Strategisch plan Drinkwaterbescherming komt eraan
Ook al laten sommigen uitschijnen dat de kwaliteit van het drinkwater in West-Vlaanderen te wensen overlaat, is en was dat drinkwater op elk moment veilig. Dat betoogde minister Jo Brouns (cd&v) in de commissie Leefmilieu van het Vlaams parlement. De minister presenteert begin volgend jaar het strategisch plan Drinkwaterbescherming.
Dat plan wordt het eerste in zijn soort en vormt de basis voor meer zekerheid over de kwaliteit en de kwantiteit van ons drinkwater. In de parlementaire commissiebijeenkomst van 18 november spoelde volksvertegenwoordiger Simon Bekaert (Vooruit) terug naar een recente televisiereportage over de aardappelverwerkende sector in West-Vlaanderen. Daarin werd de economische dynamiek en evolutie in de aardappelsector uitvoerig belicht.
Steeds meer produceren
Bekaert zag in de reportage hoe telers worden aangezet om steeds meer te produceren. Het aantal kilo’s telt. Bij de minste ziektesymptomen gaat men spuiten. Vaak zitten die telers vast aan een contract. Als zij niet de beloofde of contractueel afgesproken kilo’s kunnen leveren, moeten ze bijbetalen en geraken ze in financiële problemen. Er worden ook steeds agressievere middelen gebruikt. De reportage beweerde dat er in vochtige jaren tot 15 keer per seizoen wordt gespoten.
Het is bewezen dat triazolen ontstaan bij de afbraak van pesticiden. Een triazool is een zeer resistente chemische verbinding. Het kan hormoonverstorend en kankerverwekkend zijn. Via het regenwater op de akkers komt het in onze beken terecht. Die beken dienen als toevoer voor drinkwaterproductiecentra.
Tien keer meer
Commissielid Mieke Schauvliege (Groen) weet nog dat minister Brouns een uitzondering verleende om 10 keer meer 1,2,4-triazool toe te laten in het West-Vlaamse drinkwater. Een jaar later blijft volgens haar de waterkwaliteit bijzonder slecht. De toxische stof 1,2,4-triazool is een afbraakproduct van verschillende fungiciden. De stof is terug te vinden in het West-Vlaamse drinkwater, vooral in de West-hoek. In De Blankaart, het zwaarst getroffen waterproductiecentrum, is er zelfs na zuivering geen verbetering van de waterkwaliteit. Alle 17 metingen van het gezuiverde water lagen boven de Europese norm.
Volgens Schauvliege spendeerde De Watergroep sinds januari al 349.640 euro, zonder enige verbetering aan waterkwaliteit te zien. De drinkwatervoorziening van 636.200 inwoners in de regio Ieper, Harelbeke, Diksmuide, Poperinge en Kortrijk is getroffen. Onderzoek bevestigt volgens haar dat vooral de in de landbouw vaak gebruikte pesticide difenoconazol deze vervuiling veroorzaakt. Erger is volgens Schauvliege dat ook de drinkwatervoorziening in het gevaar komt door de aanhoudende vervuiling. Door de droogte, gecombineerd met verontreinigingen, moest de inname van ruwwater in De Blankaart dit jaar al 135 van de 256 dagen onderbroken worden.
Geen gezondheidsrisico
De tijdelijke afwijkingsnorm ligt volgens minister Brouns ruim onder alle gezondheidskundige toetsingswaarden van 138 µg. “Het kraantjeswater dat mensen vandaag drinken, houdt dus geen enkel gezondheidsrisico in, niet op korte en niet op lange termijn”, benadrukt hij. Brouns ging even terug in de tijd. Op 14 december 2023, het was toen eigenlijk al een jaar bekend, werd door De Watergroep bekendgemaakt dat de metaboliet 1,2,4-triazool, een afbraakproduct, voor het eerst werd vastgesteld via een oriënterend onderzoek. Het was er al eerder, maar het werd toen pas, in 2023, gemeten. Hoewel hij pas 2 weken minister was, heeft Brouns naar eigen zeggen onmiddellijk gehandeld. Er kwam een actieplan en samen met De Watergroep, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) werd gestart met een grondig brononderzoek.
Maatregelen en overleg
Tegelijk werden maatregelen genomen bij zowel de landbouw als bij industriële bedrijven. Er startte bovendien grensoverschrijdend overleg met Frankrijk. Het lopende brononderzoek bevestigt dat de triazoolproblematiek complex is. Naast het gebruik van triazoolhoudende gewasbeschermingsmiddelen, werd duidelijk dat het industrieel, medisch en huishoudelijk afvalwater een grotere bron vormen.
Een meersporenaanpak is volgens minister Brouns dus noodzakelijk. Brouns verwacht vanuit de industrie en de medische toepassingen een grotere impact dan vanuit de landbouw. In De Blankaart, waar de hoogste waarden worden gemeten, blijkt vooral die industriële component aanwezig te zijn. De betrokken bedrijven onderzoeken momenteel ook de oorsprong van triazool in hun afvalwater. Ze zoeken ook naar manieren om dat doeltreffend te verwijderen.
Landbouw neemt verantwoordelijkheid
Volgens minister Brouns klopt het beeld waarbij de landbouw niets zou doen en de volledige kosten bij de gezinnen terechtkomen, helemaal niet. Hij zegt dat de landbouwsector wel degelijk zijn verant-woordelijkheid opneemt. Het is volgens hem zelfs de enige op dit ogenblik die als sector specifieke en tastbare maatregelen heeft genomen sinds de afwijking werd verleend. “Denk maar aan de bredere bufferstroken, die wel degelijk effect hebben en aan de maatregelen voor bijkomende driftreductie”, haalde hij aan. De keten zelf zet volop in op onderzoek en innovatie. Brouns verwees naar de samenwerkingsovereenkomst tussen Inagro, Belgapom en Vegebe. Hierdoor wordt er via een fonds geïnvesteerd in natuurlijke zuivering via wetlands, wordt er voorzien in een toolbox met alternatieven voor triazoolhoudende middelen en worden er gezamenlijke sensibiliserings- en demonstratieacties georganiseerd.
Minister Brouns vindt het voorstel om alle gewasbeschermingsmiddelen in waterwingebieden volledig te verbieden disproportioneel. Het leidt naar zijn mening af van de eigenlijke problematiek waarin we stappen vooruit moeten zetten. Welke maatregelen wel nodig en proportioneel zijn, wordt momenteel geëvalueerd in het kader van het strategisch plan Drinkwaterbescherming.
