Grote variaties in wintergerstopbrengst tussen de verschillende locaties
Tijdens het seizoen 2022-2023 werden door het Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) in het Vlaams Gewest 6 rassenproeven op zesrijige wintergerst aangelegd.
Het rassenonderzoek werd gerealiseerd door:
• de Vlaamse overheid, departement Landbouw en Visserij, afdeling Beleidscoördinatie en Omgeving, team Voorlichting, in samenwerking met Inagro vzw, afdeling Akkerbouw, Rumbeke-Beitem (proefplaats Sint-Martens-Lennik, provincie Vlaams-Brabant)
• de Vlaamse overheid, departement Landbouw en Visserij, afdeling Beleidscoördinatie en Omgeving, team Voorlichting, in samenwerking met Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant vzw (proefplaats Bertem, provincie Vlaams-Brabant). Deze proef werd niet weerhouden.
• Inagro vzw, afdeling Akkerbouw, Rumbeke-Beitem (proefplaats Zuienkerke in de kustpolder, provincie West-Vlaanderen)
• vzw PIBO Campus en het Provinciaal Instituut voor Biotechnisch Onderwijs (PIBO), Tongeren (proefplaats Tongeren, provincie Limburg)
• Inagro vzw, afdeling Akkerbouw, Rumbeke-Beitem, in samenwerking met het Vrij Technisch Instituut, Land- en Tuinbouw, Poperinge (proefplaats Poperinge, provincie West-Vlaanderen). Deze proef werd niet weerhouden.
• het Land- en Tuinbouwcentrum Waasland (LTCW), Biotechnische & Sport, Sint-Niklaas (proefplaats Sint-Niklaas, provincie Oost-Vlaanderen)
Het rassenonderzoek omvatte uitsluitend zesrijige rassen. Een overzicht van de rassen in proef is weergegeven in tabel 1.
De proefomstandigheden op de verschillende locaties kun je onderaan terugvinden in tabel 5.
Korrelopbrengst
Bij de rassenkeuze zijn, voor wat de korrelopbrengst betreft, de volgende criteria belangrijk:
• de regelmatigheid van het ras over de diverse proefplaatsen binnen hetzelfde jaar
• de regelmatigheid van het ras over meerdere jaren.
Bij de rassenkeuze is het namelijk niet aangewezen om zich enkel te laten leiden door de opbrengstcijfers van één jaar. Om het opbrengstvermogen van een ras optimaal te evalueren is het noodzakelijk om resultaten over meerdere proefjaren (bij voorkeur minstens 3 proefjaren) te beschouwen. De opbrengstcijfers van één jaar zijn namelijk eigen aan de groei- en klimaatsomstandigheden van het betreffende jaar.
Het meerjarige gemiddelde van een ras is dan ook betrouwbaarder, naarmate de korrelopbrengst van het ras over de jaren stabieler is.
Bij de rassen waarvan slechts één jaar resultaten beschikbaar zijn, is de nodige omzichtigheid geboden bij de beoordeling.
Daarnaast dient er bij de rassenkeuze ook rekening gehouden te worden met onder andere legergevoeligheid, ziektegevoeligheid of andere eigenschappen.
Daarnaast is het belangrijk om, in functie van het uit te zaaien areaal wintergerst, meerdere rassen te kiezen, om zo aan risicospreiding te doen. Resultaten uit het verleden leren trouwens dat het opbrengstpotentieel van rassen wisselend kan zijn in functie van het perceel en het jaar; soms zijn zowel de perceelsverschillen als de jaarverschillen zeer groot.
In de tabellen is de korrelopbrengst per ras weergegeven in relatieve cijfers (procenten) ten opzichte van het gemiddelde resultaat van de getuigerassen. Dit zijn de rassen waarvan op elke locatie opbrengstcijfers zijn meegenomen in de verwerking. De gemiddelde opbrengst van een ras over de proefplaatsen is betrouwbaarder als het op een groter aantal proefplaatsen slaat en als de korrelopbrengst over de proefplaatsen regelmatiger is.
In proef: 22 rassen
Er lagen 22 rassen aan in de proeven van het LCG-netwerk het afgelopen seizoen. Hiervan zijn er 9 tolerant aan het dwergvergelingsvirus, dit zijn Fascination, Integral, KWS Delis, KWS Feeris, KWS Joyau, LG Zebra, LG Zelda, LG Zeta en LG Zoro. Van de rassen zijn er 9 hybride rassen: Jettoo, SU Hylona, SY Bankook, SY Dakoota, SY Galileoo, SY Loona, Tektoo, Toreroo en Wootan. De nieuwkomers dit seizoen zijn Avantasia, SY Bankook, SY Dakoota, KWS Delis, SY Loona en Visuel.
