goede komt. Gevaccineerde varkens produceren bovendien minder mest, zodat ze minder schade berokkenen aan het milieu dan gecastreerde varkens.
Weyts steunt verbod
Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) valt GAIA bij in hun oproep voor een verbod op onverdoofde biggencastratie en legde de kwestie naar eigen zeggen ook al op de Europese tafel. "Niet alleen vanwege de concurrentie tussen de varkenskwekers, maar ook omdat je bijvoorbeeld vandaag niet eens een biolabel krijgt als je niet castreert", reageert Weyts. "Dat is al te gek: je dreigt je biolabel te verliezen als je meer diervriendelijk werkt."
Leren van de Denen
BelPork, Varkensloket, Dierenwelzijn Vlaanderen van het departement Omgeving en het departement Landbouw en Visserij organiseren op 25 mei, van 20 tot 21 uur, een webinar over de praktische ervaringen die in Denemarken sinds 2019 zijn opgebouwd inzake lokale verdoving door middel van injectie door de varkenshouder.
Tijdens deze webinar wordt ingegaan op de baten van het correct verdoven op het vlak van dierenwelzijn, maar ook op de potentiële voordelen voor de varkenshouder.
De presentaties zijn in het Engels. De opnames zullen in een latere fase in het Nederlands worden ondertiteld en verspreid. Alle informatie over deze webinar vind je hier
