Aardappelteler René Mesken (NL): Vrijwel niemand gaat het redden om alles voor 1 oktober in de bewaarloods te hebben
Als een echte Fries durft de Nederlandse akkerbouwer René Mesken van gebaande paden af te gaan. Hij verkocht 30 ha akkerbouwgrond om volledig zonder bankfinanciering te kunnen werken. De belangrijkste reden daarvoor is meer ‘vrijheid te kunnen voelen’. Een ander punt waarop hij afwijkt van de standaard, is dat hij vrijwel niets meer op contract doet wat zijn akkerbouwproducten betreft.
Het akkerbouwbedrijf van René Mesken is gevestigd in Ravenswoud in het hoge noorden van Nederland. René is vrijgezel, maar heeft wel 2 kinderen uit een eerder huwelijk. “Ik ben de derde generatie akkerbouwer hier in Friesland. Mijn opa melkte alleen koeien. Mijn vader, Jan, was meer een akkerbouwman, dus die deed het melkvee weg.”
Mesken zat in de jaren 90 in het atheneum en volgde daarna de middelbare agrarische school in Emmeloord. Hij komt uit een gezin met 5 zusjes. “Ik was als kind altijd wat rebels, maar ik wist wel dat ik akkerbouwer wilde worden. Het voordeel van het feit dat ik het atheneum gedaan heb, is dat ik ook dit werk- en denkniveau heb. Dat komt mij nu goed van pas.” Tussen 2000 en 2015 zat de jonge akkerbouwer in maatschap met zijn ouders. Hij had wel een andere kijk op veel dingen dan zijn ouders, dus was het voor hem zeker prettig om vanaf 2015 zelf aan het roer te staan.
Het bedrijf van Mesken ligt tegen het Friese natuurgebied Fochtelooërveen. Op de plaats waar zijn boerderij gevestigd is, is voor de Tweede Wereldoorlog al het veen afgegraven. Daardoor bestaan zijn gronden uit zand-, veen- en kleigronden en soms ook uit een mix daarvan. Veengrond heeft de akkerbouwer liever zo min mogelijk omwille van de draagkracht van die gronden. Mesken: “En inmiddels heb ik ook al zeeklei, want ik heb 10 ha akkerbouwgrond gehuurd hier 70 km vandaan, nabij de Waddenzee.”
Omslagpunt in 2019
Op het moment van overname in 2015 had de maatschap 150 ha akkerbouwgrond, waarvan 35 ha in eigendom. De rest was huur en grondruil met bijvoorbeeld melkveehouders. Rond 2015 had de familie Mesken 70 ha consumptieaardappelen (Fontane en Innovator), 40 ha pootgoed, 20 ha suikerbieten en de rest was snijmais. “Geen granen inderdaad. Wij ruilen veel grond met melkveehouders. Dat is natuurlijk grasland, en daardoor is dat ons rustgewas.” Het saldo was in die jaren prima, aldus Mesken.
Die eerste jaren ging de jonge akkerbouwer in eerste instantie gewoon door op de voet van zijn vader wat de bedrijfsvoering betreft. Dus ook met het pootgoed. In 2017 besloot Mesken echter met het pootgoed te stoppen. “ De reden daarvoor is dat er gewoonweg minder vraag is naar pootgoed van zandgronden dan van kleigronden, omdat het donkerder van kleur is.” In 2019 omvatte het akkerbouwareaal van Mesken inmiddels zo'n 300 ha, waarvan 35 ha eigendom. Maar dat jaar was ook een omslagpunt voor de akkerbouwer. “Door tumultueuze privéomstandigheden kwam ik bij een coach terecht en daardoor veranderde mijn bedrijfsvoering. Ik wilde ook meer mijn eigen baas worden in mijn eigen bedrijf én meer vrijheid voelen en besloot dus om 30 ha akkerbouwgrond te verkopen. Zo kon ik de bank volledig aflossen.” Mesken hield nog 5 ha akkerbouwgrond over en 2 akkerbouwbedrijven. En dat heeft hij nog steeds. “Als ik heel eerlijk ben, scheelt eigendom mij niet zo veel. En doordat ik nu vrij van de bank ben, heb ik veel meer vrijheid.”
