VPOV: ‘Niemand kan de boer verwijten dat hij kiest voor het voordeligste afzetkanaal’
De Vlaamse Producenten Organisatie Varkenshouders (VPOV) bestaat 4,5 jaar. In die periode werd een hele weg afgelegd. Transparantie is het codewoord in de organisatie. “We willen onze leden-varkenshouders zoveel mogelijk marktinformatie bezorgen, zodat ze onderbouwde beslissingen kunnen nemen voor hun bedrijfsvoering!”, stellen coördinator Bart Teuwen en bestuurslid Tom Mertens.
De Vlaamse Producenten Organisatie Varkenshouders (VPOV) werd op 31 augustus 2016 door Vlaams minister Schauvliege erkend als producentenorganisatie (PO). Hiermee voldeed de VPOV aan de erkenningsvoorwaarden die werden vastgelegd in de betreffende Europese verordening (1308/2013), zo lezen we op de website van VPOV (www.vpov.be). VPOV kon zo genieten van een aantal uitzonderingen op de mededingingswetgeving.
Het Europese landbouwbeleid probeert met PO’s de positie van de individuele producent op de markt te versterken.
Eigen initiatief slaat aan
“Het is juist uit dat besef – de positie van de varkenshouders versterken - dat onze organisatie is gestart”, vertelt Tom Mertens. Varkenshouder Tom Mertens uit Minderhout is een van de initiatiefnemers van VPOV. “Dat was toen écht nog een blanco verhaal. Er waren slechts weinig initiatieven omtrent markttransparantie. De syndicale organisaties noch de overheid pikten dit op. We moesten dus zelf het heft in handen nemen. Eind 2015 hadden we onze eerste gesprekken over de problematiek met gelijkgestemde varkenshouders van zowel Boerenbond als van ABS. Zo brachten we een 40-tal varkenshouders samen voor verder overleg.”
Bart Teuwen, al sinds 2012 actief als begeleider van de Pig Trading Companies, werd aangetrokken om halftijds aan de slag te gaan bij VPOV. “Na enkele vergaderingen over de doelstellingen, onze visie en strategie waren we ervan overtuigd dat we er voor moesten gaan. We wisten wat we wilden bereiken en ook waar we ons niét mee wilden bezig houden. We zijn immers géén syndicale organisatie. Sommige leden verwachten dat soms wel, maar dat past expliciet niet binnen onze doelstellingen.
We organiseerden vergaderingen om geïnteresseerde varkenshouders te informeren over onze aanpak. En dat sloeg aan. Een 60-tal varkenshouders kochten aandelen, voldoende om een aanvraag voor de erkenning als PO in te dienen.”
Meer varkenshouders bereiken
Eind augustus 2016 werd VPOV erkend. In 2017 telde de PO al 150 leden. “Vandaag hebben we ongeveer 300 leden-varkenshouders, waarmee we zo’n 30 à 35% van de Vlaamse varkensmarkt omvatten. Als je weet dat Vlaanderen 3.700 varkensbedrijven telt, hebben we dus zeker nog groeipotentieel. Het zou mooi zijn moesten we groeien naar 600 leden”, stelt Bart Teuwen.
Ondanks de kleine organisatie - de VPOV telt 11 bestuursleden, 2 voltijdse marktanalisten en 1 secretariaatsmedewerkster - stelde de VPOV zich belangrijke doelen.
Markt leren kennen
Het hoofddoel van VPOV was en is nog altijd snel correcte marktinformatie bezorgen aan de leden.
“Inzicht in de marktwerking is cruciaal voor de bedrijfsvoering. Waarom gaan de prijzen omhoog of omlaag? De varkensmarkt is rationeel, het zijn de mensen die het emotioneel maken”, meent Bart Teuwen. “Eigenlijk kan je steeds vooraf weten wanneer er prijsstijgingen of -dalingen zullen komen. Er wordt eigenlijk veel onzin verteld aan de keukentafel. Men zet een stelling – die de andere speler goed uitkomt – in de markt, en iedereen zegt dat dan als een papegaai na… Wij hebben dus maar één advies: zorg voor je eigen informatiekanalen. En dat is wat VPOV probeert te doen!”
“We zien dat inzicht bij onze leden gelukkig al sterk verbeteren”, benadrukt Tom Mertens. “Ze leren de markt beter en beter kennen.”
Handige benchmarking
Een tweede objectief is benchmarken. Teuwen: “Door puur de prijs, hoeveelheid en kwaliteit te objectiveren, kunnen we beter vergelijken. Intussen krijgen onze leden informatie over biggen, vleesvarkens, slachtzeugen, stookolie en medicatie. Vandaag proberen we ook te benchmarken met voeders.
Voor de vleesvarkens werd de benchmarking reeds opgestart vanaf 2017, en sinds november 2019 werd het volledig geautomatiseerd.”
Wanneer varkenshouders dieren leveren aan hun slachthuis, ontvangt de Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch vlees (IVB) 24 uur nadien de slachtinformatie hiervan. ’s Nachts wordt de informatie van IVB doorgestuurd naar VPOV, maar enkel van de leden die daartoe een volmacht ondertekenden. Vervolgens wordt de benchmarking in individuele rapporten doorgestuurd naar deze leden, en dit in principe binnen de 48 uur na levering.
“Onze leden krijgen een technisch leveringsrapport met een schat aan informatie, die je trouwens ook per klopnummer kan laten opstellen. Het telt 8 pagina’s met kleurrijke dashboards, tabellen en figuren. Je ziet onmiddellijk voor welke parameter het bij jouw levering goed (groen) of fout (rood) zit in”, toont Tom Mertens. “Je kan de resultaten van je voorbije 8 leveringen per parameter vergelijken.”
