Startpagina Akkerbouw

Vlaco: compost blijft gevestigde waarde om de bodem te verbeteren

Het Landbouwleven artikel “CO2-uitstoot Bokashi 10x minder dan compost” gaf verschillende redenen aan waarom te kiezen voor bokashi. Echter, volgens Vlaco mag men daarom de voordelen van compost niet aan de kant schuiven of vergeten. Een pleidooi voor het gebruik van compost is volgens haar op zijn plaats.

Leestijd : 5 min

De positieve eigenschappen van compost voor particulier, groenvoorziening én land- en tuinbouw zijn volgens de Vlaamse compostorganisatie Vlaco talrijk. De organisatie noemt het verbeteren van de bodemstructuur en aggregaatstabiliteit, het verhogen van het vochthoudend vermogen, het voorkomen van bodemerosie, het verhogen van de bodemvruchtbaarheid en ziekteweerbaarheid van de planten. Het bodemleven zou er ook baat bij hebben. Compost steunt volgens Vlaco op jarenlang wetenschappelijk onderzoek, een wettelijk kader én een kwaliteitsgerichte certificering. Toch blijven sommige mensen/landbouwers hun heil zoeken in andere verwerkingsmethoden van groenresten om hun grond te verrijken.

Vooral vanuit Nederland, komt het fermentatieproces ‘Bokashi’, de laatste tijd vaker ter sprake. Een eerste belangrijke vraag: gaat een vergelijking tussen ‘Bokashi’ en compost op?Composteren en fermenteren kan je in de eerste plaats al niet met elkaar vergelijken, vindt Vlaco. Compostering is een verwerkingsproces en levert een gestabiliseerd eindproduct op, namelijk compost. Fermentatie via ‘Bokashi’ geeft een tussenproduct van verwerking, dat eens toegediend aan de bodem, daar nog verder wordt afgebroken.

Duidelijk wettelijk kader en waterdichte certificering

Groencompost en gft-compost zijn gestabiliseerde, gehygiëniseerde (gegarandeerd vrij van ziektekiemen en onkruidzaden) en gehomogeniseerde organisch bodemverbeterende middelen die gecertificeerd worden op basis van een verplichte kwaliteitscontrole. Enkel dan worden ze toegelaten op de markt van de meststoffen en bodemverbeterende middelen, en kunnen ze onder andere conform het Mestdecreet afgezet worden op landbouwgrond. Ook voor andere eindproducten van de biologische verwerking van organisch-biologische afvalstoffen (zoals bijvoorbeeld digestaat of biothermisch gedroogde mest) schept het zogeheten Vlarema juridische duidelijkheid. Namelijk de voorwaarden waarbij de afvalstoffen het statuut ‘grondstof’ krijgen, waardoor ze op de markt kunnen worden gebracht.

In het kader van duurzame bemesting ligt de focus op het correct inschatten van de beschikbaarheid van N uit toegediende organische meststoffen. Dit is een zwaartepunt in het mestactieplan. Daarnaast is uiteraard ook fosfor belangrijk. Gecertificeerde groen- en gft-compost hebben een specifieke mestcode met forfaitaire waarden voor N en P. Het zijn gestandaardiseerde producten (met een hoog gehalte aan effectieve organische stof, wat maakt dat ze traagwerkend zijn), waaruit, na uitvoerige onderzoeken, is afgeleid welke N-werkingscoëfficiënt van toepassing is. De N-werkingscoëfficiënt beslaat dat deel van de totaal aangevoerde stikstof dat ook daadwerkelijk beschikbaar komt voor gewasopname. Hierdoor is de bemestende waarde van compost goed gekend en wordt het risico van uitspoeling van nitraat geminimaliseerd.

Voor fermentatie via ‘Bokashi’ is er geen wettelijk kader. De samenstelling is erg variabel, er is geen kennis over de nutriëntenbeschikbaarheid. De afbraak (mineralisatie) in de bodem zal leiden tot een niet gekende vrijzetting van nutriënten. Er wordt een ongekend product op de bodem toegepast, er is geen controle op de kwaliteit en geen controle op de bemestende waarde.

Afdoding van onkruidzaden en pathogenen?

Bij composteringwordt gegarandeerd dat onkruidkiemen en mogelijke plant- en dierpathogenen ontegensprekelijk worden afgedood door de vereisten die aan het proces worden opgelegd. De vereiste temperatuur/tijd die het materiaal moet ondergaan, is onderzoekmatig vastgelegd, en omgezet in een wettelijke norm. Ook het aantal keerbeurten is belangrijk en wordt opgevolgd.

