Vlaanderen brengt pachtwetgeving naar de 21e eeuw

Binnen de Vlaamse meerderheid is in samenwerking met minister van Landbouw Brouns een hervorming uitgewerkt die de pachtwetgeving in Vlaanderen transparanter, evenwichtiger en meer eigentijds moet maken. Dat lezen we in een persbericht van het Kabinet Brouns. De nadruk ligt daarbij ook op jonge landbouwers die meer kansen krijgen. Boeren worden bovendien erkend in hun rol als landschapsbouwer en kunnen ook meewerken aan de ontwikkeling van natuur.

Minister Brouns: ‘De pachtwetgeving kent haar oorsprong in 1929 en werd sindsdien enkele keren aangepast, maar is vandaag absoluut niet meer actueel. Je kan de pachtwetgeving vergelijken met een muur tussen eigenaar en pachter. Wel, met deze hervorming voorzien we in die muur ramen en deuren. We bieden meer flexibiliteit aan eigenaars, en garanderen de rechten van de pachters. Jonge landbouwers krijgen meer kansen om te ‘boeren’. Ik ben dan ook tevreden.’

Meer transparantie

Minister Brouns wil een meer transparant kader in functie van meer vertrouwen tussen de eigenaar en de pachter, en dit zonder administratieve lasten voor de landbouwer. Dat laatste element is overigens een rode draad in deze hervorming: er wordt volop de kaart getrokken van administratieve vereenvoudiging.

Vele pachtovereenkomsten zijn vandaag mondeling, wat voor veel onduidelijkheid zorgt. In de hervorming die voorligt, wordt schriftelijke pacht de regel en kan de rechter bij weigering een geschreven contract afdwingen.

Daarnaast kunnen eigenaars eenvoudig controleren wie hun grond bewerkt. Vandaag is het immers zo dat pachters de landbouwgrond in onderpacht kunnen brengen, wat het voor eigenaars weinig transparant maakt. Via een online loket zullen eigenaars zelf kunnen nagaan wie hun eigendom heeft aangegeven in de verzamelaanvraag. Eigenaars die bijgevolg vaststellen dat er sprake is van onderpacht, kunnen dan aan de pachter vragen om de nodige informatie ter beschikking te stellen.

Meer kansen voor jonge landbouwers

De huidige wet laat toe om de pacht op te zeggen wanneer de pensioengerechtigde pachter geen opvolger kan aanduiden. In de praktijk bracht dit echter problemen met zich mee. Zo weet een verpachter niet of de pachter van zijn pensioen geniet, en kan het lang duren om een opvolger aan te duiden. Die onwerkbare regeling wordt aangepast en er wordt nu een ‘onweerlegbaar vermoeden inzake het ontvangen van een pensioen’ ingevoerd. Dat betekent dat de pacht kan worden beëindigd wanneer de pachter niet kan aantonen dat hij niet gepensioneerd is.

Vandaag hebben gepensioneerde pachters dezelfde rechten als andere pachters, en dus ook een voorkooprecht. Dit schaffen we af. Enkele actieve pachters zullen nog een voorkooprecht hebben, wat betekent dat hij voorrang heeft op kandidaat-kopers wanneer de eigenaar de grond te koop zet.

Meer evenwichten tussen eigenaars en pachters

Anno 2022 is het nog steeds mogelijk dat pachtovereenkomsten 99 jaar duren. Daarnaast kunnen eigenaars hun eigendom niet pachtvrij verkopen. Daarom zal de eigenaar de kans krijgen om na een pachtperiode van 18 jaar zijn eigendom van de hand te doen. Na deze periode kan de grond elke 9 jaar vervreemd worden.

De strenge pachtwetgeving heeft een grote impact op eigenaars van kleinere gronden, die niet gebonden willen zijn aan langdurige overeenkomsten. Daarom zullen zij éénmalig de mogelijkheid krijgen om een pachtcontract te sluiten voor een periode van 9 jaar, waarna de eigenaar vrij over de grond kan beschikken. Dat zal hen ook stimuleren om toch met een landbouwer in zee te gaan.

Een eigenaar krijgt ook meer zeggenschap wie zijn grond mag kopen. Dit gebeurt door de invoering van de rechtsfiguur van een ‘veilige koper’. Dat betekent dat de grond van eigenaar kan veranderen terwijl de pacht behouden kan blijven. Dit biedt meer flexibiliteit aan de eigenaar, die bijgevolg kan verkopen aan wie hij wil.

