Strikter beleid om uitstoot van ammoniak te verminderen

Het gaat met de luchtkwaliteit in Vlaanderen niet zo slecht dan wat wel eens wordt beweerd en voorgesteld. Er werden al heel wat inspanningen geleverd en positieve resultaten behaald, dat is duidelijk. Dat bleek ook uit een recent rapport van de Europese Commissie. Maar er is nog werk aan de winkel. Ook dat weet en beseft iedereen. Onder meer op het vlak van de reductie van uitstoot van ammoniak. Tegen 2030 moet die ammoniakuitstoot met 13 % verminderen in vergelijking met het refentiejaar 2005.

Maatregelen in nieuwe Luchtbeleidsplan

Vragen over de reductie van uitstoot van ammoniak werden in de commissie Leefmilieu in het Vlaams parlement onder meer gesteld door Chris Steenwegen (Groen) en Tinne Rombouts (CD&V). Volgens Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) zijn de nodige maatregelen in het nieuwe Luchtbeleidsplan voorzien en geeft het Europese rapport ook duidelijk aan dat als deze maatregelen worden uitgevoerd, Vlaanderen de doelstellingen op het vlak van luchtkwaliteit in 2030 zullen halen.

In overleg met de landbouwsector wil minister Zuhal Demir in de periode 2022-2024 een aantal maatregel uit dat luchtplan implementeren. “Het maatregelenpakket dat is opgenomen in het plan om de uitstoot van ammoniak te reduceren omvat onder meer het performanter functioneren van luchtwassers bij bestaande en nieuwe stallen én het verplicht gebruik van emissie-armere mestaanwendingstechnieken. Uiteraard zullen we dit goed moeten monitoren en in het luchtplan is een tweejaarlijkse monitoring voorzien”, zegt minister Zuhal Demir.

Meer dan controle op luchtwassers

De richtlijn Industriële emissies (RIE) legt een risico-gebaseerde inspectieplanning op met een vastgelegde inspectiefrequentie voor grote varkensbedrijven (vanaf 2.000 plaatsen voor vleesvarkens en/of plaatsen voor 750 zeugen) en bij de grote pluimveebedrijven (vanaf 40.000 plaatsen voor pluimvee). Deze actie gaat verder dan louter de controle van luchtwasinstallaties (chemische en biologische), ze omvat ook de controle op biobedden en op de andere ammoniakemissiearme stalsystemen, namelijk de V-systemen (voor varkens) en de Psystemen (voor pluimvee). Deze systemen zorgen eveneens voor een ammoniakreductie.

Het departement Omgeving – afdeling Handhaving legt, binnen de inspectiefrequentie, bij de controle van een RIE-bedrijf een volgorde van prioriteiten vast. De hoogste prioriteit is de controle van alle op het bedrijf aanwezige ammoniakemissiearme stalsystemen. De handhaving door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) ziet toe op het voorkomen van nutriëntenverliezen naar het oppervlakte en grondwater. Na de vaststellingen in 2017 van een lozing vanuit een biologische wasser is de controle op de luchtwassers meegenomen in de reguliere omgevingscontroles. Vanaf 2020 wordt de actie uitgebreid naar chemische wassers.

Spuiwater uit biologische luchtwassers

VLM voert toezicht uit op alle klasses van landbouwbedrijven en is bijgevolg aanvullend op de gerichte RIE-controles vanuit departement Omgeving - afdeling Handhaving. Tussen september 2017 en december 2019 zijn door VLM Mestbank 34 controles op biologische wassers uitgevoerd. In 2017 waren dat er 3, in 2018 12 en in 2019 waren dat 19 controles. In West-Vlaanderen zijn 18 controles uitgevoerd, in Oost-Vlaanderen 7, Antwerpen 6, Limburg 2 en Vlaams-Brabant 1.

Bij een biologische luchtwasser zorgen bacteriën voor de verwijdering van ammoniak uit de stallucht. Hierbij ontstaat spuiwater, een restproduct dat nitraat en nitriet bevat. Spuiwater uit biologische luchtwassers wordt beschouwd als een meststof.

