Code oranje voor droogte: bijkomende én structurele maatregelen nodig
De Droogtecommissie heeft op 28 augustus beslist om het beheerniveau voor droogte op te schalen naar code oranje, het op één na hoogste beheerniveau.
Deze beslissing komt er door de aanhoudende droogte en de verslechterde hydrologische toestand. De voorspelde neerslag blijft onzeker en zal onvoldoende zijn om de zeer lage waterpeilen structureel te herstellen.
Het opgebouwde neerslagtekort van de afgelopen maanden leidt tot (zeer) lage debieten in zowel bevaarbare als onbevaarbare waterlopen. In veel onbevaarbare waterlopen worden de ecologisch minimale debieten niet gehaald, en ook de streefpeilen in een aantal bevaarbare waterlopen worden niet meer gehaald.
Tijdelijke maatregelen
Om verdere schade te beperken, zijn volgende tijdelijke maatregelen van kracht:
- Onttrekkingsverboden in bijna alle onbevaarbare waterlopen
- Schutbeperkingen aan verschillen de sluizen en diepgangbeperkingen op een aantal waterwegen
- Captatieverboden omwille van verzilting of aanwezigheid van blauwalgen
- Watervangen op het Albertkanaal en de Kempische kanalen voor 80% dicht
- Voorzorgsmaatregelen voor recreatie en captatiebeperkingen op locaties met blauwalgen
Drinkwatervoorziening
Voorlopig zijn er geen problemen met de drinkwatervoorziening, maar de waterbedrijven blijven extra waakzaam. Spaarzaam omgaan met drinkwater en gevallen neerslag blijft de norm.
De situatie wordt wekelijks geëvalueerd. Een overzicht van alle maatregelen is beschikbaar via: https://www.vlaanderen.be/droogtemaatregelen
Naast deze tijdelijke ingrepen benadrukt de Droogtecommissie ook het belang van structurele maatregelen. Initiatieven zoals de Blue Deal zijn cruciaal om Vlaanderen weerbaarder te maken tegen droogte. Waterbesparing, hergebruik van regenwater, vasthouden van water en sponswerking moeten verankerd worden in ons beleid en onze dagelijkse praktijk.
"We raden altijd aan om kraanwater in de eerste plaats te gebruiken voor toepassingen waarvoor het absoluut noodzakelijk is, zoals drinken, eten bereiden, je tanden poetsen of douchen. Voor laagwaardige toepassingen zoals je wc doorspoelen, kleren wassen, de vloer of auto poetsen of planten water geven is regenwater een prima alternatief. We merken aan de huidige verbruikscijfers dat deze boodschap goed wordt opgepikt en moedigen iedereen aan om op de ingeslagen weg verder te gaan", zegt Carl Heyrman, algemeen directeur van AquaFlanders.
Laag waterpeil in Vlaamse rivieren
"Het waterpeil in Vlaamse rivieren en kanalen is laag door de droogte die eigenlijk al in maart begonnen is," verduidelijkt professor Patrick Willems van de KU Leuven. "Ook in augustus was het uitzonderlijk droog. Het waterdebiet in het Albertkanaal ligt momenteel tussen 40 en 50 m3/seconde. Als dat 35 bereikt, komt men aan een kritische drempelwaarde. In het Kanaal Gent-Terneuzen ligt het debiet momenteel tussen 15 en 20 m3/seconde, en als dat richting 10 gaat, dan spreekt men van echte waterschaarste."
Of die kritische waarden bereikt zullen worden, hangt af van de regenval in de komende dagen en weken. "De huidige voorspellingen wijzen erop dat er voldoende neerslag zal vallen om de situatie te stabiliseren, maar weersvoorspellingen blijven onzeker", vervolgt Willems. "Valt er minder regen dan verwacht, dan kan het alsnog richting die drempelwaarden gaan. De risico's zijn dus reëel, maar hopelijk blijft het zover niet komen. In augustus 2022 en september 2019 zagen we een gelijkaardig beeld. Ook toen flirtte men met de kritische grenswaarden, al werd de situatie telkens net op tijd gestabiliseerd door regenval."
Impact op landbouw
Volgens Boerenbond heeft de droogte van de afgelopen maanden ook impact op de gewassen en de nateelten, maar die zal al bij al nog meevallen. "De nateelten kunnen goed verlopen, maar voor een vlotte kieming is wel regen nodig," zegt Tessa De Prins, woordvoerder van de Boerenbond. "Bij uien bijvoorbeeld zien we dat op veel plaatsen nog niet geoogst kan worden, omdat de grond te zwaar is door het gebrek aan neerslag. We merken ook dat aardappelen iets vroeger afsterven door de droogte, maar we verwachten dat de opbrengst gemiddeld tot goed zal zijn. Wel is regen nodig om de oogst vlot te kunnen binnenhalen.
Maïs wordt door de droogte dit jaar al vroeger geoogst dan andere jaren, en ook bij suikerbieten verwachten we hoge opbrengsten, al kan de droogte ook daar voor oogstproblemen zorgen. In de fruitteelt wordt intussen veel geïnvesteerd in bescherming tegen zonnebrand en hitte, met bijvoorbeeld druppelirrigatie om gericht water te geven. Daar is de impact van de droogte voorlopig dus beperkt."
De situatie verschilt volgens de Boerenbond ook sterk per regio. "In de Westhoek is het bijvoorbeeld duidelijk droger dan in het oosten van het land. Over het algemeen verwachten we echter een goede oogst", besluit woordvoerder Tessa De Prins.
