Tuinrubriek: cornus brengt kleur in de wintertuin

Ook in de tuin voeren de aardse kleuren nu de boventoon en zorgen enkel nog de bladhoudende hagen en struiken zoals buxus, taxus en hulst voor nog wat groene kleuraccenten. En het is net die winterse kleurloosheid die de Cornus nodig heeft om te kunnen uitpakken met zijn fraai gekleurde takken. De bloemschikkers onder onze lezers zullen het prachtig gekleurde en buigzame Cornushout zeker kennen en weten te waarderen voor het creëren van een prachtig kerststukje. En ook de tuinliefhebber weet deze struik met zijn prachtige felgroene, felrode of geeloranje takken zeker op waarde te schatten. Maar Cornus is nog zoveel meer, gaande van struikachtige boomvormen tot goede bodembedekkers over planten met een zeer vroege bloei en struiken met opvallende bloeiwijzen tot leverancier van minder gekende maar lekkere bessen.

Botanisch

Dat plantkunde niet echt een eenvoudige wetenschap is, is in dit rubriekje al zo vaak gebleken. Ook bij dit plantengeslacht (Cornus) is er nog steeds geen eenduidigheid over hoeveel soorten het precies omvat. Het geslacht Cornus is 1 van de 2 (of afhankelijk van de bron, 3) geslachten die samen de familie van de Cornaceae vormen. De ongeveer 65 soorten Cornus groeien voornamelijk in de gematigde streken van het Noordelijk halfrond, 1 soort is zelfs inheems in België ( Cornus sanguinea). De meeste soorten zijn in ons klimaat winterhard, bij sommige soorten echter zijn de jonge plantendelen gevoelig voor late nachtvorst en kan de groei er wel eens een jaartje bij inschieten. Kornoeljes zijn sterke en probleemloze groeiers, die weinig eisen stellen aan hun omgeving. De meeste soorten zijn van oorsprong bosplanten, maar doen het in de tuin ook goed als solitair of samengeplant in grotere groepen. Door het jaar zijn het vaak onopvallende, discrete planten die echter, elk op hun specifieke tijdstip, gedurende een periode van het jaar omgetoverd worden tot echte blikvangers in de tuin Hieronder een overzicht van de mooiste Cornus-soorten voor de tuin.

Cornus sanguinea (rode kornoelje)

Een bladverliezende struik die inheems is in Europa en ook bij ons voorkomt op lichte plekken in loofbossen, langs bosranden, in houtwallen en verwilderde heggen. Deze soort geeft de voorkeur aan zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op zwakzure tot kalkhoudende gronden. De bloei in juni-juli, gevolgd door mooie staalblauwe bessen, is eerder onopvallend. Zijn schoonheid ontleent deze struik aan de mooie rood-paarse herfstverkleuring van zijn bladeren en nog meer aan de rode winterkleur van de kale takken. Vooral de jonge twijgen zijn felgekleurd, om die reden verdient het aanbeveling om de plant in maart (net voor ze terug begint uit te lopen) zo diep mogelijk terug te snoeien. Dit geldt ook voor de cultivars C. s. 'Winter Beauty' en C.s. 'Midwinter Fire' die met hun fel oranjerode takken de wintertuin in vuur en vlam lijken te zetten. De eerder zeldzame C. s. 'Viridissima' steelt de show met frisgroene blijvende takken en heeft groene vruchtjes en wie houdt van bontgekleurde wit-groene bladeren kiest voor de compact groeiende C. s 'Variegata'.

Cornus alba (witte kornoelje)

Ook de witte kornoelje, die zijn ietwat verwarrende naam dankt aan zijn onopvallende witte bloemetjes, wordt voornamelijk aangeplant voor de prachtig rode kleur van de jonge twijgen die deze krachtig, mooi rechtop groeiende struik in de winter vertoont. Net als de rode kornoelje kleuren zijn takken het mooist als hij ieder voorjaar diep teruggesnoeid wordt. Afkomstig uit Siberië is hij als tuinplant volkomen winterhard. De meest aangeplante tuincultivar is zonder twijfel de C.a. 'Sibirica', die met zijn diep koraalrood kleurende twijgen nog opvallender rood kleurt dan de soort zelf. Andere goede tuincultivars zijn: C.a. 'Kesselringii' met donkerpurpere, bijna zwart glanzende bast en C.a. 'Elegantissima', een wat lager blijvende struik met een witgerand grijsgroen blad en mooie rode twijgen.

Cornus stolonifera (Canadese kornoelje)

Wordt soms ook als Cornus sericea verkocht. Deze uit Noord-Amerika stammende soort met zijn roodbruin verkleurend herfstblad en zijn dofrode winterschors is een krachtig groeiende struik (tot 3 m hoog) met breed uitgroeiende takken, die waar ze de grond raken wortels vormen en uitgroeien tot nieuwe planten, waardoor verwilderde exemplaren op den duur een kluwen van planten vormen. Goede tuinvariëteiten zijn: C. s 'Flavirimea’, een wat lager blijvende en breed uitgroeiende struik die in de winter schittert met zijn helder geelgroene twijgen, en de C. s. 'Kelseyi', een slechts 50 cm hoog wordende struik die met zijn purperbruine takken een goede bodembedekker is en het ook goed doet als laagblijvende vakbeplanting.

Vermeerdering

De hierboven besproken Cornus soorten laten zich heel eenvoudig vermeerderen door afleggers. Cornus stolonifera vormt als het ware op een natuurlijke manier afleggers waar de doorbuigende takken de grond raken. Voor de witte en de rode kornoelje volstaat het om lange, liefst jaarse scheuten in augustus - september uit te buigen tot op de grond en ze enkele cm diep in te graven. Bij de genoemde Cornus soorten mag de volledige twijg worden ingegraven. In de loop van het volgende groeiseizoen ontstaan op de ogen van de ingegraven twijg nieuwe plantjes, die in oktober kunnen gerooid en opgeplant worden.

Cornus laat zich ook eenvoudig vermeerderen door het nemen van winterstek. Snij hiervoor tussen eind december en half februari 1-jarige takken van de te vermeerderen struik. Snij uit het goed uitgerijpte deel van de tak een 'stek' van 20 à 25 cm lang die onderaan eindigt net onder een oog en bovenaan net boven een oog. Bewaar de stek(ken) buiten in een bloempot gevuld met stekgrond, zodat hij een 5-tal cm boven de potgrond uitsteekt. Zet de bloempot op een beschutte plek in de schaduw, vorst is geen probleem, en zorg ervoor dat de potgrond steeds vochtig blijft. In het voorjaar kunnen de stekken gewoon in de volle grond of in een bloempot uitgeplant worden (zorg ervoor dat minstens 2 ogen boven de grond uitsteken). Op het einde van het groeiseizoen heeft u een jonge struik die op een geschikte plaats in de tuin kan worden uitgeplant.

Volgende keer meer over enkele minder gekende Cornus-soorten, die eveneens een plaatsje in de tuin verdienen.

GB