Varkensketen moet inzetten op differentiatie in smaak en kwaliteit

De jaarlijkse Pork Academy van de Belgian Pork Group (BPG) is naar goede gewoonte een goede graadmeter voor de situatie in de sector. Vertegenwoordigers uit de hele keten van de varkenssector komen daarbij samen om nieuwe inzichten en trends te delen en om te netwerken. Na uiteenzettingen over duurzaamheid en andere trends door Nathalie Bekx van Trendhuis en over personeelsbeleid door Rika Coppens van House of HR onder de noemer There is team in meat was er op 17 oktober in Staden een pittig debat met 4 personen die de varkenssector van nabij volgen.

Perspectief voor jonge varkenshouders nodig

Nathalie Delmotte is Business Banker Food & Agro bij ING en heeft als meter van het begeleidingsprogramma van BPG voor jonge varkenshouders een goed zicht op de sector. “Heel wat jonge varkenshouders in Vlaanderen staan klaar om te investeren in hun bedrijf. De prijzen die ze krijgen voor hun varkensvlees zijn opnieuw goed. De overheid zet evenwel een rem op deze enthousiaste ondernemers, omdat het nagenoeg onmogelijk is om een vergunning te bekomen”, stelt Delmotte. Het ontbreekt de jonge generatie soms ook aan een duidelijk normenkader waar ze naartoe kunnen werken voor toekomstige investeringen.

Politieke spel wordt hard gespeeld

Het uitblijven van vergunningen is een politieke discussie die volgens Bart Dochy, voorzitter van de commissie Landbouw in het Vlaams parlement, niet snel ontmijnd zal worden. Het politieke spel wordt volgens hem steeds harder gespeeld. “Vroeger had men respect voor elkaars gevoeligheden en probeerde men tot breed gedragen compromissen te komen. In de stikstofdiscussie en andere landbouwdossiers is het vandaag eerder de gewoonte om te schoppen op de gevoeligheden van andere partijen. Zo is het lastig om het politieke spel te spelen, maar alles wat nodig is om tot een oplossing te komen, ligt op tafel”, stelt Dochy.

Tijdens de coronapandemie werden landbouwers en veehouders gevierd als helden die het land overeind hielden. Zodra het virus uit ons land en uit de media verdween, waren landbouwers en veehouders opnieuw de boemannen van natuurverenigingen. “Vanuit bepaalde bewegingen blijft men de sector bashen. Zij willen dat de intensieve veeteelt afgebouwd wordt, dat er geen vergunningen verleend of verlengd worden en zelfs dat lopende vergunningen afgenomen worden, terwijl varkenshouders gewoon willen dat zij als mens en ondernemer moreel en financieel gerespecteerd worden. De conjunctuur is in de sector opnieuw goed, maar de rechtsonzekerheid blijft. Daarin schiet de regering op dit moment tekort”, geeft Dochy toe.

Team Meat zoekt een coach

De politieke discussie over stikstof en ook die over vleesconsumptie wordt voor een deel gevoed door de mening van consumenten en burgers. Eddy Cremers van Ipsos Belgium heeft zowel geruststellende als waarschuwende woorden voor de varkenssector. “De Belgische consument houdt van vlees en eet het heel regelmatig, maar zit tegelijk met veel vragen en onzekerheden over vlees. Er staat druk op de ketel. De keten als geheel – noem het ‘Team Meat’ – heeft coaching nodig”, stelt Cremers. Ook Nathalie Delmotte beseft dat er actie nodig is. “Het aandeel van landbouwers op de totale bevolking is significant gedaald. Burgers en consumenten zijn mede daardoor de voeling met de landbouw kwijtgeraakt”, duidt ze.

Quentin Claeys van BPG treedt Delmotte en Cremers bij. “Wij willen als producent onze leveranciers en de eindklanten meenemen in ons verhaal, via ons label Taste & Welfare, en misschien moeten we daarin nog een tandje bijsteken. We moeten wat meer ‘Amerikaan’ zijn of worden en aanhoudend communiceren over wat we goed doen in onze sector. We moeten luid en duidelijk verkondigen waar we als sector voor staan”, stelt Claeys.

Wees meer Amerikaan, Nederlander of Fransman

Volgens Bart Dochy moeten we behalve meer Amerikaan ook wat meer Nederlander of Fransman zijn en zoals hen veel fierder zijn op onze eigen vleesproducten. “We zijn te bescheiden over ons kwaliteitsvlees en zien enkel de eigenlijk minimale slechte kantjes van onze productie. Dat is een opdracht voor de hele keten. Pas als we onze eigen ‘winkel’ op orde hebben, zullen we de retail kunnen overtuigen”, zegt Dochy.

Behalve het imago speelt ook de inflatie een rol voor de Vlaamse varkenssector. “Consumenten letten nu nog meer op de prijs in de winkel. Ze zijn gevoeliger voor promoties, ze kopen meer vlees in de hard discounters en ze kopen meer gepland. Tegelijk aanvaarden ze niet dat ze inboeten op kwaliteit. Dat gaat verder dan de huidige inflatie. De consumptie van vlees in het algemeen daalt licht, maar het aandeel van gehakt daarin stijgt.” BPG speelde in op de inflatie door een goedkopere varkenshamburger te introduceren.

Meer verhaal en meer emotie

“De consument wil meer genieten en variëren en dat lukt niet altijd met varkensvlees. Ze zijn op zoek naar een kwalitatieve re-authentificatie, zeg maar: een stuk vlees met een verhaal achter, met emotie. Dat zie je aan het succes van merken als Duroc d’Olives en Brasvar: geen eenheidsworst met weinig smaak, maar meer variatie in rassen, wat meer differentiatie in smaak oplevert”, zegt Cremers.

“Veel van het geconsumeerde varkensvlees vandaag zit echter ‘vermomd’ als gehakt in lasagne en in andere bereidingen. Inmiddels is vanuit de groene hoek de aanval ingezet op dergelijk (hyper)bewerkt voedsel. De winst zit volgens mij daarom vooral in het premium-verhaal. Sinds kort is de varkenscôte à l’os populair voor op de barbecue. Op zo’n verhalen moet de varkenssector voortbouwen”, meent Cremers, hierin bijgetreden door Delmotte, Dochy en Claeys.

Schaalvergroting is onvermijdelijk

Hoe het met de sector verder moet, daar heeft iedereen wel een mening over. Volgens Nathalie Delmotte is schaalvergroting zowat onvermijdelijk. “De gemiddelde leeftijd van de varkenshouders in Vlaanderen ligt hoog. Wie vanaf nul wil starten, maakt in de praktijk bijna geen kans om een vergunning te krijgen. Wat rest aan groei- of uitbreidingsmogelijkheden is het samenvoegen van bestaande bedrijven.”

De tweede varkenscall van de Vlaamse regering zorgt in de sector voor weinig animo, of toch zolang de prijzen voor varkens nog goed blijven.

Filip Van der Linden