Grasklaver, goed voor koe en portemonnee
Met grasklavermengsels kan een boer, in vergelijking met enkel gras op zijn maai- of graasperceel, besparen op minerale N-bemesting, en toch dezelfde opbrengst halen. De kuil bevat meer eiwit. Het evenwicht tussen gras en klaver vraagt echter slim veldmanagement.
Marianne Malengier, expert van ILVO, vertelt hoe het zit. “In vergelijking met rode klaver heeft witte klaver iets meer blad, maar het grootste verschil zit in het wortelsysteem. Rode klaver heeft een diep groeiende penwortel, waardoor de planten langer bij water geraken tijdens droogte. Witte klaver wortelt oppervlakkig en breed waaierend, is dus wat droogtegevoeliger, maar maakt wel gemakkelijk bovengrondse kruipende stengels en scheuten.”
Minder stikstof
“Engels raaigras is niet echt droogtetolerant, maar, als je een hoge opbrengst in de vele snedes wil, dan moet je vooral voldoende N-bemesting toepassen. Klaver in de zode kan dat verbeteren.
Klavers zijn vlinderbloemigen. Die gaan spontaan in symbiose met de bodembacterie Rhizobium. De bacteriën zitten in de wortels en vinden daar suikers om in leven te blijven. In ruil spelen ze ‘stikstof-fabriek’. Per droge ton klaver kunnen ze tot 50 kg stikstof uit de lucht halen en opslaan in wortelknolletjes. Die stikstof kan de plant, en zelfs de omliggende grassen, nuttig gebruiken.
Concreet: Reken bijvoorbeeld een opbrengst van 10-14 ton/ha grasklaver, waarin 40% klaver, dan hebben de Rhizobium-bacteriën tot 200 kg stikstof aangemaakt op die hectare.
In vergelijkende praktijkproeven kon ILVO aantonen dat een grasklaverperceel met 100 kg minder toegediende stikstof dezelfde opbrengst oplevert als een zuiver grasperceel dat de 100 kg wel kreeg. “In sommige gevallen deed grasklaver het zelfs beter”, aldus Malengier.
Hoe dan bemesten?
De bacteriële ‘stikstoffabriek’ werkt alleen echt goed bij een voldoende hoge pH van 6 en minimum temperatuur van 10 graden. “Je bemesting met maximum dierlijke mest geef je enkel in de eerste en tweede snede. Je gras heeft stikstof nodig om te groeien in het begin. Vergeet zeker ook de potasbemesting niet. Klaver vraagt zeker 350 kg kali per hectare. Daar kan je nog een 100 kg extra stikstof aan toevoegen, maar stop dan zeker. Zo kunnen bacteriën in de klaver hun werk beginnen te doen.
Bij hogere bemesting creëer je onevenwicht: het gras overschaduwt de klaver en de stikstoffabriekjes vallen stil doordat er in de bodemomgeving te veel N aanwezig is“, legt ze uit.
Zaaien? Wat en wanneer?
“Tegenwoordig zaai je grasklaver beter in het najaar dan in het voorjaar, want bij droge weersomstandigheden is er een grote onkruiddruk van melganzevoet en hanepoot. Die zorgen ervoor dat de klaver er niet meer door komt. Zaai het best voor eind september. Klaver met minimum 2 echte blaadjes komt goed de winter door.”
ILVO raadt aan om in verhouding 7 kg rode klaver en 3 kg witte klaver per hectare te combineren met Engels raaigras. “Controleer tijdens het zaaien je zaaibak, want de zaden hebben verschillende groottes en ze mogen beter niet te veel ontmengen.”
Malengier: “Ga je maaien? Dan kan je het best Engels raaigras combineren met rode en witte klaver. Ga je enkel beweiden? Dan kies je het best alleen voor witte klaver.”
Doorzaaien gaf in de ILVO-proeven geen gunstige resultaten. En de weergevoeligheid van klaver is ook duidelijk geworden: In droge jaren doet klaver het beter. ”Kies niet de natste percelen en zorg voor een goede ontwatering.”
Oogsten? Gebruik een lasagnekuil
Via management valt het aandeel gras of dat van klaver bij te sturen. In de kuil is het optimaal als er 40% klaver in zit. Omdat het klaveraandeel doorheen het jaar schommelt, is het ideaal om te werken met een lasagnekuil, alle snedes boven elkaar gestapeld dus.
“In het voorjaar zal er minder klaver zijn, in het najaar meer. Wil je het klaveraandeel verhogen, maak dan meerdere en lichtere snedes en gebruik geen bemesting. Frequentere maaibeurten zullen vooral het aandeel rode klaver (blijvend) reduceren. Als je meerdere en lichtere snedes neemt zonder tussenbemesting, krijgt de klaver licht en kan die groeien. Wil je meer gras? Geef dan een beetje stikstofbemesting en zorg voor een zwaardere snede.”
Bij het oogsten adviseren we om niet te diep te maaien. Ook dat bevordert de ontwikkeling en het aandeel van de klaver.
Wees matig in de voordroogoperaties: Je schudt de zwadden het best zo weinig mogelijk, omdat de klaverblaadjes snel drogen en afbreken, en net daar zit de voedingswaarde.
Voederkwaliteit
“Als we naar verteerbaarheid kijken, blijft gras het best te verteren. De verteerbaarheid van witte klaver benadert deze van gras, maar rode klaver is minder verteerbaar. Die heeft de neiging om met de tijd houteriger te worden, en daarom ook wat minder smakelijk.
Het eiwitgehalte van grasklaver is hoger dan dat van gras, en ook de opneembaarheid is hoger.. De koe kan dus op kortere tijd meer grasklaver opnemen dan gras, waardoor er met grasklaver meer ruwvoedermelk geproduceerd wordt. Zo kan de veehouder ook nog eens besparen op krachtvoer. Genoeg voordelen dus om met grasklaver te werken.”, aldus Marianne Malengier.
Premies en advies
Om grasklaver te stimuleren zijn er premies beschikbaar. Die bedragen 230 euro/ha. Daarnaast kan je gratis advies ontvangen het relance-project Gras@vies. Op initiatief van het PVL in Bocholt, en met medewerking Hooibeekhoeve, ILVO, Inagro en Pibo krijg je minimaal 3 bezoeken van een expert. Tijdens een eerste kennismaking zal er samen een vragenlijst worden afgewerkt, terwijl er ondertussen ook tijd is voor enige discussie rond de grasklaverteelt. Op die manier worden de bedrijfsspecifieke knelpunten duidelijk vastgelegd en kunnen er antwoorden worden gezocht op specifieke vragen.
