A lgen zijn aquatische microscopische planten die zowel autotroof (hebben enkel licht, nutriênten en water nodig) als heterotrofisch (hebben een koolstofbron nodig) gekweekt kunnen worden. Er zijn miljoenen soorten algen, zowel zoet als zeewater, met elk unieke eigenschappen. En die zijn van belang naar voedingswaarde toe.
Die wordt namelijk bepaald door vetzuren, aminozuren, eiwitten en vezels. “Je kan dat natuurlijk sturen door bijvoorbeeld licht of een bepaalde stress of nutriënten toe te voegen”, vertelt Ronald de Vos
Meer dan een eiwit
Wanneer het afgelopen jaren over algen ging, was het onderwerp vaak biobrandstoffen men wou brandstof maken uit algenbiomassa. Nadelen waren echter dat het vrij duur is en ook de beschikbaarheid van de algen is een probleem. “Met de lage prijzen van aardolie is het bijna niet meer te doen om uit algen biobrandstof te halen”, aldus Ronald.
Verder werd ook gekeken om algen te gebruiken als een alternatief voor eiwitbronnen, zoals soja. “Maar een alg is veel meer dan enkel het eiwit dat erin zit. Het kan ten hoogste 40 % eiwit bevatten, terwijl de andere componenten ook aandacht verdienen. Wij zien algen als een bron van aminozuren en vetzuren. Als ze op de juiste manier gekweekt worden, dan is het ook van hoge kwaliteit.”
Algen worden nu al vaak gebruikt in supplementen van de farmacie, maar ook in cosmetica en tandpasta. Ze worden ook toegevoegd in vogelvoer: door algen behouden siervogels hun mooie kleuren. Het zorgt ook voor een mooiere gele kleur bij de eierdooier.
Algenkweker als glastuinbouwer
Het kweken is een gespecialiseerde business, een algenkweker kan men beschouwen als een soort glastuinbouwer. In Nederland zijn er vier bedrijven actief van ver schillende omvang. In Europa zijn er 19 bedrijven en in de wereld wordt er rond de 10.000-25.000 ton gekweekt.
Algen kan je kweken op een autotrofe wijze door fotosynthese: op basis van licht, nutriënten en water. Die kweek gebeurt in buizenreactoren. Op die manier produceer je ongeveer 1 à 2 gram per liter. Dat is weinig, dus als je een goede productie wil halen, heb je dus een groot buizensysteem nodig.
Een ander kweekprincipe is vergisting, waarbij je gebruik maakt van een koolstofbron. Door middel van afgesloten ketels kan men gecontroleerd kweken (naar gelang de druk, suikerbehoefte,... ). “Dit lukt niet met veel algen. Algen die interessant zijn voor diervoeders worden vooral zo gekweekt. Bij dit soort kweek behaal je dichtheden van 10-50 gr/L. In vergelijking met het autotrofe systeem gaat het dus om enorme dichtheden. Kostprijstechnisch is het veel interessanter dan autotroof kweken”, besluit Ronald.
Ten slotte is mixotroof kweken een optie. Zowel het autotroof als heterotroof kweeksysteem wordt gebruikt. “Op die manier krijg je een interessante verschuiving rond het vetzuurprofiel”, voegt Ronald toe.
Functies van algen
Het doel van gebruik bepaalt het soort alg dat je nodig hebt, want elke soort heeft zijn eigen samenstelling. Ronald legt uit: “Eigenlijk gaat het om functionaliteiten van algen: de stoffen die erin zitten, kunnen een bepaalde functie in het dier ‘aanzetten’ of ‘uitzetten’. Er is veel onderzoek naar gedaan en je ziet dat het werkt als een soort probioticum, bij vee en in de pluimveeteelt. Verder kan het een bron zijn van omega-3/6/7/9 vetzuren. Zo zou vismeel vervangen kunnen worden door algen (in voeders), vooral omdat vismeel enorm prijzig geworden is. Algen zijn zeker niet goedkoper, maar zijn naast vetzuren ook een bron van bepaalde aminozuren”, aldus Ronald.
Wat voor een aantal veevoederproducenten ook belangrijk is, is dat algen biologisch worden geteeld. Als je algen toevoegt, krijg je ook voor een stuk eiwitten binnen. “Wat ook van belang is, is de vezelstructuur. Veel van de werking van algen wordt toegeschreven aan vezelstructuur in de algen, omdat die een stimulerende werking heeft op het darmkanaal. Zo komen andere inhoudstoffen in het veevoer beter tot hun recht. Verder kunnen zoogdieren algen beter verteren dan pluimvee.”
Wanneer algen gebruiken?
Dat kan al bij de preconceptie, nog voor het kweken zelf. Varkens die nog geïnsemineerd worden tijdens de dracht hebben veel minder antibiotica of andere stimulerende middelen nodig. Dat leidt dan naar een hogere bevruchtingspercentage (van 16 à 17 biggen naar 18 à 19 biggen). Het heeft een stimulerende en gezondheidsbevorderende werking. Ook neonataal gebruik is een optie: men kan omega 3-vetzuren in lage dosering uit algen injecteren in eieren, ter vervanging van andere vetzuren.
Verder worden de algen in pure vorm gebruikt in de grow-out. Ze worden bijvoorbeeld toegediend bij de varkensmesters, waardoor het vlees een meer vetzuurrijke samenstelling krijgt. In Amerika worden de kippen ook specifiek gevoerd met omega 3-vetzuren, waardoor men omega 3-eieren krijgt.
Gebruik de hele alg
Vaak worden er extracten gemaakt uit algen, voornamelijk van de vetzuren. Dit wordt in Amerika gedaan en is vrij duur. Wat er dan nog overschiet, is het algenschroot, wat op de wereldmarkt verkocht wordt als alg. “Maar dat is dus niet waar, en daarvoor moet je oppassen. In AlgaeHolland willen we de hele cel toedienen in het voeder. De hele alg bevat nog alle componenten, met de vetzuren, eiwitten, aminozuren, vezels... nog in. We zorgen er nog wel voor dat de algen nog verteerd kunnen worden: de celwand moet kunnen breken, anders kunnen de verteringsenzymen van het dier er niet in en kunnen de voedingsstoffen niet benut worden. De manier waarop de algen behandeld worden bij de producent is daarom belangrijk, maar we houden ook rekening met de processen bij de veevoederproducent.”
Die algen kan je droog mixen als poeder, in een pasta doen (15-20 % concentratie), gebruiken als vloeistof of het mee mixen met hun andere productieprocessen.
Belangrijke algen
Of een algensoort belangrijk is voor veevoeder, wordt bepaald door de hoeveelheid vet, de vetzuur- en aminozuuropbouw, het Dumas-getal (hoe hoger, hoe beter) en de energetische waarde. De samenstelling van de algen Chlorella sorokiniana, Chlorella vulgaris en Nannochloropsis gaditena verschillen: wat je wil in je veevoeder, bepaalt de keuze van de alg.
M.V.
