Rampen eisen zware tol van agrovoedingssystemen
In een nieuw rapport van de FAO publiceert, staat dat de landbouw het leeuwendeel van de financiële verliezen en de schade als gevolg van rampen, die alsmaar vaker voorkomen, steeds heviger zijn en steeds complexer worden, moet opvangen.
Nooit eerder in de geschiedenis zijn de agrovoedingssystemen geconfronteerd geweest met een dergelijke reeks nieuwe en ongekende bedreigingen, waaronder megabranden, extreme weersomstandigheden, ongewoon grote zwermen sprinkhanen in de woestijn, en opkomende biologische bedreigingen zoals de COVID-19-pandemie.
Verwoesten bestaansmiddelen van de landbouwers
Deze gevaren eisen niet alleen levens, maar verwoesten ook de bestaansmiddelen van de landbouwers en hebben catastrofale negatieve economische gevolgen op huishoudelijk, gemeenschaps-, nationaal en regionaal niveau die generaties lang kunnen aanhouden, aldus het verslag.
Volgens het rapport is het jaarlijkse aantal rampen nu meer dan 3 keer zo hoog als in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw. Vergeleken met landbouw, industrie, handel en toerisme als geheel, absorbeert de landbouw op zich het onevenredig grote aandeel van 63 % van de impact van rampen, waarbij de minst ontwikkelde landen (MOL's) en de lage- en middeninkomenslanden (LMIC's) de grootste last van deze plagen dragen.
Zo hebben de gevolgen van natuurrampen tussen 2008 en 2018 de landbouwsectoren van economieën van ontwikkelingslanden meer dan 108 miljard dollar gekost aan beschadigde of verloren gegane oogsten en veeteelt. Dergelijke schade kan bijzonder nadelig zijn voor de bestaansmiddelen van kleine boeren en zelfvoorzieningsboeren, veehouders en vissers.
Azië is de zwaarst gestroffen regio
In de onderzochte periode was Azië de zwaarst getroffen regio, met een totale economische schade van maar liefst 49 miljard dollar, gevolgd door Afrika met 30 miljard dollar, en Latijns-Amerika en het Caribisch gebied met 29 miljard dollar.
"De beroering die COVID-19 teweeg heeft gebracht, kan nog meer gezinnen en gemeenschappen in grotere nood brengen," zei FAO-directeur-generaal QU Dongyu in het voorwoord van het verslag. "De gevolgen van rampen zijn alomtegenwoordig en vereisen onmiddellijke inspanningen om de dynamiek ervan beter te beoordelen en te begrijpen, zodat zij op geïntegreerde en innovatieve wijze kunnen worden beperkt en beheerd. De urgentie en het belang om dit te doen zijn nog nooit zo groot geweest".
Belangrijkste bedreiging: de droogte
Volgens het rapport is droogte de grootste veroorzaker van productieverlies in de landbouw, gevolgd door overstromingen, stormen, plagen en ziekten, en natuurbranden. Meer dan 34% van de verliezen aan plantaardige en dierlijke productie in de minst ontwikkelde landen en de minst ontwikkelde landen is te wijten aan droogte, wat de sector in totaal 37 miljard dollar kost. Droogte treft bijna uitsluitend de landbouw. De sector draagt 82 procent van alle droogte-impact, vergeleken met 18 procent in alle andere sectoren.
Plagen, ziekten en aantastingen van gewassen en vee zijn ook een belangrijke stressfactor voor de sector geworden. Dergelijke biologische rampen veroorzaakten negen procent van alle verliezen aan plantaardige en dierlijke productie in de periode van 2008 tot 2018. De potentiële dreiging van rampen van deze categorie werd duidelijk in 2020, toen enorme zwermen woestijnsprinkhanen de grote hoorn van Afrika, het Arabisch schiereiland en Zuidwest-Azië teisterden, gewassen vernietigden en de voedselzekerheid in gevaar brachten.
Ondertussen legt de COVID-19-pandemie een extra last op de agrovoedingssystemen, waardoor bestaande, systemische risico's worden verergerd met cascade-effecten op levens, bestaansmiddelen en economieën wereldwijd.
Effecten van rampen op voedselzekerheid en voeding
Rampen reiken verder dan het economische domein en hebben schadelijke gevolgen voor de voedselzekerheid en de voeding. Voor de allereerste keer worden in deze editie van het FAO-rapport de economische verliezen omgezet in calorie- en voedingsequivalenten.
Zo wordt bijvoorbeeld geschat dat het verlies aan plantaardige en dierlijke productie in de minst ontwikkelde landen en de minst ontwikkelde landen tussen 2008 en 2018 overeenstemde met een verlies van 6,9 triljoen kilocalorieën per jaar. Dit komt overeen met de jaarlijkse calorie-inname van 7 miljoen volwassenen.
In Latijns-Amerika en het Caribisch gebied hebben rampen in diezelfde periode geleid tot een verlies van 975 calorieën per hoofd van de bevolking per dag, wat neerkomt op 40% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, gevolgd door Afrika (559 calorieën) en Azië (283 calorieën).
Een rampbestendige toekomst is mogelijk
Investeren in veerkracht en rampenrisicovermindering, met name gegevensverzameling en -analyse voor empirisch onderbouwde actie, is van het allergrootste belang om de cruciale rol van de landbouw in het bereiken van een duurzame toekomst te verzekeren, aldus het FAO-rapport.
Holistische reacties en sectoroverschrijdende samenwerking zijn essentieel in de rampenrespons. Landen moeten een multi-hazard en multi-sectorale systemische risicobeheersaanpak hanteren om te anticiperen, te voorkomen, zich voor te bereiden en te reageren op rampenrisico's in de landbouw.
In de strategieën moeten niet alleen natuurlijke gevaren, maar ook antropogene en biologische bedreigingen, zoals de COVID-19-pandemie, worden geïntegreerd, en de strategieën moeten gebaseerd zijn op inzicht in de systemische aard en de onderlinge afhankelijkheid van risico's.
