Buxusmot doeltreffend bestrijden

De larve van de buxusmot is in staat om op relatief korte termijn een gezonde buxusplant volledig kaal te vreten. Doordacht ingrijpen van zodra de eerste symptomen waargenomen worden kan veel onheil voorkomen. Het is dan ook belangrijk dat men het insect in al zijn stadia (eitjes, rups, pop en mot) kan herkennen en dat we het schadebeeld, dat door leken nog vaak verward wordt met de symptomen van schimmelaantasting, linken aan de juiste oorzaak. Zo kunnen we het gepaste middel inzetten op het juiste moment.

Toestand in Vlaanderen

Tijdens de vlindertelling die natuurpunt jaarlijks uitvoert begin augustus, werd ook gepeild naar de aanwezigheid van de buxusmot in de Vlaamse tuinen. Daaruit blijkt dat de buxusmot zich razendsnel verspreidt over heel Vlaanderen. Dat hoeft niet echt te verbazen want de mot vindt in bijna elke tuin buxussen om aan te vreten. De plant staat in 2/3 van alle tuinen van de mensen die deelnamen aan de vlindertelling en de helft van die tuinen blijkt aangetast door de buxusmot.

Er is wel een groot verschil tussen de provincies. Zo meldt 69% van de buxuseigenaars in Antwerpen schade aan hun planten, in Vlaams-Brabant 60%, in Oost-Vlaanderen 57%, in Limburg 51% en in West-Vlaanderen slechts 12%. De ernst van de schade blijkt in de meest getroffen provincies, Antwerpen en Vlaams-Brabant, groter te zijn dan in de andere provincies. Aangepaste acties om te vermijden dat de mot ongebreideld kan uitbreiden kunnen dus wel degelijk helpen om de schade binnen de perken te houden.

Buxusmot herkennen

De buxusmot - Cydalima perspectalis - is een vlindertje (een nachtvlinder of mot) uit de familie van de grasmotten. Het is een vrij grote mot met een spanwijdte van ongeveer 4 cm en heeft wit doorschijnende vleugels met een bruine rand. Heel soms zijn ze ook volledig bruin. De motten leven amper twee weken en voeden zich nauwelijks. Wel zijn het goede vliegers en gaan ze steeds op zoek naar nieuwe buxusplanten. Aan de onderzijde van de buxusblaadjes leggen ze eitjes af in kleine groepjes van 5 tot 20 eitjes, die in een jong stadium geelgroen van kleur zijn. Net voor het ontluiken van de rupsjes wordt het zwartgekleurde kopje zichtbaar in de eitjes. De jonge rupsen zijn vuilgeel van kleur en krijgen na enkele dagen donkerbruine lengtestrepen over de hele lengte aan de zijkant van hun lichaam. Volgroeide rupsen kunnen tot 4 cm lang worden, hebben een felgroene kleur en een blinkende zwarte kop. Naast zwarte en lichte lengtestrepen hebben ze ook zwarte stippen op de zijkant van hun lichaam die een stippenrij vormen over de hele lengte van de rups.

De rupsen voeden zich door aan de buxusbladeren te vreten en zorgen zo voor het gekende schadebeeld gaande van her en der aangevreten takken en twijgen tot een volledig kaalgevreten buxus. Uiteindelijk verpoppen de volgevreten rupsen tot aanvankelijk felgroene, later crèmekleurige poppen van ongeveer 1,7 cm lang. Volgens de literatuur kan deze cyclus van mot over eitje tot rups en pop zich, afhankelijk van de klimaatomstandigheden, tot vierkeer per jaar (bij ons gewoonlijk twee keer per jaar) herhalen. Het zijn de jonge larven (5 tot 10 mm groot) die, stevig ingesponnen tussen twee buxusblaadjes, overwinteren en in het voorjaar zorgen voor een nieuwe generatie motten.

Schadebeeld

Omdat jonge rupsen zich enkel voeden met bladmoes dat ze aan de onderkant van het blad afschrapen wordt een beginnende aantasting vaak over het hoofd gezien. Het is pas als de ‘gepelde’ blaadjes beginnen af te sterven dat de schade zichtbaar wordt.

Wanneer er ook volwassen rupsen aanwezig zijn wordt het schadebeeld al veel specifieker. Er zijn dan ook kaalgevreten takken en spinsel aanwezig. Als je dan wat beter kijkt, tref je ook de typische bladskeletten aan, blaadjes waarvan alleen de middennerf en het randje nog over is, en aan elkaar gesponnen blaadjes. Bovendien vind je dan ook spinsels met grauwgroene uitwerpselen met eventueel een rups of pop erin. In een nog verder stadium treedt dan de kaalvraat op van de volledige plant. Op zich kan een goed onderhouden buxusplant een dergelijke kaalvraat wel overleven maar als er niets wordt ondernomen en de plant wordt keer op keer opnieuw kaalgevreten dan zal ze uiteindelijk toch het loodje leggen.

Bestrijding

Zoals gezegd komen er verschillende generatie voor per jaar. Een goede bestrijding van de eerste generatie voorkomt veel problemen later op het jaar. Gedurende het hele jaar kan men de haarden (de spinsels) wegknippen om uitbreiding van de plaag binnen de perken te houden. Ook het gebruik van feromoonvallen, waarbij men de mannelijke motten wegvangt en voorkomt dat de motten volop kunnen paren, zorgen voor een onderdrukking van de plaag.

Naast deze onderdrukkende maatregelen dient men de planten te observeren op de aanwezigheid van rondkruipende rupsen. Op het moment dat die worden waargenomen kan men overgaan tot een gerichte behandeling met bestrijdingsmiddelen. Algemeen kunnen we stellen dat momenteel de tweede generatie vlinders aan het uitvliegen is en eitjes zal afleggen. Wanneer hieruit de eerste jonge rupsen verschijnen ( aanwezigheid van kleine, vuilgele, vrij rondkruipende rupsjes) kan met succes een bestrijding uitgevoerd worden met een geschikt middel.

Toegelaten middelen

Vraag steeds advies aan de verkoper en gebruik de producten zoals vermeld staat op het etiket!

Pyrethrinen + piperonylbutoxide (merknamen: Pyrethro Bio Spruzit, Bio-Pyrethrex Garden,…): Pyrethrine is een product van natuurlijke oorsprong dat ook is toegelaten in de biologische teelt. Het werkt in op het zenuwstelsel van alle insecten, dus ook op dat van nuttige insecten. Het is een contactmiddel dat onder invloed van UV-straling snel afbreekt en minder goed werkt bij temperaturen boven de 25°C. Voor een goede werking kan men dus best ’s avonds toepassen, waarbij men ervoor zorgt dat het gewas (en dus ook de rupsen) goed bespoten worden. Piperonylbutoxide wordt toegevoegd om de biologische afbraak te remmen en de werking van de pyrethrinen te versterken.

Spinosad (conserve garden): een mengsel van chemische stoffen afkomstig van het gistingsproces van een bodembacterie. Het middel heeft een maagwerking en een beperkte contactwerking. Het werkt dus vooral tegen vretende insecten, dus ook tegen de rups van de buxusmot. Vanwege zijn bacteriële herkomst is dit product ook toegelaten in de biologische teelt.

Producten op basis van Lambda-cyhalotrin – Cypermethrin en deltamethrin: zijn synthetische stoffen met een structuur die lijkt op die van pyrethrine maar die bestand zijn tegen licht, lucht en warmte, waardoor ze efficiënter zijn dan natuurlijk pyrethrine.

G.B.