Kweekvlees vormt voorlopig geen bedreiging voor varkensvlees
Kweekvlees moet voorlopig nog enkele grote hindernissen overwinnen vooraleer het als concurrerend product voor varkensvlees in de rekken van de supermarkten zal liggen. Die geruststellende gedachte was een van de kernboodschappen van de tiende Belgian Pork Academy in Gent.
De Pork Academy van de Belgian Pork Group wordt met een kwinkslag wel eens het Davos van de Belgische varkensvleessector genoemd. Zo belangrijk als het Zwitserse dorpje waar de wereldleiders elk jaar vergaderen is dit netwerkmoment misschien niet, maar iedereen met naam en faam in de sector is al wel eens komen luisteren en de lijst van gastsprekers is telkens indrukwekkend. Voor de jubileumeditie van 10 jaar Pork Academy stonden onder meer een professor, een filosoof en een sterrenchef op de lijst van sprekers. De inzichten waren soms nieuw en soms vertrouwd, soms geruststellend en soms met een kleine waarschuwing, en altijd met de blik op de toekomst.
Al miljarden geïnvesteerd in kweekvlees
Inzake kweekvlees voor consumptie moeten er nog een paar hordes genomen worden, zo blijkt uit de presentatie van professor Lieven Thorrez van de KU Leuven. Kweekvlees komt uit de medische sector, waar men de techniek om kleine spiertjes te laten ontstaan en groeien inzet om mensen medisch te helpen. Ondernemers en wetenschappers willen met ongeveer dezelfde techniek vlees gaan kweken voor menselijke consumptie. Dat lukt tot op zekere hoogte, maar nog niet op een niveau dat er snel kweekvlees in de winkelrekken zal liggen, ondanks de mooie beloftes van enkele enthousiast gestarte bedrijfjes en de miljarden die reeds zijn geïnvesteerd in de technologie.
Wat al goed lukt, is de creatie van een soort bindweefsel. Spierweefsel kan ook, maar om een klein spiertje te laten groeien tot een spiermassa die vergelijkbaar is aan die van dierlijk vlees, moet je die spier laten groeien en matureren (werken, bewegen, impulsen geven). Dat kan in theorie. Als we op dit moment echter de input bekijken aan technologie, tijd, energie en grondstoffen, om dan uit te komen bij een smaakloze en kleurloze substantie met bijzonder weinig voedingswaarde, dan is de commercialisatie van kweekvlees nog ver af. Toch waarschuwt professor Thorrez ervoor dat dergelijke jonge technologieën vaak met grote sprongen snel vooruit kunnen gaan.
Een massa bindweefsel of eiwit produceren door celdeling lukt dus al wel. Thorrez vermoedt dat een mogelijk nieuw denkspoor van de kweekvleessector kan zijn om dergelijke celmassa als ‘vleescomponent’ te gaan toevoegen aan hybride producten (deels plantaardig, deels vlees).
Er zit een limiet op celdeling
“De techniek waarop kweekvlees gebaseerd is, is celdeling. Daar zit een limiet op. Bij celdeling buiten een menselijk of dierlijk lichaam is er al na 6 celdelingen sprake van verlies van bepaalde eigenschappen. Voor 1 consumptieportie vlees heb je als je begint met 1 celletje wel 1 miljard celdelingen nodig, en voor nog maar het equivalent van 1 koe of 1 varken, zit je al aan pakweg 10 biljoen. Elke celdeling-stap vergt ongeveer 1 dag tijd. Er moeten nieuwe vloeistoffen ontwikkeld worden om dergelijke culturen te kweken (vandaag gebeurt dat op basis van foetale runderen), er is voor de productie een hypersteriele omgeving nodig, en de celmassa moet nog een structuur kunnen krijgen op een eenvoudige en goedkope manier”, schetst Thorrez de uitdagingen van de kweekvleessector vandaag de dag. Toch waarschuwt hij ook. “Hoewel het vandaag lijkt alsof dit geen levensvatbare techniek is, kan deze sector misschien morgen dankzij 1 ontwikkeling een grote stap vooruitzetten en alles in een stroomversnelling brengen.”
Vleeshonger
Rundsvlees wordt duurder en exclusiever
Na de sprekers schoven 4 panelleden aan bij moderator Johnny Vansevenant: Karen Pollet (franchisenemer van het jaar bij Carrefour), Justine Arkens van Groene Kring, voormalig sterrenchef Peter Goossens en Pieter-Jan Meerschman van Covameat, een van de bedrijven van de Belgian Pork Group. Peter Goossens sloot zich voor een deel aan bij de slotwoorden van Boudry. “Vlees zal niet van het menu van de mens verdwijnen, het zal misschien wel eerder een luxeproduct worden en de kwaliteit ervan wordt belangrijker. Smaak is prioritair en we hebben in Vlaanderen enkele heel smaakvolle rassen”, zegt hij. Goossens verwacht – net als Karen Pollet – dat vooral rundsvlees nog duurder zal worden en zelf is hij geen fan van ‘nepvlees’ of hybride producten. “Mensen moeten keuzes maken: ofwel ben je vegetariër ofwel eet je vlees.”
Karen Pollet gaf aan dat de vraag naar kwaliteitsvlees stijgt. Wel ziet ze een verschuiving van de klassieke retail naar nieuwe distributievormen als webverkoop en thuisleveringen van klaargemaakte of nog klaar te maken maaltijden. “Ondanks dat is voor mij de koeltoog met vers Belgisch vlees een blijver in de winkel. Daarmee kunnen we het verschil maken bij klanten”, meende ze.
Stressvrij slachten
Pieter-Jan Meerschman beaamde dat het aanbod van varkens vanuit Vlaanderen daalt en misschien nog verder zal dalen. “Voor ons als bedrijf is het nu de uitdaging om met minder aanbod meer meerwaarde te gaan creëren. Stressvrij slachten is een van de vele aandachtspunten bij ons. Het beeld dat bij veel mensen leeft over een varkensslachterij klopt niet met de realiteit. Tot net vóór het slachten zijn de varkens bijzonder rustig”, verzekerde hij.
Justine Arkens kijkt met gemengde gevoelens naar de afbouw van de Vlaamse varkensstapel. “Men verwijt vandaag aan de varkenshouders dat zij de ‘vleesfabriek’ van de wereld willen zijn, maar er was indertijd veel vraag naar ons Vlaams varkensvlees en enkel daarom is het aanbod er gekomen. Overigens, terwijl wij hier het aantal varkens afbouwen, worden de aantallen varkens in Spanje en Polen opgedreven, want wereldwijd daalt de vraag niet”, stelde ze. Ze deed een oproep voor meer rechtszekerheid voor varkenshouders en voor een eerlijk inkomen voor de boer.