Meer aandacht voor ecologie en natuur

De pacht opzeggen om te kunnen bebossen in groene bestemmingen is op vandaag niet mogelijk voor iedereen. Het is nochtans onze expliciete intentie om bijkomende bossen te realiseren, wat betekent dat de opzegmogelijkheid uitgebreid moeten worden. Vlaanderen zal dan ook, met respect voor de economische rendabiliteit van onze landbouwbedrijven, in de mogelijkheid voorzien om de pacht op te zeggen voor percelen in groene bestemmingen, met het oog om te bebossen.

Modernisering van de wetgeving

Een cultuurcontract is een overeenkomst van een duur van minder dan 1 jaar, waarbij de exploitant van gronden, na de voorbereidings- en bemestingswerken te hebben uitgevoerd, het genot daarvan voor een bepaalde teelt aan een derde afstaat tegen betaling. In de huidige wet staat dat degene die een cultuurcontract toestaat, de bemestingswerken dient uit te voeren. Die expliciete voorwaarde zal worden geschrapt.

Daarnaast zullen openbare besturen binnen een bepaalde pachtovereenkomst een perceel kunnen ruilen en wordt de wetgeving gender- en samenlevingsneutraal gemaakt. Ook wordt de wettelijke samenwoning in de nieuwe pachtwet gelijkgesteld met het huwelijk.

Minister Brouns besluit: ‘Ik ben heel fier dat we deze hervorming kunnen realiseren. De pachtwetgeving kent een lange historiek, maar is ondertussen gedateerd. Deze modernisering is dan ook absoluut een goede zaak en brengt de pachtregels in overeenstemming met de huidige maatschappelijke noden. Met de nieuwe pachtwet realiseren we zowel belangrijke landbouw- als natuurdoelen, we vergemakkelijken de toegang tot landbouwgrond voor jonge boeren en de uitbreiding van bos in groene gebieden.’

Bosgebied

Het kabinet van Demir liet horen dat veel actoren die betrokken zijn bij de plannen om extra bos aan te planten in Vlaanderen signaleerden dat de pachtwetgeving een grote drempel is, waardoor het heel lang duurt vooraleer effectief kan overgegaan worden tot aanplanting. De pachtwet voorzag immers in erg lange termijnen voor pachtopzeg. Dat verandert nu.

Vlaams minister van Natuur Zuhal Demir: “In groene bestemmingen zoals natuur- of bosgebied, zal de lopende pacht makkelijker kunnen worden opgezegd als eigenaars, particulieren of de overheid natuur en bos willen realiseren. We voorzien daarvoor een opzegtermijn van 3 maanden. Op die manier kunnen ook veel reeds aangekochte gronden sneller bebost worden”.

Reactie Boerenbond

Een kritiek punt van deze nieuwe Pachtwet blijft de opzegmogelijkheden van landbouwpacht in functie van bos en natuur. Lode Ceyssens, Boerenbondvoorzitter: “Hoewel de mogelijkheden om pacht op te zeggen in functie van bos en natuur in het agrarisch gebied mogelijk blijven, worden deze mogelijkheden eindelijk ingeperkt door een strenge leefbaarheidstoets waarop de pachter zich kan beroepen.” Boerenbond had liever gezien dat de mogelijkheden om pacht op te zeggen in het agrarisch gebied om natuur en bos te realiseren verder afgebouwd zouden worden, ook omdat er bijkomende opzegmogelijkheden voor particulieren en dus ook milieu- en natuurverenigingen ingevoerd worden om bos en natuur in groene bestemmingen te realiseren. In deze gebieden geldt er een beperktere leefbaarheidstoets.

Achterpoortjes

“Het Pachtdecreet zet met de verschillende leefbaarheidstoetsen dus zeker stappen in de goede richting. In de landbouwsector leeft er wel bezorgdheid over de achterpoortjes die de Pachtwet nog bevat en die pachtopzegging in functie van bos en natuur in het agrarisch gebied nog mogelijk laten. “Voor ons is het cruciaal dat de leefbaarheidstoets geen dode letter blijft en dat er eindelijk een halt toegeroepen wordt aan het te pas en te onpas opzeggen van vruchtbare, broodnodige landbouwgrond zonder rekening te houden of dit al dan niet leefbaar is voor de landbouwer in kwestie”, aldus voorzitter Ceyssens.

SN