Eindelijk een goed jaar
De jaren daarna kreeg hij het hard te verduren, aangezien in 2020 – als gevolg van de coronacrisis – de markt, en dus de prijzen voor frietaardappelen, instortten. In 2021 was het al niet beter doordat in Friesland, in de regio waar de akkerbouwer zijn gronden heeft, in de zomerperiode in één maand tijd 340 mm regen viel. Het gevolg daarvan was dat de opbrengst in dat jaar de helft was van wat hij normaliter had kunnen oogsten. Mesken: “En in 2022 heb ik de verkeerde rassenkeuze gemaakt. Ik heb toen veel Agria's geteeld, maar daar bleek weinig vraag naar te zijn. En ik had last van bewaar- en kwaliteitsproblemen, dus rotte aardappelen in de bewaring.”
Dit jaar gaat het gelukkig wel goed bij Mesken. Het bouwplan bestaat dit jaar uit 285 ha, waarvan 150 ha frietaardappelen (waarbij Innovator het belangrijkste ras is), 85 ha gele uien en 50 ha suikerbieten. Hij teelt deze gewassen in samenwerking met een compagnon uit Friesland, Klaas-Oenze de Graaf. Waar Mesken zich dit jaar voornamelijk zorgen over maakt, is de mogelijk uiterste oogstdatum van 1 oktober. Mesken: “In België is dat natuurlijk ook aan de orde, maar wat dat betreft denken wij exact hetzelfde als onze Belgische collega's. Vrijwel niemand gaat dat ook echt redden, om alles voor 1 oktober in de bewaarloods te hebben.”
René heeft momenteel weinig teelten. Hij wil specialiseren en zo veel mogelijk hoogsaldogewassen telen. De akkerbouwer verhandelt in principe alle frietaardappelen en uien via de tussenhandel. Hij zit als akkerbouwer tevens in de noteringscommissie van PotatoNL, de Nederlandse zusterorganisatie van Belgapom.
Advertenties om huurgrond te werven
Om alles gefinancierd te krijgen, is Mesken ondertussen wel weer gelden gaan werven via crowdfunding en particulieren. “En ik kan je zeggen dat dat me erg goed bevalt. Je blijft op deze manier vrijer in je bedrijfsvoering dan wanneer je bij een bank leent. De groei van mijn bedrijf is geen noodzakelijk doel, maar de onderstroom blijft wat mij betreft wel grootschalige landbouw. Wat ik aanpak, pak ik wel groot aan.” Hij wil als akkerbouwer niet meer leuren om grond te kunnen verwerven, dus zet hij sinds 2 jaar grote advertenties in agrarische bladen in Nederland waarin hij vraagt om huurgrond. Daardoor hoopt hij volgend jaar op zo'n 250-400 ha te kunnen telen. De range waarbinnen deze gronden moeten liggen, is ruim. “Ik houd een cirkel van zo'n 70 km van de thuislocatie aan. Ik heb dan nu 10 ha huurgrond gevonden in de vorm van zeekleipercelen op een kleine afstand van de Waddenzee, maar het is niet zo dat ik een voorkeur heb voor zeekleigronden.”
Ook wat het tractor-, machine- en werktuigenpark betreft, kiest de Friese akkerbouwer voor eenvoud en kwaliteit. De werktuigen zijn voor Nederlandse begrippen grote uitvoeringen. Om te beginnen heeft hij 3 zware New Holland-tractoren, één 290 en 2 New Holland 270-uitvoeringen, waarbij het typenummer staat voor het aantal pk's die de tractoren hebben. De tractoren zijn gekocht in 2020 en 2021 en hebben alle 3 RTK-GPS (Trimble). De Friese akkerbouwer reed voorheen altijd met Massey Ferguson, maar stapte vanwege het feit dat een voormalig personeelslid van Massey Ferguson nu bij New Holland werkt, over naar dat merk.
Verder heeft Mesken een 6 m brede graslandfrees van Celli, uiteraard omdat hij veel ruilgronden met melkveehouders heeft en die hebben natuurlijk veel grasland. Daarnaast heeft hij een 7 m brede cultivator van New Holland en een 6-scharige wentelploeg van Lemken en verder ook nog een 4-rijige Grimme GB430-snarenbedpootmachine voor het planten van het pootgoed. Deze snarenbedpootmachine is in 2021 gekocht en er zit ook een aanaardkap op. De tandemasserspuitmachine is van CHD en heeft een tank van 13.000 l.