“In het rapport staan ook de metingen en berekeningen van ham, schouder, carré, buik en vleespercentages op basis van de Vlaamse formules naast dezelfde berekeningen met de Duitse formules”, vult Bart Teuwen aan. “Je kan maar beter goed voorbereid zijn want we weten nu al dat de Vlaamse formules in de nabije toekomst worden aangepast. Ze zullen dan wellicht eerder in de richting gaan van de Duitse waarden.”
In een ander rapport worden de slachthuizen vergeleken. “Niet financieel, wel technisch”, gaat Bart Teuwen verder. “Slachthuizen verschillen immers in hun aanpak, meettoestellen, uitbetaling… Je moet zélf bekijken, aan de hand van de benchmarking, welk slachthuis passend is voor jouw slachtvarkens. Maar ook hier… we spreken over vergelijking van kwaliteitsparameters. Als je grote loten kan afleveren, krijg je misschien ook wel een mooie prijs. Kijk dus naar je individuele situatie! Dankzij onze uitgebreide rapporten, kan je zo de ‘kwaliteit’ van je slachtvarkens ter sprake brengen bij je handelaar. Om er zo natuurlijk financieel voordeel aan te doen!”
Prognoses maken
Matching van vraag en aanbod in een internationale context is ook een van de kerntaken van VPOV. Bart Teuwen: “We zien dat ruim, met andere PO’s zowel als met gelijkaardige PO’s in het buitenland. We werken bijvoorbeeld nauw samen met de Nederlandse Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV). We vullen elkaar aan. De Noord-Europese varkensmarkt is immers één geheel.
Onze droom is om allerlei data en gegevens samen te brengen uit de Noordwest-Europese markt om zo het aanbod in kaart te brengen (tot zo’n 11 maanden vooruit) en zo onze leden voor te bereiden op wat komt. Door in te spelen op dergelijke cijfers kan je bijvoorbeeld je productieapparaat lichtjes bijsturen. Want de prijs is nog altijd de resultante van vraag en aanbod. En het aanbod, dat zijn wij. Natuurlijk heb je geen impact op onvoorziene en externe omstandigheden, Afrikaanse varkenspest schudde bijvoorbeeld de markt flink door elkaar.”
Transparantie leidt tot betere marktwerking
“We waren al van bij onze start met data bezig. Hoewel dit nog niet zo lang geleden is, was dat toen niet evident”, herinnert Tom Mertens. “Ondertussen is het gemeengoed om ermee bezig te zijn. We zien dan ook allerlei grote projecten uit de grond schieten. Deze kijken eerder naar het grote plaatje, en dat is goed natuurlijk. Wij werken als PO heel nuchter en kleinschalig met data, waarbij we een meerwaarde voor de boer willen realiseren.”
Het stoort beiden dat sommige marktspelers stellen dat je op internationaal vlak moeilijk kunt vergelijken. ”Tja, je kunt alles ‘on’transparant houden natuurlijk. Je moet iets willen aanpakken en dan lukt dat wel. Bij VPOV willen we net zoveel mogelijk data aanbieden, dus ook uit onze buurlanden. Zoals aangehaald verwerken we vandaag al data vanuit Duitsland, maar ook uit Nederland. Dat maakt het voor onze leden mogelijk om te bekijken of er een interessant afzetkanaal is het buitenland.”
Tom geeft een voorbeeld: “Jaarlijks gaan er tussen 900.000 en 1,5 miljoen slachtvarkens naar Duitsland. In Duitsland werkt men, net als in 6 Vlaamse slachthuizen, met het AutoFom classificeringssysteem voor slachtvarkens. Als je naar Duitsland wil exporteren dan moet je hun karkasbeoordeling én hun betalingssysteem natuurlijk kennen. Wat levert een vracht slachtvarkens ginder op in vergelijking met je Vlaamse afnemer? Als je als boer met data bezig bent, kan je de bedrijfsvoering navenant sturen en hier flexibel op inspelen.”
“Let wel, we maken geen reclame voor export naar Duitsland”, benadrukt Bart Teuwen. “Zwaar afleveren in Duitsland zal je trouwens geld kosten. Je moet je eigen situatie goed kennen en vergelijken met de beschikbare data. Maar als je er moeite voor wil doen, brengt het geld op. En niemand kan de boer verwijten dat hij kiest voor het meest voordelige afzetkanaal. Hoe meer concrete informatie – zonder filters – hij verkrijgt, hoe meer hij de concurrentie kan laten spelen. We werken ten slotte in een vrije markt. Hoe meer transparantie we via VPOV kunnen realiseren, hoe beter voor de marktwerking! Het is de basis van onze PO-werking.”
Snel informatie uitwisselen
De leden ontvangen niet alleen individuele rapporten, VPOV bezorgt ook heel wat andere actuele (markt)informatie. “We willen kort op de bal spelen. Samen met onze Nederlandse collega’s van POV tellen we nu 9 WhatsApp-groepen, waarvan 2 Vlaamse”, toont Bart Teuwen. “Elke dag informeren we op die manier in realtime ongeveer 1.000 varkenshouders. “Daarnaast versturen we 2 à 3 keer per week een mailing waarin deze informatie wordt geduid. Ten slotte hebben we natuurlijk ook onze website, waar de leden terecht kunnen voor actuele marktprijzen, algemene informatie en activiteiten.”
“Vanaf maart starten we ook met data-clubs”, gaat Tom Mertens verder. “In kleine groepjes met maximaal een tiental collega’s zullen we de rapporten in alle openheid bespreken. Het is de bedoeling om op die manier de individuele leveringsrapporten nog beter te leren interpreteren. En vooral cijfers en resultaten te vertalen naar de dagelijkse praktijk, met de bedoeling te kunnen sturen.”
