Melkveebedrijf Schyns: Minder koeien, meer stabiliteit
De arbeidslast op een melkveebedrijf verlagen kan op verschillende manieren gebeuren: de investeringen goed beredeneren, de grootte van de veestapel aanpassen, bepaalde werkzaamheden door derden laten uitvoeren, het vee meer op de weide houden…
Vincent Schyns, melkveehouder in Bilstain, behoort tot diegenen die ervoor hebben gekozen om het bedrijf aan de beschikbare arbeid en de beschikbare oppervlakte aan te passen. Daardoor kon hij winnen aan autonomie en in kwaliteit van het werk.
De familie Schyns baat reeds sedert de jaren vijftig een melkveebedrijf uit in Bilstain, een dorp in de provincie Luik en deelgemeente van het stadje Limburg. Vincent zelf kwam in het bedrijf als helper in 1999 en vormde in 2002 een associatie met zijn vader. Op dat ogenblik telde het melkveebedrijf 65 koeien die werden gehouden op 45 hectaren weide. Ze haalden samen een jaarproductie van ongeveer 400.000 liter. Sedertdien hebben Vincent en zijn vader voortdurend gewerkt om hun grasland nog beter te valoriseren en om de kosten te drukken.
Het bedrijf beschikt over één van de eerste vrije loopstallen (gebouwd in 1973). Omdat de stal te klein werd voor de stapel, werd in 2009 beslist om in een nieuwe stal te investeren. Die werd aan de oude stal aangebouwd. “De gestalte van de koeien is in de loop der jaren sterk geëvolueerd. De ligboxen werden te klein en dat was ook het geval met de voedergang. In die voedergang van 3 meter breed kon met de voederverdeler alleen maïs gegeven worden. Nadien moest manueel het gras toegevoegd worden”, zo legt Vincent uit. “Bovendien moesten wij ook onze mestopslagcapaciteit in regel brengen met de normen.”
Meer comfort voor de dieren
Bij de bouw van de nieuwe stal werd dan ook veel aandacht geschonken aan het comfort van de dieren. De stal in hout meet 35 meter op 19 meter en omvat 63 ligboxen. De breedte van de gangen is nu 3,75 meter en de ligboxen zijn 2,75 meter breed. Voor de ligboxen bevindt zich ook een voorraad zaagsel die door Vincent slechts tweemaal per jaar wordt bijgevuld. “Daardoor moet ik niet elke week zaagsel vervoeren. Ik moet het slechts verdelen over de ligboxen met behulp van een schop.”
Maar het belangrijkste van de nieuwe stal is de bredere voedergang die toelaat dat slechts om de twee dagen voeder moet aangevoerd worden.
Kwaliteit van het voeder optimaliseren
“We hadden schrik dat er kwaliteitsverlies zou optreden wanneer slechts om de twee dagen zou uitgekuild worden, maar de ervaring die we tot nu toe hebben leert ons dat de kwaliteit van het voeder zeer goed blijft. Ik doe het niet systematisch, maar dat laat wel toe om de arbeidsbelasting te verminderen wanneer ik alleen op het bedrijf ben.”
Het is vooral belangrijk dat de kuilen van zeer goede kwaliteit zijn, want dat bevordert de opname door de dieren. “Men kan er vanzelfsprekend naar streven om tot de top van de top te behoren, maar welke kostprijs staat daar tegenover? Voor mij zijn de voederrobots investeringen die, op een bedrijf zoals het mijne, niet te verantwoorden zijn.”
De voordelen van de nieuwe stal lieten zich heel snel voelen. “Mijn reforme koeien worden veel beter gevaloriseerd. Door een beter comfort nemen ze meer voeder op.”
De oude stal van zijn kant werd aangepast om het jongvee te huisvesten. “Ik heb eveneens een wachtgang gecreëerd voor de melkstal en 11 boxen in de oude stal vergroot volgens de nieuwe normen. Tot voor kort molk ik immers nog 80 koeien.”
De melkstal functioneel houden
Onze lezers zullen zich ongetwijfeld herinneren dat 2009 een crisisjaar was voor de melkveehouderij. Denk maar aan de actie waarbij landbouwers melk uitspreidden op een akker in Ciney. De familie Schyns heeft bij de bouw van de nieuwe stal dan ook zeer goed op de kosten gelet. Daarom werd de melkstal in het oude gebouw behouden. “Moesten wij de melkstal in de nieuwe stal hebben willen onderbrengen, dan zouden wij veel groter moeten gebouwd hebben. Wij hebben alles goed nagerekend en de beste oplossing was om ruimte in de oude stal te voorzien”, zo legt onze gastheer uit.
Kosten konden ook uitgespaard worden door de originele leidingen te behouden. De vijzels zijn van de jaren negentig en dat is ook het geval voor de voederautomaten.
De melkstal was oorspronkelijk een 2 x 4 Swing Over met lage leidingen. In 1990 werd een automatische afname geïnstalleerd en die werd vernieuwd in 2016. Het is pas in 2005 dat de melkstal werd vergroot tot een 2 X 7 Swing Over. Om dat te realiseren is Vincent stap voor stap gegaan. “Ik heb slechts het minimum geïnstalleerd om de melkstal functioneel te houden”.
