Biobedrijf De Vierklaver: Wij bepalen zelf de prijs van ons vlees

Annelies had totaal geen achtergrond in de landbouw, maar toen ze in 2004 Pieter leerde kennen, veroverde niet alleen hij haar hart. Annelies was ook meteen verliefd op de boerderij. Nu heeft zij de leiding over de dieren, terwijl Pieter voltijds in de slagerij staat.

Pieter nam het bedrijf over van zijn vader, die al langer duurzaam vlees produceerde. Na een opleiding tot slager, werkte Pieter eerst als zelfstandige voor andere slagerijen. Hij versneed onder andere de koeien van zijn vader. Toen in 99 de dioxinecrisis uitbrak, werd de vraag naar natuurlijk vlees zo groot dat Pieter zijn eigen slagerij startte op de boerderij.

Van Belgisch Witblauw naar Blonde d’Aquitaine

Oorspronkelijk had de vader van Pieter een fruitteeltbedrijf met hoogstambomen met appelen en peren. Daarnaast had hij ook enkele runderen, varkens en kippen. Nadat hij problemen kreeg met zijn gezondheid door de vele sproeimiddelen, ging hij nadenken over zijn aanpak.

Hij testte een tijdje de biologische fruitteelt, maar daar was toen geen markt voor. Toen heeft hij de bomen gerooid en is hij begonnen met het houden van Belgisch Witblauw. Even later botste hij op de nadelen van dat ras, waardoor hij de koeien ging kruisen met een Blonde d’Aquitainestier.

Overstap naar biologisch

“Nu, vele jaren later, zijn bijna alle koeien op het bedrijf volledig blond, met hier en daar een kleurling”, vertelt Annelies. “Dat vind ik wel leuk. We hebben in totaal zo’n 60 runderen. Mijn schoonvader koos er van in het begin voor om zo duurzaam mogelijk te werken en ook toen al zijn dieren zelf te verkopen. Toen Pieter nog studeerde, kon zijn vader ze niet zelf versnijden, dus zocht hij slagerijen en particulieren die van hem een volledig of half rund wilden kopen. Die verkoop zit er bij Pieter dus al lang ingebakken.

Ik heb nadat we trouwden in 2006 nog jaren buitenshuis gewerkt. Pas in 2014, toen ik mijn job verloor door een herstructurering, ging ik echt nadenken over werken op de boerderij. Mijn schoonvader was al even op pensioen, maar hielp nog wel veel. In 2014 liet hij ook horen wat minder te willen helpen, en op dat moment heb ik eigenlijk zijn werk overgenomen. Ik deed dat heel graag en had maar één voorwaarde: de overstap maken naar een biologische werkwijze.

We zijn dan nagegaan of dat een optie was voor ons bedrijf, maar eigenlijk waren onze open stallen al zeer geschikt. We moesten nog enkele aanpassingen doen, en dat is best goed gelukt. Dat wil niet zeggen dat de omschakeling gemakkelijk was. we konden dat jaar onze eerste snede gras bijvoorbeeld pas oogsten einde juni. We hebben in het begin wel wat leergeld betaald, maar we hebben doorgebeten en nu hebben we het al redelijk onder de knie.”

Biologisch: kansen en uitdagingen

“Je moet vooral je bedrijfsvoering aanpassen aan de bodem en het weer. Als het droog is, gaat het wat moeilijker, maar het is een interessante en verrijkende ervaring. Wij hebben in het voorjaar ook een stuk minder werk, want we zaaien enkel gras en grasklaver. Daardoor hebben wij ook minder stress voor bijvoorbeeld het ideale weer voor maïs, sproeimiddelen, kunstmest, enzoverder. In het vroeg voorjaar mesten we de stallen uit, waarna we het land bemesten. Na de tweede of derde snede doen we dat opnieuw, afhankelijk van het weer. Wij kunnen de grond niet bijsturen. Wij moeten ons neerleggen bij het weer. Eens je dat kan, ervaar je veel meer rust.

Wat voor ons nog wel een uitdaging is, is het bijsturen van onze veebezetting. Hebben we dit jaar wel eten genoeg? Hoeveel koeien laten we kalven? Hoe zit het met het zoogkoeienquotum? We zijn echt nog wel wat aan het zoeken. We moeten nog veel bijleren, maar dat is normaal. We werken nog maar 5 jaar biologisch.

