Melkproductie daalt wereldwijd, maar prijzen stijgen
In het tweede kwartaal van 2022 verwacht Rabobank opnieuw een daling in de wereldwijde melkaanvoer. Als dat klopt, daalt de melkproductie al 4 kwartalen op rij, wat niet meer voorkwam sinds 2012-2013. De hogere melkprijs blijft volgens de bank wel aanhouden voor de rest van het jaar.
In heel de zuivelketen stijgen de kosten, onder andere door de oorlog in Oekraïne en de krappe melkaanvoer wereldwijd. Ook de importbehoefte van China is een onzekere factor, en de prijsstijgingen worden vandaag nog niet volledig doorgerekend aan de consument.
Daling van 4 kwartalen op rij
De wereldwijde melkaanvoer krimpt al 3 aaneengesloten kwartalen op rij in de 7 grootste exporterende regio’s. Het gaat dan over de VS, Nieuw-Zeeland, Europa en het Verenigd Koninkrijk (VK), Argentinië, Australië, Uruguay en Brazilië. Volgens Rabobank zal daar nu nog een vierde kwartaal bijkomen. Zo’n lange periode van krimp was er niet meer sinds 2012-2013. Rabobank verwacht dat de melkproductie in het tweede kwartaal van 2022 daalt met 1%, vergeleken met vorig jaar, na een daling van 1,9% in het eerste kwartaal van dit jaar.
Rabobank verwacht dat de zuivelprijzen nu op het ruim bovengemiddelde niveau blijven, maar er zijn een paar punten die de dynamiek in de markt kunnen veranderen. Dan gaat het vooral over de druk op de koopkracht door inflatie. Olie-exporteurs zullen dan weer profiteren, wat de vraag naar zuivelproducten in sommige delen van het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Amerika kan versterken.
Verder daalt de vraag van China naar melk. China zet in op het uitbreiden van de eigen veestapel. Als laatste is de dollarindex op zijn sterkst sinds 2003. Komende kwartalen wordt een verdere verzwakking van de euro verwacht, omdat de FED, de Amerikaanse Centrale Bank, de rente blijft verhogen. Dit zorgt voor nog hogere grondstofprijzen in veel regio's.
Geen hogere productie na prijsstijging
Hogere melkprijzen staan deze keer niet garant voor een stijgende melkproductie, aangezien melkveehouders wereldwijd geconfronteerd worden met hogere prijzen voor maïs, soja, kunstmest, diesel en energie. Sommige regio’s krijgen dan ook nog eens te maken met uitdagende weersomstandigheden.
In de VS is de start van het nieuwe seizoen geremd door extreem weer, schrijft Rabobank. Met het oog op aanhoudende hoge voerkosten, zijn melkveebedrijven die het grootste deel van hun voer zelf verbouwen beter gepositioneerd dan bedrijven die afhankelijker zijn van het aankopen van voer. Aflopende contracten vergroten die kloof verder. Als rantsoenen worden geoptimaliseerd, mag de kostenbesparing niet ten koste gaan van de hoogwaardige productieniveaus.
De melkproductie daalde het afgelopen jaar in de 27 EU-landen en het VK gemiddeld met 0,5%. In België was er een lichte stijging, maar de productie in Duitsland, Frankrijk, het VK en Nederland daalde. Die 4 landen zijn samen goed voor ongeveer 53% van het EU-totaal qua melkaanvoer.
Nu de EU in de piek van het seizoen zit, verwacht Rabobank dat de melkaanvoer in het tweede kwartaal met 0,3% zal teruglopen, vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Ook de eerste cijfers voor april en mei laten een dalend beeld zien voor Duitsland, Frankrijk, het VK en Nederland.
Voerprijzen blijven hoog
De prijsverwachting voor tarwe is recent naar boven bijgesteld door erosie op de wereldwijde graanvoorraden, schrijft Rabobank. De kwaliteit van wintertarwe in de VS blijft (ver) achter in vergelijking met voorgaande jaren door een tekort aan neerslag. Zomertarwe in het noorden van de VS heeft juist last van natte omstandigheden en wordt laat gezaaid. Half mei zat 39% in de grond, tegenover 83% een jaar eerder.