Voor ‘Bokashi’is niet aangetoond dat onkruidzaden en plant- en dierpathogenen door het fermentatieproces effectief worden afgedood. Met andere woorden: wanneer de input voor ‘Bokashi’ onkruidzaden en plant-en dierpathogenen bevat, is het aannemelijk dat deze zich verspreiden wanneer ‘Bokashi’ op de bodem wordt gebracht. Garantie van hygiënisatie is onder andere belangrijk om de verspreiding van invasieve exoten, thermoresistente plantenvirussen en onkruidzaden te voorkomen. De komende decennia zullen volgens Vlaco heel wat invasieve plantensoorten in Vlaanderen de kop opsteken. De bestrijding daarvan is stilaan één van de speerpunten binnen het Vlaams en Europees natuur(beheer)beleid. Niet-gehygiëniseerd materiaal inbrengen in het veld zal verspreiding van invasieven en onkruiden versnellen, waardoor het gebruik van én de behoefte aan chemische bestrijdingsmiddelen zal toenemen. Dit scenario is niet wenselijk en staat ook haaks op het Vlaamse beleid, merkt Vlaco op. Sinds 1 januari 2015 geldt voor alle openbare diensten, een verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen in openbaar groen. Sinds 19 juli 2017 is het gebruik van glyfosaat door particulieren verboden in Vlaanderen.

Resultaten én de garanties daarvan

Compostkan terugvallen op jarenlang wetenschappelijk onderzoek. Uit langetermijnonderzoek naar onder andere de impact van compost op bodemkwaliteit en gewasopbrengst blijkt dat door de toediening van compost, de geadviseerde bemesting voor een landbouwperceel gedeeltelijk ingevuld kan worden. De stikstof en fosfor in de compost komen traag vrij, wat de gewassen - en dus de oogst en ook de volgende teelten - ten goede komt. Compost zorgt er bovendien voor dat het humusgehalte van de bodem aangevuld wordt met een aanzienlijke hoeveelheid effectieve organische stof en draagt op die manier ook bij aan het bewaren van de koolstofopslag in de bodem en klimaatmitigatie. Ook in de strijd tegen erosie is compost, met zijn grote hoeveelheid gestabiliseerde effectieve organische stof, een aantrekkelijke, effectieve en duurzame partner.

Voor fermentatie via ‘Bokashi’wordt door voorstanders de blijvende aanwezigheid van koolstof (organische stof) in het materiaal aangehaald. In vergelijking met compost blijft er inderdaad in ‘Bokashi’ meer organisch materiaal over, geeft Vlaco toe. Dat is echter een tijdelijk resultaat en heeft alles te maken met het feit dat ‘Bokashi’ een tussenproduct van verwerking is. Na vermenging in de bodem wordt de organische stof in ‘Bokashi’ alsnog verder afgebroken en omgezet tot humus. In dit natuurlijke proces van humusvorming, dat in het geval van compost tijdens de gecontroleerde compostering gebeurt, vindt dit met ‘Bokashi’ op een ongecontroleerde manier in de bodem plaats. "Een uitspraak over de verschillen tussen compost en Bokashi kan plaatsvinden door het effect op bodemkwaliteit en gewas op langere termijn te beoordelen," besluit de Nederlandse Stichting Louis Bolk Instituut na een wetenschappelijke studie over de vergelijking van compost en ‘Bokashi’ in 2015.

De voetafdrukvermindering van beide processen

De uitspraak dat fermenteren via ‘Boskashi’ zou leiden tot 10x minder CO2 vrijstelling in vergelijking met compost, roept grote vragen op bij Vlaco. Het feit dat het halffabrikaat ‘Bokashi’ in de bodem verder mineraliseert (een proces dat zuurstof vereist en waarbij micro-organismen het organisch materiaal verder afbreken) en hierdoor extra CO2 vrijkomt, wordt duidelijk niet meegenomen in dit cijfer.

De productie en het gebruik van compost zorgt voor een effectieve, ecologische voetafdrukvermindering. Vlaco heeft er in 2018 een wetenschappelijk onderbouwde CO2-tool voor ontwikkeld. De tool becijfert per ton eindproduct de broeikasgas-emissie en -emissiebesparing gerelateerd aan onder meer de productie van compost (en digestaat), hun turf- en/of kunstmeststofvervanging, de hernieuwbare energieproductie gelinkt aan compostering of vergisting en de koolstofsequestratie in de bodem bij het opbrengen van digestaat en compost.

Daarnaast heeft compost een belangrijke rol in de circulaire economie. Europa heeft een duidelijke politieke keuze gemaakt met het Actieplan Circulaire Economie, waarbij gekozen wordt om de selectieve inzameling van organisch-biologisch afval in heel Europa te verplichten tegen 2023. Organisch-biologisch afval is een waardevolle grondstof waarmee organische stof, nutriënten en energie worden gerecupereerd, zodat we ons daarvoor niet op primaire schaarse grondstoffen, zoals veen, fosforertsen of fossiele brandstoffen, moeten beroepen. Voorwaarde is wel dat het afval op een kwalitatieve en gecontroleerde manier wordt omgevormd tot een gestandaardiseerd en gehygiëniseerd product, besluit Vlaco.

Lees ook in Akkerbouw

Duurzame bemesting van aardappelen

Aardappelen BELFertil en Belgapom bieden telers, teeltbegeleiders en adviseurs een gloednieuwe website aan rond duurzame bemesting van aardappelen. Je vindt er informatie en praktische tips om de efficiëntie van de bemesting te optimaliseren.
Meer artikelen bekijken