Sinds 2016 blijven ook de stierenkalfjes op ons bedrijf. Vroeger verkochten we kalfsvlees in onze winkel, maar dat was niet zo’n succes. Stierenvlees werkte ook niet. Daarom zijn we alle stierenkalfjes beginnen castreren. Die blijven nu bij ons en worden serieus grote ossen. Hun vlees smaakt even goed als het vrouwelijk vlees.”

Rendabel?

“Het grootste voordeel van een slagerij in combinatie met een biologisch veeteeltbedrijf is dat wij zelf de prijs van ons vlees kunnen bepalen. Die prijzen zijn gelijk aan die van de Colruyt of de slager om de hoek. Bij collega-boeren met biologisch vleesvee, die geen eigen verkoop hebben, zie ik dat de prijzen voor bio en gangbaar niet veel verschillen. Bij varkens en kippen is dat verschil groter, doordat zij een kleinere levensduur hebben. Daarom moet je goed op je eigen bedrijfsniveau kijken of een overstap rendabel is.”

Eigen slagerij

In de eerste jaren van de slagerij deden Pieter en Annelies het werk alleen. Nu hebben ze al heel wat personeel. Zo hebben ze 2 halftijdse verkopers, een halftijdse beenhouwer, 2 weekendwerkers en 5 flexijobbers in dienst.

“Die uitbreiding van het personeel komt vooral door het uitgebreide aanbod in de slagerij”, legt Annelies uit. “We verwerken en verkopen bijna zoveel als je maar kan bedenken. Dat gaat van charcuterie, hespenworst, lasagne en stoofvlees tot balletjes in tomatensaus, moussaka, droge worsten… noem maar op!

De verkoop gebeurt in de winkel, op de boerenmarkten in Gent en Sint-Martens-Latem, via Voedselteams en via onze onlineshop. De thuisleverdagen zijn op donderdag en zaterdag.

We verkopen niet enkel ons eigen vlees, maar ook dat van andere lokale boeren. We proberen zoveel mogelijk biologisch vlees te verkopen. Het kippenvlees is bijvoorbeeld niet biologisch, maar van een bedrijf met vrije-uitloopkippen. Het varkensvlees en lamsvlees zijn biologisch. Van alle dieren komen de karkassen naar hier, waarna Pieter het zelf versnijdt en verwerkt. Er gaat dus niets verloren.

Pieter en ik hebben wel de beslissing gemaakt om het biolabel te laten stoppen waar de slagerij begint. We hebben daar goed over nagedacht en vonden dat de juiste beslissing. Bij biologische verwerking van vlees komt zeer veel papierwerk kijken. Doordat we zo’n groot aanbod hebben, is het bijna niet te doen om altijd met lotnummers te werken, steeds op te schrijven van waar je producten komen, wat je waarin hebt gebruikt… Dat zou ons aanbod ook duurder maken en we willen dat het vlees toegankelijk is voor iedereen. Daar zetten we sterk op in.

Wij willen vooral ook dat het dier zich goed voelt tijdens zijn levensloop. De biologische verwerking heeft voor ons geen grote meerwaarde. We werken wel sowieso zonder kleurstoffen en bewaarmiddelen.”

Runderen staan op weide

Het jongvee van Pieter en Annelies graast op natuurgebieden. De drachtige koeien staan op de huiskavel. “Onlangs hebben we de koeien binnen gezet omdat ze bijna moeten kalven. Onze kalvingen vinden plaats tussen april en juni. Dat komt doordat we de stier begin juli bij de koeien zetten en hem in oktober terug apart zetten. Vijf dagen na de kalving mogen de koeien en hun kalfjes terug op de wei. De kalfjes blijven zeker 9 maanden bij de moeder. Ze groeien dan ongelooflijk snel.”

Op 1 mei hebben Pieter en Annelies het jongvee naar natuurgebieden gebracht, waar ze de hele zomer en een stuk van het najaar blijven. “Pieter en ik verplaatsen altijd samen onze runderen. Dat is leuker, maar zeker ook veiliger. Het grootste deel van het jongvee kent de verplaatsing naar een natuurgebied nog niet. We brengen ze weg in groepjes van 4 of 5, samen met één ouder rund, bijvoorbeeld een os van 2-3 jaar, met ervaring.

Die os weet dat hij naar ons moet komen als we de wei op komen, want vanaf augustus krijgen ze extra voer van op de kar. Die os kent de kar, en lokt ook zo het jongvee mee de kar op. Als ze daar een gewoonte van maken, is het later ook gemakkelijk om hen te vervoeren. Het is ook belangrijk dat ze mensen blijven zien.”

