Dalende trend aantal land- en tuinbouwbedrijven blijft

Dit jaar zullen een recordaantal bedrijven hun activiteit stopzetten. Voor de eerste 10 maanden telde Trends Business Information immers al 75.000 bedrijfssluitingen. "Er is alle reden om aan te nemen dat de grens van 100.000 dit jaar zal worden overschreden", klonk het donderdag 1 december. De sluitingen doen zich voor in alle regio's, met voor Vlaanderen ruim 28% meer sluitingen dan in 2021.

Voedingssector het zwaarst getroffen

Tot de zwaarst getroffen sectoren behoren de voedingssector (inclusief restaurants), de telecomsector en de retail, die is ingestort met meer dan 8.000 bedrijfssluitingen sinds het begin van het jaar, zegt TBI. "Die sector was al verzwakt door de groei van e-commerce. Daar kwamen nog de energieprijzen, de loon- en huurindexering bovenop", zegt Edward Roosens, hoofdeconoom bij VBO in het weekblad. In de landbouwsector ging in 2022 elke dag een boerderij verloren.

Van de bedrijven die proberen door te gaan, zetten velen hun activiteiten gedeeltelijk stop, klinkt het nog. Uit een enquête van de Nationale Bank (NBB) blijkt dat een derde van de bedrijven vrijwillig zijn productie of dienstverlening heeft verminderd om een groot verlies aan rentabiliteit te vermijden. Vooral kleinere bedrijven kunnen de gestegen kosten minder goed doorrekenen.

Voor 2023 zijn er zowel pessimistische als hoopvolle tekenen, schrijft Trends. Steeds meer vaste energiecontracten lopen af en de loonindexering wordt stilaan overal voelbaar.

Aantal landbouwbedrijven daalt al langer

Via statistiek Vlaanderen communiceerde het departement Landbouw en Visserij over het aantal landbouwbedrijven die startten en stopten in het Vlaamse en Brusselse Gewest. Het aantal bedrijven bekend bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO) met een landbouwactiviteit daalt van 27.253 in 2009 tot 23.321 in 2021. Dat is een daling met 14% of 1,2% per jaar. De daling van het aantal bedrijven lijkt wel wat af te vlakken. Tussen 2011 en 2016 verdwenen er in Vlaanderen (inclusief Brussel) 1.720 bedrijven, en tussen 2016 en 2021 nog 1.100. Sinds 2018 verdwenen er minder dan 450 bedrijven.

In alle provincies verdwijnen er in dezelfde mate landbouwbedrijven.

De verhouding tussen de verschillende provincies is op 10 jaar tijd niet veranderd. West-Vlaanderen huisvest een derde (34%) van alle landbouwbedrijven in Vlaanderen, gevolgd door Oost-Vlaanderen (26%), Antwerpen (16%), Limburg (12%) en Vlaams-Brabant (11%). In 2021 is 76% van de ondernemingen die bekend zijn bij de KBO met een landbouwactiviteit, een eenmanszaak (zelfstandige, onderneming natuurlijke persoon), 20% is een rechtsvorm en 4% een vereniging van natuurlijke personen.

Startende landbouwbedrijven

In de periode 2016-2020 schommelde het aantal starters in het Vlaamse en Brusselse Gewest tussen 375 en 432 per jaar. Van de starters in die periode was 63% een eenmanszaak, 27% een rechtspersoon en 10% een vereniging van natuurlijke personen. In 2020 startten in totaal 399 ondernemingen een landbouwactiviteit op, in 2021 waren dat er 453. In 2020 startte 26% als gespecialiseerd akkerbouwbedrijf, 14% als gespecialiseerd tuinbouwbedrijf, 30% als gespecialiseerde veeteeltbedrijf en 13% als gemengd bedrijf. Van 17% kon er geen typologie bepaald worden.

Stoppende landbouwbedrijven

In de periode 2016-2020 schommelde het aantal stoppende landbouwbedrijven tussen 512 en 772 per jaar. 81% van de stoppende bedrijven in de periode 2016-2020 waren eenmanszaken, 12% rechtsvormen en 7% verenigingen van natuurlijke personen. In 2020 stopten 623 landbouwbedrijven hun activiteiten, in 2021 waren er dat slechts 162. In 2020 was 35% van de stoppende bedrijven een gespecialiseerd akkerbouwbedrijf, 12% een gespecialiseerd tuinbouwbedrijf, 27% een gespecialiseerd veeteeltbedrijf en 9% een gemengd bedrijf. Van 17% kon geen typologie bepaald worden.

Minder paprika-, komkommer- en courgettetelers

Wat betreft het aantal paprika-, komkommer- en courgettetelers in Vlaanderen: dat cijfer daalt ook. Dat blijkt uit het antwoord van minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) op een vraag van Stefaan Sintobin (Vlaams Belang). Het aantal paprikatelers in Vlaanderen daalde met 73% sinds 2005, van 110 naar 30. Voor komkommertelers gaat het om een daling van 120 naar 37. Voor courgettes ging het aantal van 84 naar 62.

De totale productie ging in dezelfde periode wel omhoog. "Dit toont dat er in deze periode een schaalvergroting in die sectoren is opgetreden", zegt Brouns in zijn antwoord. "Bij courgette speelt dit minder een rol."

De redenen voor de schaalvergroting bij komkommer en paprika ziet de minister in een vorige energiecrisis, waar bedrijven grote investeringen moesten doen om de energiekost betaalbaar te houden. Anderzijds is de productie ook gestegen door betere rassen en betere technieken.

"Het gaat hier eigenlijk over een verplichte schaalvergroting, omdat onze landbouwers anders niet boven water blijven", zegt Sintobin. "Dit is enerzijds het gevolg van een falend Vivaldi-energiebeleid, anderzijds van de erbarmelijke prijzen die onze landbouwers krijgen voor het voedsel dat ze op onze borden leggen."

Belga/Statistiek Vlaanderen/MV