VN-onderzoekers slaan alarm om dreiging invasieve exoten
Invasieve exoten – planten of dieren die voorkomen op plekken waar ze niet van nature vandaan komen – spelen volgens onderzoekers van het Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) een belangrijke rol bij het uitsterven van planten- en dierensoorten, en vormen een dreiging voor menselijk welzijn en voedselzekerheid. In 2019 ging het om een jaarlijks schadebedrag van meer dan 423 miljard dollar (391 miljard euro).
Invasieve exoten spelen een rol bij zo'n 60% van de plant- en diersoorten die uitsterven. Dat berekende het IPBES. In 16% van de gevallen waren de invasieve exoten zelfs de enige reden waardoor de soort is uitgestorven. Het biodiversiteitspanel van de VN analyseerde voor haar studie 13.000 eerder uitgevoerde studies door 86 internationale experten in 49 landen.
Door menselijk handelen
Europa, Amerika en Centraal-Azië zijn de regio's waar het grootste aantal van deze niet-inheemse soorten door menselijke activiteit werd geïntroduceerd, terwijl 90% van de verdwenen dieren en planten op eilanden worden geconstateerd. Door menselijk handelen zijn al meer dan 37.000 exoten op plekken terechtgekomen waar ze normaal gesproken niet voorkomen. Dit is een ‘conservatieve schatting’, en het aantal groeit ongekend snel.
Bedreiging voor plant, dier en mens
Bijna 1 op de 10 (in totaal 3.500) van deze soorten zijn invasief, wat betekent dat hun aanwezigheid tot problemen leidt. Ze verstoren de balans in ecosystemen en verdringen planten- en dierensoorten, die daardoor minder welig tieren of lokaal zelfs niet meer voorkomen. "Invasieve exotensoorten vormen een grote bedreiging van de biodiversiteit en kunnen onomkeerbare schade aanbrengen aan de natuur", schrijven de onderzoekers.
Niet alleen kan de aanwezigheid van de exoten ertoe leiden dat soorten voorgoed uitsterven, maar ze vormen ook een bedreiging van menselijk welzijn. "De aanwezigheid van soorten op plekken waar ze niet thuishoren en niet in het ecosysteem passen wordt te vaak genegeerd totdat het te laat is.
Hoge kost
Inmiddels vormen uitheemse soorten een serieuze uitdaging voor mensen in alle regio's en in elk land. Naast de schadelijke gevolgen voor de natuur vormen invasieve soorten ook een bedreiging voor het levensonderhoud, de voedselveiligheid, de toegang tot water, de economie en de menselijke gezondheid", besluit het rapport.
De schade door de invasieve exoten kost ook enorm veel. De economische schade wordt begroot op meer dan 423 miljard dollar per jaar, een viervoud van de kost in 1970. Volgens de VN-onderzoekers is dat cijfer een onderschattig van de werkelijke kost. "De kosten van nietsdoen zijn erg hoog", klinkt het bij de auteurs van het rapport. "Mensen vormen de kern van het probleem, maar ze staan ook centraal in de oplossing ervan."
Invasieve exoten in Vlaanderen
Ook in Vlaanderen komen een aantal invasieve plantaardige en dierlijke exoten voor. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) benoemt zo de wasbeer, de Chinese wolhandkrab, uitheemse struiken (rimpelroos, rode ribes, mahonie), de Canadese gans, de Aziatische hoornaar en Japanse duizendknoop.
In de landbouw is de Canadese gans een probleem aangezien de dieren gewassen eten en veel mest produceren. De dieren mogen gevangen of bejaagd worden. Ook de Aziatische hoornaar is onrechtstreeks een gevaar voor de landbouw aangezien het een predator is van insecten, en dan vooral honingbijen. De Japanse duizendknoop is dan weer een hardnekkig onkruid vanwege de sterke wortelstokken die moeilijk te verwijderen zijn.