Sociale media

“Ik zet regelmatig foto’s en filmpjes van onze runderen op Facebook, maar ik doe dat eigenlijk nog te weinig. De klanten uit deze buurt komen naar de winkel, en kunnen ondertussen naar onze runderen gaan kijken, maar een groot deel van onze klanten woont in de stad en ziet onze bedrijfsvoering niet. Via Facebook kunnen we hen dan toch bereiken. Zo probeer ik hen mee te nemen in het verhaal van onze boerderij en zo kan ik de biologische landbouw wat in de kijker zetten.

Ik wil ook laten zien dat we oprecht bezig zijn met onze dieren, en dat zouden meer boeren moeten doen. Er zijn minder en minder boerderijen, waardoor die ook minder en minder zichtbaar worden. Via sociale media kunnen we onze bedrijven tot in alle huiskamers brengen.”

Leer- én zorgboerderij

Annelies vindt het heel leuk om schoolkinderen rond te leiden op het bedrijf. “Wij maken met ons bedrijf deel uit van het netwerk ‘Beleef de boerderij’. Scholen komen naar hier om bij te leren over de landbouw en ik draag daar graag mijn steentje aan bij. Ik wil hen bewust maken van wat ze eten, hoe ze leven en hoe ze omgaan met de natuur.

Om hen met de neus op de feiten te drukken, verzamelde ik in de winter al het blikafval uit ons gehakseld gras. Dat was een hele bak vol. Zo laat ik de kinderen zien wat het resultaat is van iets weggooien in de natuur. Ik vertel hen dan dat onze koeien daarvan kunnen sterven, en dat vinden ze natuurlijk niet leuk.

Ik laat hen ook helpen met wat werkjes op de boerderij. Zo heb ik onlangs met een heel jonge groep een bloemenrand ingezaaid. Dat vonden ze heel leuk! Hopelijk blijft de info die ik hen meegeef wat hangen, want zij zijn de toekomst!

Naast een leerboerderij, zijn wij, net als veel boeren uit Lokeren, ook een zorgboerderij. Momenteel hebben wij 2 vaste gasten die ons komen helpen met de koeien en in de slagerij. Zij zijn echt een hulp voor ons. Met hen werken is ook een verrijking voor ons personeel, voor onze kinderen en onszelf.”

Drie kinderen

Pieter en Annelies hebben 3 kinderen: Briek (10), Hazel (8) en Lente (7). Ze zijn nog wat jong om toekomstplannen te hebben, maar toch zijn er al dromen. “Briek zou heel graag beenhouwer worden, net als zijn vader. Lente en Hazel houden dan weer heel veel van de dieren.

De lockdown vorig jaar was echt een verrijking voor hen. Ze waren altijd thuis en konden daardoor heel het kalverseizoen van dichtbij meemaken. Ze zagen het goede, maar ook het slechte. Zo was er een ziek kalfje dat we moesten laten inslapen. Ze hebben er heel goed voor gezorgd, maar dat heeft jammer genoeg niet mogen helpen.

Op die manier worden de kinderen heel nauw betrokken. Als ze op school zitten, hebben ze er eigenlijk geen idee van wat mama en papa thuis doen, dus ik vond dat heel fijn.”

Is bio een aanrader?

“Ik vind biologisch werken zeker een aanrader! Eigenlijk zou elke boer dat gewoon eens moeten bekijken. Je moet natuurlijk op je eigen bedrijfsniveau kijken of het rendabel is, maar geef het een kans. Je moet niet per se aan thuisverkoop doen om biologisch te kunnen boeren. Pieter vroeg een tijdje geleden aan een gangbare varkensboer of hij een paar varkens voor hem op stro kon zetten, zodat hij die kon verkopen in de winkel. Die boer heeft dat gedaan en is nu overgeschakeld naar een volledig biologisch bedrijf.

Ik vind zeker niet dat iedereen biologisch moet werken, want soms werkt een andere bedrijfsvoering nu eenmaal beter. Wij hebben het voordeel dat we zo kleinschalig zijn en alles volledig zelf kunnen beslissen.

Ik vind het jammer dat veel boeren die autonomie niet hebben, en dat er heel weinig nieuwe landbouwers instromen. Jongeren die geen ouders in de landbouw hebben, kunnen zo goed als onmogelijk een bedrijf starten. Dat zegt veel over het landbouwbeleid en dat is zeer jammer.

Voor ons is de stap naar biologische landbouw goed meegevallen. Ik vind het zeker het bekijken waard voor iedereen. Ik ben ervan overtuigd dat je vandaag echt iets kan maken van een biologisch landbouwbedrijf.”

Sanne Nuyts