Biologisch
“Economisch gezien is het opvullen van een stal louter om hem gevuld te krijgen nooit een goede optie. Men moet meer gronden hebben en er volgt meer arbeid uit, waardoor men in een vicieuze cirkel terechtkomt”, zo vervolgt Vincent. Zijn hart ligt bij het grasland en daarom heeft hij ervoor gekozen om de autonomie inzake voedervoorziening te verhogen.
“Ik ben van mening dat elk bedrijf, in de mate van het mogelijke, zich moet aanpassen aan de beschikbaarheid van grond en van arbeid. Omdat mijn echtgenote buitenshuis werkt en mijn vader, die gepensioneerd is, mij nog af en toe helpt op het bedrijf, moet ik er rekening mee houden dat ik er op een dag alleen voor zal staan op het bedrijf. Ik heb het geluk dat er veel goede weiden rond het bedrijf gelegen zijn. Daardoor is bij mij het idee ontstaan om naar biologische teelt over te schakelen. Dat is geen vanzelfsprekende keuze, maar in mijn geval was het zeker het overwegen waard.”
De veestapel inkrimpen in plaats van uitbreiden
“Tot een jaar voor de overschakeling molk ik nog 80 koeien. Die produceerden 500.000 liter melk. Ik heb vervolgens de koeienstapel geleidelijk afgebouwd tot 70 koeien op dit ogenblik. Ik geef er de voorkeur aan mijn koeien zeer goed te kunnen verzorgen, eerder dan er te veel te hebben!” Het was een keuze die ook was ingegeven door de wens om te winnen aan autonomie en in kwaliteit van het werk.
“Op middellange termijn denk ik te winnen aan stabiliteit. Ik zal niet rijker worden door op biologische teelt over te schakelen, maar ik hoop toch grote crisissen te vermijden…”
Omdat hij vreesde dat de productie sterk zou inkrimpen, heeft Vincent ervoor gekozen om zijn koeien met zeer duur krachtvoer bij te voederen. “Mijn productie is stabiel gebleven. Met een goede winter en een goede eerste snede kon ik 500.000 liter melk leveren en dit terwijl de hoeveelheid krachtvoer per koe gelijk bleef.”
“Ik heb nog twee jaar om de voorraad ruwvoeder die op de vroegere manier werd gewonnen op mijn bedrijf op te gebruiken. De omschakeling is zo moeilijk dat ik tracht om alle troeven in eigen hand te houden. Maar op dit ogenblik heb ik meer problemen door de aanhoudende droogte dan door de overschakeling op bioteelt. Niet alleen is het ruwvoeder nu van minder goede kwaliteit, er kan ook minder gewonnen worden voor de winterperiode. Daardoor zal de productie waarschijnlijk dalen.”
Minder hoekige dieren
De familie Schyns heeft steeds zwartbonte Holsteinkoeien gemolken, maar sedert enige tijd stelt Vincent zich vragen over dit ras. “We insemineren hoofdzakelijk met sperma van zwartbonte stieren, maar toch blijf ik waakzaam om geen al te magere en hoekige dieren te bekomen. Ik heb ook kruisingen met het Montbéliarde-ras geprobeerd. Ik denk eraan om meer rustieke stieren op mijn koeien te zetten, zodat ze niet te hoekig worden. Ik besteed aandacht aan de diepte van de dieren, aan de eiwit- en vetgehaltes en sedert kort ook aan de hoeveelheid bèta-caseïne (graad van verteerbaarheid van melk). Ik heb gekozen voor de bioteelt voor de differentiatie. Ik moet nu zien hoe ik die keuze kan valoriseren.”
Wat het jongvee betreft, houdt onze gastheer slechts zoveel kalveren als nodig zijn om reforme koeien te vervangen. Hij heeft dus relatief weinig jongvee per koe.
Ongeveer 30 tot 40 % van de inseminaties gebeurt met sperma van witblauw vee, waardoor de kalveren meer waard zijn voor de slacht. De gesexte dosissen sperma gaan gewoonlijk naar de vaarzen. “Indien ik een periode heb met veel vaarskalveren aarzel ik niet om er een aantal van te verkopen aan de fokkerij. In totaal heb ik slechts 45 vaarzen voor de vernieuwing van de kudde en gemiddeld kom ik aan vier lactaties per koe.”
Loonwerk
Vincent heeft een opleiding in de mechanica, wat op het bedrijf zeer goed van pas komt. Maar dit betekent niet dat hij een liefhebber is van grote machines op het bedrijf. De machines die hij op zijn bedrijf heeft zijn bovendien veelal tweedehands aangekocht. Het materiaal is niet nieuw, maar wel goed onderhouden. Werkzaamheden zoals het maaien, het hooien, het inkuilen en het uitspreiden van de mengmest worden in loonwerk uitgevoerd. “Daardoor moeten wij ook niet voortdurend investeren in nieuw materiaal”, zo legt Vincent uit.
“Voor de bioteelt is de mengmest zeer belangrijk. We moeten zoveel mogelijk de ammoniakverliezen beperken. Temeer omdat wij weiden hebben die dicht bij het bedrijf zijn gelegen hebben wij er belang bij ons te laten helpen. Dat kost mij niet meer dan 1 euro/m3”, zo besluit onze gastheer.