Aantal Belgische machines
De Friese akkerbouwer houdt ook van Belgische machines. Zo heeft hij een Dewulf Kwatro zelfrijdende 4-rijige zeefbandrooier. “Die is uit 2012, maar bevalt me nog prima moet ik zeggen.” En verder kocht hij in 2020 een splinternieuwe Dezeure Multitransmax-hooglosser met Turbo-cleaner (aardappelreiniger), die hij inzet tijdens de aardappeloogst om de aardappelen die af land geleverd worden gelijk in de vrachtwagens te laden. “Echt een geweldige hooglosser! Daar heb ik heel veel plezier van.” De Friese akkerbouwer is ook slim en heeft 3 MAN MBBS (Motorrijtuig Met Beperkte Snelheid) voertuigen die maximaal 40 km/uur kunnen. Met deze MBBS-voertuigen vervoert hij de aardappelen en uien naar de opslag. Mesken: “In Nederland mag je, als je een tractorrijbewijs hebt, daarmee rijden. Je hoeft dus geen vrachtwagenrijbewijs te hebben.”
Bewaring in loodsen en buitenopslag
René heeft ook een aardappelwasstraat met machines van Steenvoorden Machines uit Breezand. De aardappelen worden gewassen, zodat ze met minimale tarra op de vrachtwagen komen. Ongeveer een derde van alle producten levert de akkerbouwer af land, de rest gaat de bewaring in.
In totaal heeft Mesken 4.500 ton aan opslagcapaciteit, waarvan 3.000 ton in 2 bewaarloodsen en 1.500 ton in de buitenopslag. Een geventileerde buitenopslag voor aardappelen is iets dat je zelden in Nederland ziet. “Deze buitenopslag, die ik liet bouwen in 2021, is goedkoper. En anders heb gewoonweg te weinig opslagcapaciteit. In de achterwand van de buitenopslag zitten grote gaten waar grote ventilatoren in geplaatst zijn. Omdat 4.500 ton niet genoeg is qua opslag, huurt hij ook nog opslag voor zijn aardappelen elders in Nederland. Vorig jaar is een deel van zijn frietaardappelen naar ons land gegaan.
Boerenbusiness Gewastour
Sinds 2020 doet de Friese akkerbouwer mee aan de Boerenbusiness Gewastour van de gelijknamige Nederlandse internetsite. “Ik heb in dat jaar gewoon de organisatie gebeld of ik mee mocht doen met deze gewastour”, aldus Mesken. Bij de Boerenbusiness Gewastour worden jaarlijks 10 Nederlandse aardappelpercelen gevolgd. Mesken: “De Boerenbusiness Gewastour 2022 volgde 10 aardappelpercelen van het ras Innovator verspreid over Nederland. En dit jaar worden eveneens 10 aardappelpercelen van het ras Innovator gevolgd, waarvan één perceel van mij.” De belangrijkste reden voor hem om hieraan mee te doen is leren van en kennis delen met collega’s.
Kritiek op landbouwbeleid
Wat het landbouwbeleid van de Europese Unie (EU) betreft, heeft de Friese akkerbouwer ook een duidelijk mening. "Er wordt volop gepraat over duurzaamheid tegenwoordig. Maar Amerika zegt momenteel tegen de EU: hoe efficiënter je produceert als landbouwsector, hoe duurzamer je bezig bent. De EU zegt echter: hoe biologischer/ecologischer je bent, hoe beter je bezig bent. Amerika heeft de EU wat dit beleid betreft al op de vingers getikt en waarschuwt de EU (dus ook wat betreft de gevolgen van de Greendeal) dat de voedselzekerheid wel op peil moet blijven, ook met het oog op de oorlog in Oekraïne.”
Volgens René zie je duidelijk dat de voedselprijzen stijgen en dat de voedselproductie steeds meer onder druk staat. Hij verwacht dat de voedselprijzen nog verder zullen stijgen en dat de productie door het huidige beleid steeds meer onder druk zal komen te staan. “Hopelijk ziet de EU tijdig in dat het beleid precies de andere kant op moet. Kijk naar China: daar maken ze van natuur alweer landbouw, omdat ze bang zijn dat de voedselzekerheid de komende jaren in het gedrang komt.”