Voor de correcte afzet van spuiwater uit biologische wassers op landbouwgrond is een jaarlijkse analyse van het spuiwater nodig. Tijdens de omgevingscontroles van landbouwbedrijven, kijken de toezichthouders van de Mestbank na of het spuiwater van biologische wassers correct wordt bemonsterd en afgezet en de wassers correct worden gebruikt.

Resultaten controles op luchtwassers

De VLM maakte een rapport op van de uitgevoerde controles:

- Bij 75% ontbreken de twee verplichte analyses van het spuiwater. Daardoor is de Mestbank niet op de hoogte van de correcte samenstelling van het spuiwater. 

- Bij 50% was het onderhoud niet in orde. 

- Bij 24% was er geen of een defecte debietmeter aanwezig voor het spuiwater. Daardoor weet de Mestbank niet hoeveel spui in Vlaanderen wordt geproduceerd. 

- Bij 17% waren de luchtwassers niet actief. 

- Bij 17% werd het spuiwater niet correct opgevangen waardoor een risico op lozing ontstaat.

Met de maatregelen die in overleg met de sector worden besproken, wil Vlaanderen de uitstoot van ammoniak verminderen. Naast meer performantere luchtwassers wil Zuhal Demir ook inzetten op het verplicht gebruik van emissie-armere mestaanwendingstechnieken. Het gaat dan bijvoorbeeld om mestinjectie, zode-injectie, sleufkouter, sleepstangtechniek en het inwerken van mest.

Geen vergunningen meer voor onbepaalde tijd

Voor de reductie van de uitstoot van ammoniak wil Vlaams minister Zuhal Demir ook verdere stappen zetten in het vergunningenbeleid. “Bijkomend heb ik wat betreft de beoordeling van de vergunningsaanvragen voor stallen rekening gehouden met de ammoniakuitstoot”, zegt minister Zuhal Demir. “De adminnistratie adviseert de aanvragen voor onbepaalde duur voor stallen die niet ammoniakemissie-arm zijn ongunstig. Dat is recent. Er wordt hierbij een redelijke overgangstermijn gegeven tot 2030, zodat deze stallen kunnen worden omgevormd naar ammoniakemissie-arme systemen. Op deze manier zullen we op termijn bijdragen tot ammoniakreductie en wordt een ‘level playing field’ (rechtvaardigheidsprincipe, gelijk speelveld) gecreëerd.”

Ook de definitieve vaststelling van het PAS-programma (Programmatische Aanpak Stikstof) wil minister Zuhal Demir aangrijpen om het beleid inzake ammoniak geïntegreerd en performant aan te pakken en te vermijden dat het probleem wordt verplaatst van het ene milieucompartiment naar het andere. “Ook in de tussentijdse evaluatie van MAP6 (Mestactieplan) wil ik nagaan of er een bijsturing richting ammoniakemissies nodig is.”

Naast overleg met de landbouwsector zet milieuminister Zuhal Demir ook in op de onontbeerlijke samenwerking met landbouwminister Hilde Crevits (CD&V). “Dat is nodig voor de uitwerking en de garantie op de implementatie van efficiënte en effectieve maatregelen. Zoals beschreven in haar beleidsnota wordt werk gemaakt van een evolutie naar een landbouwsysteem dat in evenwicht is met de draagkracht van de omgeving en dat de weerbaarheid van de doelstellingen uit het Luchtbeleidsplan realiseert.”

Ook luchtwassers op bestaande stallen?

Wat die luchtwassers wordt nu in overleg met de sector al een oefening gemaakt. “Er wordt onderzocht of het wenselijk is, met het oog op de betaalbaarheid, of we ook bestaande stallen daarvan kunnen voorzien. Die oefening loopt. Dat wordt onderzocht, natuurlijk rekening houdend met verschillende elementen. We moeten alle maatregelen die in dat Luchtbeleidsplan zitten uitvoeren als we tegen 2030 de doelstelling willen halen. Dat is van essentieel en groot belang. Uitvoeren, en monitoren”, aldus Zuhal Demir.

Lieven Vancoillie