De avonturen van een boerenmeid: inspanningen voor het klimaat

I k vertel graag over de inspanningen die we op ons melkveebedrijf al gedaan hebben, en moedig andere boeren aan hetzelfde te doen - het burgers uit te leggen. Er zijn er uiteraard nog veel meer, en we zijn bereid om zeker nog inspanningen te leveren, maar deze moeten realistisch en betaalbaar zijn. Maar vooral, het is niet alleen aan onze sector, maar aan iedereen: van industrie, energie en transport tot huishoudens, handel en diensten.

Met een aandeel van 9 % (Vlaamse Milieumaatschappij, 2016) staat land- en tuinbouw op de vijfde plaats wat betreft de broeikasgasuitstoot. Wanneer we de Vlaamse landbouw bekijken ten opzichte van de wereldwijde landbouw zien we trouwens dat we het hier goed doen: volgens cijfers van IPCC uit 2014 bedraagt het aandeel van landbouw, bosbouw en ander landgebruik 24%.

Bovendien heeft de Vlaamse land-bouw zijn uitstoot van broeikasgassen tussen 1990 en 2016 met 20% verminderd.

Dit in tegenstelling tot de transportsector, dat zijn uitstoot op diezelfde periode met 28% zag toenemen. Bij transport gaat het in de Vlaamse cijfers bijna enkel om wegvervoer. Het spoor, de scheepvaart en de luchtvaart zijn te verwaarlozen, maar het betreft hier enkel binnenlandse vaart en binnenlandse vluchten!

Want cijfers uit een onderzoek van de Europese Commissie uit 2015 tonen dat, hoewel de luchtvaart en scheepvaart nu voor zo’n 5 en 3% van de wereldwijde CO2-uitstoot verantwoordelijk zijn, dit tegen 2050 zou stijgen tot 22 en 17 %! De luchtvaart en scheepvaart worden momenteel te weinig of zelfs geen maatregelen opgelegd!

Broeikasgassen

Het meest voorkomende broeikasgas in België is CO2 of koolstofdioxide. Deze uitstoot komt voornamelijk uit de sectoren industrie, energie en verkeer. Slechts een beperkt deel van 3% komt uit de landbouw. CH4 of methaan en N2O of distikstofoxide of lachgas zijn goed voor respectievelijk 7 en 5,2 % van de totale uitstoot. Deze komen in Vlaanderen voor respectievelijk 72 en 58% uit de landbouw voort.

Wanneer we inzoomen op de uitstoot van de landbouw zien we dat van hun volledige broeikasgasuitstoot slechts een klein vierde CO2 betreft. Deze CO2 wordt uitgestoten bij energieverbruik en worden energie gerelateerde emissies genoemd. De belangrijkste emissies in de landbouw zijn niet energie gerelateerde of niet energetische emissies: CH4 of methaan en N2O of distikstofoxide.

Methaan ontstaat voornamelijk door de natuurlijke verteringsprocessen van runderen en door mestopslag en -toediening. Distikstofoxide of lachgas ontstaat eveneens bij mestopslag en -toediening, maar de bodem zorgt op zijn beurt ook voor een emissie.

Methaan zorgt dus voor meer dan de helft van de broeikasgasemissies uit de landbouwsector. Het verminderen van deze methaanuitstoot is een grote uitdaging, omdat het voornamelijk gevormd wordt door het natuurlijke verteringsproces van runderen.

Er wordt volop verder onderzoek gedaan naar de optimalisatie van het voederrantsoen en de sturing van micro-organismen in het spijsverteringsstelsel van runderen. Maar er worden al heel wat andere inspanningen gedaan.

Niet energetische emissies

Ik deel ze op in de maatregelen tegen de niet energetische emissies, dus van methaan en lachgas, de maatregelen tegen de energetische emissies van koolstofdioxide én nog andere maatregelen voor het klimaat. Eerst de inspanningen tegen niet energetische emissies:

– Sinds 2003 wordt alle drijfmest van onze boerderij uitgevoerd met een mest injector.

– Er zijn mogelijkheden om de emissies met moderne stalsystemen te verminderen met 20 tot 45%. Wij bouwden in 2013 een nieuwe melkveestal waarbij de koeien op roosters lopen (met mestkelder onder) en in ligboxen slapen. Deze roostervloeren zorgen voor minder emissies in vergelijking met volle vloeren met strooisel.

– Elke dag zorgen we voor een zo optimaal mogelijk rantsoen voor onze koeien. Hoe beter en efficiënter voeder ze krijgen, hoe lager de emissies zijn.

– Elke dag trachten we het management op ons melkveebedrijf te optimaliseren. Op deze manier zorgen we voor een hogere productiviteit van ons melkvee, wat op zijn beurt zorgt voor een lagere emissie.

Energetische emissies:

– De melk van onze koeien wordt opgeslagen in een melkkoeltank, maar voor de melk hierin terecht komt, passeert ze sinds 2014 door een melkvoorkoeler of platenkoeler. De melk wordt hierdoor al gekoeld van lichaamstemperatuur tot ongeveer 20 °C. De melkvoorkoeler bespaart zo 50 tot 60% energie.

– De koelgroep van de melktank zorgt ervoor dat de melk vervolgens verder wordt afgekoeld. Via een warmtewisselaar gaat de warmte die uit de melk onttrokken wordt echter niet verloren maar wordt er water met opgewarmd en opgeslagen in een warmterecuperatievat. Hierdoor krijgen we water al verwarmd tot zo’n 50 °C.

– Een frequentieregelaar op de vacuümpomp regelt het toerental van de vacuümpomp naargelang het vacuüm dat nodig is om te melken. Op deze manier wordt tot 80% energie bespaard.

– We proberen voor het voederrantsoen van onze koeien zo veel mogelijk uit eigen kuilvoer te halen, waardoor de aankoop van krachtvoer beperkt wordt. Wij telen een groot aandeel gras en daarnaast maïs, voederbieten en ook enkele hectaren vlinderbloemigen.

De landbouw

is voor het klimaat

Zoveel inspanningen en nog steeds de wil om mee te werken, ik hoop dan ook dat ik nergens nog lees of hoor dat de landbouw tegen het klimaat is. Het is ook gewoon al fout om dat te zeggen want de landbouw is net een sector die enorm afhankelijk is van het klimaat: hittegolven of extreme regenval zorgen ervoor dat gewassen verloren gaan.

Waarom de veestapel gewoon niet afbouwen, wordt wel eens gezegd… Wel, dat is geen realistische oplossing. Melkveestallen zijn gebouwd om optimaal benut te worden, om ze op die manier te kunnen afbetalen. Hoe gaat iedereen dan bovendien aan voldoende, veilig en gezond voedsel raken? Verdere efficiëntie, moderne technologie en innovatie zijn de oplossing.

De landbouw is dus voor het klimaat, meer nog, de landbouw is eigenlijk een deel van de oplossing. Grassen en andere gewassen nemen namelijk CO2 op in dezelfde mate als bomen. Grassen kunnen bovendien opgegeten worden door koeien en met deze voeding kunnen zij voor ons waardevolle voeding voorzien. Het is door die lekkere melk en dat heerlijke vlees dat ik dit artikel met gezond boerenverstand heb geschreven.

Julie Van Boven,

melkveehoudster in Schorisse