In tabel 2 is de korrelopbrengst per ras weergegeven in relatieve cijfers (%) ten opzichte van het gemiddelde resultaat van de rassen die al 4 of 5 jaar in proef lagen vorig seizoen. Dit zijn Jettoo (2018 & 2020-2022), LG Zebra (2019-2022), SY Galileoo (2019-2022), Tektoo (2018-2022) en Wootan (2018-2022). De korrelopbrengst per ras wordt weergegeven in relatieve cijfers (%) ten opzichte van het gemiddelde resultaat van deze rassen.
De beproefde rassen lagen aan op 6 locaties, geografisch verspreid over Vlaanderen: Tongeren in Limburg, Sint-Martens-Lennik en Bertem in Vlaams-Brabant, Sint-Niklaas in Oost-Vlaanderen en Zuienkerke en Poperinge in West-Vlaanderen. Hiervan zijn er 2 locaties – Poperinge en Bertem – uiteindelijk niet weerhouden.
In de rassenproeven wintergerst te Bertem en Poperinge werd er schade door het dwergvergelingsvirus vastgesteld. Dat is iets waarmee heel wat percelen te kampen kregen afgelopen seizoen, niet enkel in gerst, ook heel wat tarwe werd aangetast. Dit toont het belang aan van het opvolgen van de LCG-waarschuwingsberichten en het controleren van eigen percelen op aanwezigheid van bladluizen, zowel in het najaar na zaai, als vroeg in het voorjaar kort na de winter.
Ziektedruk
Naast het voorkomen van dwergvergelingsvirus waren er nog een aantal opvallende zaken het afgelopen seizoen. Op verschillende locaties zagen we over het algemeen een lage ziektedruk. De bladziekten namen in bepaalde regio’s ook pas later in het seizoen toe. Tijdens dit seizoen viel ook op dat meeldauw voorkwam op de kustlocatie, onderaan het gewas. Dat wordt normaal gezien hoofdzakelijk opgemerkt in het binnenland. Dit kan verklaard worden door de zeer natte maand maart. Ook op het einde van het seizoen kwam op enkele locaties halmbreuk voor, dit vlak voor het oogsten van de proeven.
Resultaat 2023
De oogst vond plaats onder goede omstandigheden, met een algemeen gemiddelde van 10.986 kg/ha in de 4 proeven. Daarbij was er wel een grote variatie tussen de locaties, van 8.514 kg/ha in Sint-Niklaas tot 13.641 kg/ha in Sint-Martens-Lennik.
In zo’n 2 weken tijd was alles geoogst, eind juni - begin juli. Dat is anders dan de versnipperde tarwe-oogst momenteel, door de weersomstandigheden.
Enkel het ras Julia scoorde meer dan 5% boven het gemiddelde over de locaties heen, namelijk 106,0 %. Enkel in Zuienkerke scoorde Julia wat lager. In 2023 scoorden 12 van de 22 rassen bovengemiddeld, waaronder 5 hybriden. Toch zijn de resultaten opvallend.
Het tweede beste ras in 2023, de hybride SY Galileoo, bereikte een score van 102,7%. Geen enkel ras ging qua score onder 95%.
We geven wel de raad om de gemiddelde resultaten zeer kritisch te bekijken. Rassen vertonen immers verschillen tussen de locaties. Opvallend is dat 9 van de 22 rassen dit jaar een groot verschil in opbrengst vertonen tussen de locaties. Bij Tektoo, LG Zoro, Visuel, LG Zelda, SY Bankook, Jettoo, Avantasia, Toreroo en LG Zeta is het verschil tussen de locatie met de hoogste score en de locatie met de laagste score meer dan 10%.
Bij andere rassen is het verschil dan weer kleiner, zoals bij Integral en LG Zebra. Hierbij bleef het verschil tussen de hoogste en laagste score minder dan 5%.
Resultaat over meerdere proefjaren
Zoals hierboven vermeld, zijn resultaten die bekomen zijn over meerdere jaren betrouwbaarder dan resultaten voor 1 jaar. De korrelopbrengsten van meerdere proefjaren worden weergegeven in tabel 3.
