Marktwerking ook bepalend voor biologische landbouw

T ijdens de Agridagen in Ravels bekeken Sander Van Haver (consulent bio-omschakeling Bio zoekt Boer) en bioketenmanager Paul Verbeke de markt van bio. De groeicijfers zijn ontegensprekelijk, en evoluties in mechanisatie zorgen voor nieuwe mogelijkheden.

Appreciatie

Overschakelaars doen dit vaak vanuit een combinatie van economische en ideologische motieven. Economisch gezien is biologische landbouw een manier om meer toegevoegde waarde te creëren op hetzelfde areaal. Door de ruimere vruchtwisseling kan het ook gezien worden als een manier om aan risicospreiding te doen. Ideologisch past biologische landbouw in het streven naar sluiten van kringlopen. “Maar boeren die omschakelen vinden het ook waardevol om meer appreciatie van de consument te krijgen, in plaats van te produceren voor een anonieme markt”, aldus Sander Van Haver. Nog meer dan het technische luik of het economische luik, is het overtuigd raken van de keuze voor bio een proces dat tijd vraagt.

Marktkansen

Paul Verbeke is als ketenmanager bio uiteraard een groot voorstander van bio. Maar hij is tegelijkertijd ook nuchter: “We moeten enkel bio promoten waar er marktkansen zijn.” Markten vragen vaak ook een actieve ontwikkeling. “Zo zijn we nu afzet aan het zoeken voor stiertjes uit de biologische melkveehouderij. Er is interesse bij een aantal retailers, maar we moeten kijken hoe we het kunnen organiseren”, gaf Verbeke een voorbeeld.

Globaal is er echter een positieve evolutie in de biologische landbouw: consumptie groeit, verwerking groeit en de handel groeit. De helft van de wereldwijde omzet in biologische landbouw wordt in de VS en Canada gerealiseerd. Ruwweg 40 % vindt in Europa plaats. De omzet van bio stijgt in alle Europese landen, al kende het Verenigd Koninkrijk in crisisjaar 2008 wel een dip, waar het pas in 2017 van recupereerde. In ons land was de biologische sector in 2016 goed voor bijna 600 miljoen euro, en de gestage stijging gaat verder. Vrij nieuw is de trend dat harddiscounters zoals Aldi en LIDL zich ook op de bioproducten hebben gericht. “Ze hebben een marktaandeel van 9 % bereikt en willen hier verder op inzetten”, wist Verbeke.

Mooie toekomst

Maar er is nog veel groeimarge: het marktaandeel in verse voeding is beperkt tot 3 %. Voor eieren gaat het evenwel al om 14 %, voor zuivel om 3 %, voor vlees 1,6 % en voor charcuterie 1 %. Lichtend voorbeeld voor de biosector is Denemarken: “Daar is 9,7 % van alle voeding biologisch. Als we ons daaraan willen spiegelen, hebben we een mooie toekomst en veel werk aan de winkel”, aldus Paul Verbeke. Biologisch vlees is minder populair omdat het prijsverschil met conventioneel vlees groter is dan bij andere producten. Dat valt terug te leiden naar een hogere kostprijs. Biologische dieren hebben duurdere stallen nodig, meer oppervlakte en een slechtere voederconversie.

Biomelk

De markt van de biologische melk is een markt die de afgelopen jaren enkele opvallende evoluties kende. Van 2009 tot 2016 nam de vraag naar biologische koemelk in Europa jaarlijks flink toe, terwijl de productie maar heel beperkt toenam. Het verklaart waarom de melkprijs voor bio het in de laatste prijscrisis goed bleef doen op een stabiel niveau, terwijl de conventionele melkprijs diepe dalen kende. Het verschil tussen beide markten zorgde ervoor dat er vrij veel omschakelingen waren in 2016 en 2017. “Vorige week heb ik samengezeten met collega’s uit diverse landen en we stellen vast dat de markt die enorme extra hoeveelheid absorbeert. Prijzen blijven relatief stabiel; in somige landen is die lichtjes gedaald, maar niet veel”, wist Verbeke. In Duitsland heeft Aldi Sud beslist om meer in te zetten op bio UHT melk, wat de duitse markt een grote boost heeft gegeven. “Ik kreeg recent ook bericht dat er in Australische winkels biologische boter uit België ligt. Ik weet niet of we daar blij mee moeten zijn, maar blijkbaar is er daar een tekort.”

Biogeitenmelk is een niche in de nichemarkt. De actuele vraag in ons land bedraagt 8 miljoen kg, terwijl de binnenlandse productie maar 4 miljoen liter bedraagt. Het verschil wordt vooral uit Nederland geïmporteerd. Een nog kleinere markt is die van de schapenmelk. “financieel is die sector evenwel niet evident. De producties zijn laag, er is veel werk en de melkprijs is eigenlijk te laag waardoor de rendabiliteit beperkt is”, oordeelde Verbeke

Biovleesvee

In de conventionele vleesveehouderij is de rentabiliteit een heikel punt en dat geldt helaas eveneens voor de biologische vleesveehouderij. Vooral in Wallonië is die biologische vleesveehouderij aanwezig. “De binnenlandse markt is verzadigd. In Vlaanderen gaat het vooral om boeren die rechtstreeks verkopen via vleespakketten, maar ook zij hebben het niet makkelijk”, aldus Paul Verbeke.

Biovarkens

Wat biologische varkens betreft is er na een periode van een tekort weer een toegenomen productie in Noord-West Europa. “Anderzijds vragen groothandels in België wel expliciet naar een Belgisch varken. We denken wel dat er een potentieel is voor Belgische varkenshouders om juist voor die binnenlandse markt te gaan werken”, dacht Paul Verbeke. In Duitsland wordt  € 130 per big betaald. Het varkensvlees wordt in ons land  €3,30 en  €3,5 per kg geslacht gewicht betaald. De hogere prijzen maken het een rendabele sector, al moeten de kosten uiteraard mee in rekening gebracht worden. “Voedertarwe schommelt tussen de 300 en 350 euro/ton. Voeders zijn dus duurder, de voederconversie is slechter, er is meer arbeid en (buiten)plaats voor varkens nodig”, gaf Paul Verbeke meer.

Markt aftasten

Ook voor extra biovleeskippen is er ruimte; voor bio-eieren is er momenteel een betrekkelijk goed evenwicht. “Hier, maar ook in andere sectoren moet je altijd waakzaam zijn dat er niet te veel product op de markt komt. Boeren die de markt willen aftasten kunnen altijd bij Bioforum terecht”, concludeerde Paul Verbeke.

IDC