De prijsverwachting voor maïs is licht naar beneden bijgesteld, maar ligt voorlopig nog steeds op een hoog niveau. Rabobank verwacht dat de maïsexport vanuit Brazilië wat herstelt, maar niet voldoende om het verlies vanuit Oekraïne te vervangen. Zuid-Amerika heeft te maken met aanhoudende weersinvloeden van La Niña. In het noorden van de VS zijn koude, natte weersomstandigheden een zorg voor de maïsteelt. De prijsverwachting voor sojameel is licht naar beneden bijgesteld, maar ook die zit voorlopig op hoog niveau. In de VS is er de afgelopen jaren steeds meer vraag vanuit de industrie voor sojaolie.
Hogere prijzen voor basiszuivelproducten
Rabobank verwacht voor de rest van het jaar dat de hogere prijzen voor basiszuivelproducten in Europa aanhouden. Op basis van onder andere onderhandelingen over nieuwe retailcontracten ziet Rabobank kans op een sterke stijging van de Europese prijs voor Goudse kaas, in de tweede helft van dit jaar, met zo’n 5.000 euro per ton. Spotprijzen liggen al langere tijd rond of zelfs boven dat niveau.
De grote vraag is welke invloed de inflatie zal hebben op de Europese vraag naar zuivelproducten. Consumenten konden door de lockdowns langere tijd niet anders dan eten halen in de supermarkt, waardoor daar meer verkocht werd. De kosteninflatie na de oorlog in Oekraïne is voorlopig nog niet te zien in de prijzen voor de consument. Vooral de zuivelcategorie ‘boter en margarine’ spant de kroon qua prijsstijging. Met het oog op de verwachte verdere inflatie, neemt het risico toe dat consumenten overstappen op goedkopere alternatieven, zoals huismerken in plaats van A-merken.
Piek in melkprijzen
De gemiddelde melkprijs in de 27 EU-landen is sinds januari gestegen met 6,5% tot 44,51 euro per 100 kg melk in april. Dat gemiddelde zal de komende maanden nog verder stijgen. Dat komt omdat de aangekondigde uitbetaalde melkprijzen voor mei en juni 55 euro per 100 kg naderen bij diverse grote zuivelverwerkers, terwijl de spotmarkt zelfs al even 57,50 euro per 100 kg melk heeft aangetikt. In welke mate zuivelverwerkers melkprijzen kunnen verhogen, verschilt en is afhankelijk van de product-marktcombinatie.
De prijs voor biologische melk stijgt minder hard, en de kosten voor voer stijgen juist harder. Op basis van 20 EU-landen waarvan Rabobank de prijs voor biologische melk kent, valt op te maken dat deze melkprijs in het eerste kwartaal gemiddeld met 2,8% is gestegen naar 46,05 euro per 100 kg melk in maart. In die periode daalden zelfs de prijzen voor biologische melk in Frankrijk, Spanje en Portugal. Deze vraaggestuurde markt is beduidend minder gevoelig voor de ontwikkeling van de wereldwijde melkprijzen, en wordt vooral bepaald door regionale omstandigheden van vraag- en aanbod.
Dalende Europese zuivelexport
De export van de voornaamste zuivelproducten daalde over het eerste kwartaal van 2022. Dat is een gevolg van de krapte in melkaanvoer en van de Europese prijzen, die wereldwijd een stuk hoger liggen. Van buiten de EU importeren is nog vrij lastig, aangezien voor de meeste zuivelproducten importtarieven gelden aan de grenzen van de EU. Ook voor het tweede en derde kwartaal verwacht Rabobank een daling van de export, met als belangrijkste oorzaken een beperkt aanbod van melk, regionale prijsverschillen en hoge kosten voor logistiek.
Rabobank verwacht dat de importbehoefte van China in de tweede helft van 2022 met 37% daalt, door de groeiende binnenlandse voorraad endoor de aanhoudende productiegroei. Het Nationaal Bureau voor Statistiek in China publiceerde groeicijfers van ruim 8% voor melkproductie tijdens het eerste kwartaal van 2022.