Rassen 5 jaar in proef
In de proef waren er 4 rassen die 5 jaar in proef liggen, startend vanaf 2019. Het jaar 2019 bleek voor 3 van deze rassen de beste resultaten te geven, namelijk SY Galileoo, Tektoo en Wootan. Het zijn ook de hybrides in de groep rassen die al 5 jaar in proef liggen. Voor dezelfde 3 rassen bleek 2021 het slechtste jaar. In de periode 2019-2023 scoorde de 4 rassen wel allemaal bovengemiddeld.
Rassen 4 jaar in proef
Jettoo, Toreroo, SU Hylona en KWS Joyau zijn de 4 rassen die al 4 jaar in proef liggen. Buiten KWS Joyau scoren ze over deze periode bovengemiddeld. Het jaar 2023 was voor de 4 rassen wel het slechtste jaar, waarbij geen enkel ras het gemiddelde haalde. Het jaar 2020 was voor de hybride rassen Jettoo, Toreroo en SU Hylona een beter jaar.
Rassen 3 jaar in proef
Van 2021 tot en met 2023 lagen LG Zoro, Esprit, LG Zeta en KWS Feeris in proef. Enkel LG Zoro scoorde de 3 jaren boven 100% met een driejaarlijks gemiddelde van 102,6%. De andere 3 rassen scoorden onder gemiddeld tot gemiddeld over dezelfde periode, gaande van 98,2% tot 100,7 %.
Rassen 2 jaar in proef
Onder de rassen die in 2022 en 2023 in proef lagen, scoorde enkel Julia wat beter dan de getuigerassen. LG Zelda en Integral scoorden ongeveer hetzelfde als de getuigerassen en Fascination eronder, met 99,0%
Eerste jaar in proef
In de proef lagen er 6 rassen voor de eerste keer aan. Visuel haalde hierbij de beste opbrengst, met 101,3%. SY Loona en SY Bankook volgen er nipt achter, met respectievelijk 101,1% en 100,1%. Avantasia, KWS Delis en SY Dakoota deden het minder goed dan de getuigerassen.
Hectolitergewicht
Het hectolitergewicht van de wintergerst (tabel 4) bedraagt gemiddeld over alle rassen en proefplaatsen 69,0 kg in 2023, tegenover 69,6 kg in 2022 en 60,2 kg in 2021. SY Loona en Visuel scoorden het hoogst gemiddeld over de periode 2021-2023, ook al werd enkel een resultaat in 2023 bekomen. Daarna volgen KWS Joyau, SY Dakoota, Integral, Tektoo en KWS Delis, met tamelijk hoge scores. Joyau behaalde het hoogste hectolitergewicht in 2023, van 71,2 kg. In de periode 2021-2023 waren er 7 onder gemiddeld scorende rassen. LG Zeta scoort het laagste hectolitergewicht. In 2023 had dit ras een hectolitergewicht van 66,9 kg.
Vochtgehalte
Het vochtgehalte van de wintergerst (tabel 4) bij de oogst bedraagt gemiddeld over alle rassen en proefplaatsen 12,2% in 2023, tegenover 13,0% in 2022 en 13,3% in 2021.
SY Loona, KWS Feeris en SU Hylona kenden over de periode 2021-2023 tamelijk hoge vochtgehaltes. Bij de meeste rassen was het vochtgehalte gemiddeld. Avantasia, KWS Delis, Julia, LG Zelda en LG Zeta kenden een tamelijk lage score.
Strolengte
De lengte van het stro (tabel 4) wordt op het einde van het seizoen gemeten van grond tot onderkant aar. Op elke locatie zijn er groeiregulatoren toegepast volgens regionale landbouwpraktijk. De gemiddelde strolengte over alle rassen en proefplaatsen is 96,3 cm in 2023. In 2022 was dit 83,3 cm en in 2021 was dit 85,8 cm.
SU Hylona eindigde met tamelijk lang stro over de jaren heen, maar ook in 2023 verkreeg dit ras het langste stro, met 107,4 cm. Tamelijk lang stro kan je krijgen van Jettoo, SY Galileoo en Toreroo. Avantasia, KWS Feeris, Fascination, LG Zelda en KWS Joyau geven tamelijk kort stro. Het kortste stro krijg je bij KWS Delis. Die stond dit jaar bij oogst slechts op 83,6 cm.
