Egels hebben het moeilijk

Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) deed al eerder onderzoek naar de aanwezigheid van pesticiden, zware metalen en rodenticiden. Dat laatste is ratten- en muizengif. Het ANB ontdekte het wijdverspreid voorkomen van een bepaalde stof in egels. Het gaat om een biocide die wordt gebruikt in het bestrijden van muizen en ratten en die ook de immuniteit van egels sterk doet afremmen.

Populatie daalt

In de Commissie Leefmilieu van het Vlaams parlement van 6 juni verwees parlementslid Ludwig Vandenhove (Vooruit) naar aanwijzingen dat het veelvuldig gebruik van deze bestrijdingsmiddelen in Vlaanderen mee de oorzaak – of misschien de hoofdoorzaak – is van de daling van de egelpopulatie.

Minister Zuhal Demir (N-VA) van Leefmilieu haalde er het Nationaal Actieplan (NAPAN) bij dat heel gericht heel wat acties ontwikkelde voor het landbouwkundig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In het ontwerpplan zijn ook acties opgenomen die gericht zijn op het gebruik van pesticiden in het algemeen. Onder pesticiden zijn zowel gewasbeschermingsmiddelen als biociden begrepen.

De sensibilisatie rond en de promotie van een pesticidevrij beheer zijn gericht op specifieke doelgroepen zonder dat daarbij enkel op het vermijden van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt gewerkt.

Aanpak ontbreekt

Demir benadrukt dat dergelijke algemene acties erop gericht zijn om het gebruik te vermijden en om in te zetten op alternatieven. Die kunnen bijdragen aan het verminderen van de negatieve effecten van het pesticidegebruik.

Volgens Vandenhove bevat het ontwerpactieplan dat vorig jaar voor advies werd voorgelegd en waarrond ook al en openbaar onderzoek is georganiseerd, geen aanpak van biociden en rodenticiden die vaak gebaseerd zijn op bepaalde middelen die de egelpopulatie teisteren. Hij voelt zich gesterkt door de Mina-raad die in zijn advies vaststelde dat een aanpak van biociden ontbreekt en dat er een oplossing geboden moet worden voor het topic van de biociden.

Volgens minister Demir wordt een nieuw gezamenlijk federaal reductieplan voor biociden voor de periode 2022-2030 op dit moment gefinaliseerd. Ze stelt dat het te kort door de bocht is om te zeggen dat een aanpak inzake biociden ontbreekt.

Immuunsysteem

Wat specifiek de blootstelling van egels aan rodenticiden aangaat, zal minister Demir haar administratie vragen om na te gaan of de verplicht te gebruiken lokdozen, -boxen of -buizen voldoen aan de voorwaarden om egels buiten te houden. Ze bevestigt dat er al verschillende jaren veel zieke egels binnengebracht worden in de natuurhelpcentra. Maar ze weet op dit moment niet of het probleem wordt veroorzaakt door het onoordeelkundige gebruik van rodenticiden in Vlaanderen.

Via het decreet rond duurzaam gebruik van pesticiden en het bijbehorende uitvoeringsbesluit wordt gewerkt aan een reductie van het gebruik van pesticiden in het Vlaamse Gewest. Onder dat kader wordt ook in het Nationaal Actieplan een Vlaams Actieplan Duurzaam Pesticidengebruik uitgewerkt. De wetgeving en instrumenten hebben sinds hun inwerkingtreding zowel op vlak van gewasbeschermingsmiddelen als op het vlak van het gebruik van rodenticiden een reductie gerealiseerd.

Reducties

De openbare besturen realiseerden de voorbije 10 jaar een reductie van 50%, van 52 naar 24 ton. De concentraties van werkzame stoffen zijn bijzonder klein. In de werkzame stof werd tussen 2013 en 2021 een reductie van 2,54 naar 1,22 kg gerealiseerd.

Minister Demir zegt dat het vooral zaak is in te zetten op de doeltreffendheid van de instrumenten en die grondig te bewaken. Voor pesticiden zal ze de Europese richtlijnen omzetten en binnenkort – belooft ze – gaat ze met die regelgeving naar de regering.

Fons Jacobs