6% minder diervoederproductie in 2022

Traditioneel werd de algemene vergadering vooraf gegaan door een persmoment. Er viel immers weer heel wat te duiden bij de vele cijfers en dossiers waarmee BFA het afgelopen jaar mee werd geconfronteerd.

Dirk Van Thielen, voorzitter van BFA, kondigde vorig jaar tijdens de jaarvergadering al aan dat de vooruitzichten voor 2022 niet bijster gunstig waren. Dat scenario werd bevestigd. Van Thielen: “2022 was een jaar waarin de diervoedersector geconfronteerd werd met verschillende crisissen. De oorlog in Oekraïne, de recordhoge grondstofprijzen, de onzekerheid rond het stikstofakkoord, de impact van de vogelgriep in de pluimveesector, de energiecrisis en andere problematieken deden de hele agrovoedingssector op haar grondvesten daveren. De gevolgen zijn zichtbaar in de hele veevoedersector.”

België op zevende plaats in EU

Katrien D’hooghe, managing director van BFA, overliep met ons de cijfers. Zo plaatste ze onze Belgische productie in Europees en wereldperspectief. “Wereldwijd werd vorig jaar ongeveer evenveel veevoeder geproduceerd als in 2021, namelijk 1,266 miljard ton. In tegenstelling tot bij ons is dat in de eerste plaats voeder voor vleeskippen. In Europa ging de productie evenwel met 4,67% achteruit naar 263.232 miljoen ton.”

China blijft de grootste diervoederproducent ter wereld met 260.739 miljoen ton. China is trouwens eveneens de grootste producent van varkensvlees: in 2021 niet minder dan 45% van de wereldproductie. Alhoewel Spanje als eerste Europese land op de zevende plaats van de voederproducten prijkt, werd er in 2022 flink minder geproduceerd (-12,85%). De zware PRRS-crisis in de varkenshouderij in Spanje is daar niet vreemd aan.

Met een productie van 6,7 miljoen ton voeders staat België op de zevende plaats binnen de EU. “Dit plaatsje hoger dan vorig jaar is geen gevolg van een hogere productie, maar van het wegvallen van het Verenigd Koninkrijk in het lijstje”, verduidelijkt D’hooghe. De Brexit zorgde in 2021 al voor een daling van de totale veevoederproductiecijfers in de EU. “De gedetailleerde EU-cijfers voor 2022 (via Fefac) worden pas volgende maand verwacht. De impact van de oorlog zal ongetwijfeld ook hier zichtbaar zijn.”

Productiedaling met 6% in ons land

Een blik op de cijfers voor ons land leert ons wat de effecten van de druk op de sector betekenen voor de BFA-leden. In 2022 zakte het aantal leden van 136 naar 131. De dalende trend zet zich stilaan verder. Bijna alle diervoederproducenten die actief zijn in ons land zijn aangesloten bij BFA.

Vandaag produceert 2% van de federatieleden – met andere woorden 2 à 3 veevoederbedrijven met een productie van meer dan 500.000 ton/jaar – niet minder dan een kwart van de totale productie. Maar typisch Belgisch... er zijn nog steeds veel ‘kleinere’ eerder familiale bedrijven actief in de sector. 72% van de BFA-leden met een jaarproductie van minder dan 50.000 ton, staan in voor 16% van het geproduceerde volume.

De totale omzet van Belgische diervoedersector steeg in 2022 van 5,5 naar 6,9 miljard euro. “Dit is natuurlijk een effect van de sterk gestegen grondstof- en energieprijzen die geleid hebben tot hogere voederprijzen. Dit bedrag zegt echter niets over de rentabiliteit van onze leden”, benadrukt Katrien D’hooghe. De crisis uit zich onder meer in een dalend volume tegenover 2021. “De Belgische BFA-leden produceerden in 2022 0,4 miljoen ton minder dan in 2021, dit betekent een daling van 7,1 naar 6,7 miljoen ton diervoeders. De Belgische productie daalt dus met 6% tegenover 2021, dit is het laagste niveau sinds 2011!”

In 2022 importeerde België 1,6 miljoen ton voeders en exporteerde het 1,3 miljoen ton. 38% van de geëxporteerde voeders gaat naar Frankrijk en 23% naar Nederland.

Minder varkens, minder voeder

De verdeling van de productie per type diervoeder is in ons land ietwat anders dan wereldwijd beschouwd. “Traditioneel benemen de varkensvoeders meer dan de helft van de productie, maar wanneer het slecht gaat in de varkenshouderij zien we dit dus snel in de veevoederwereld... Het stikstofakkoord dat de Vlaamse regering op 10 maart 2023 bereikte, brengt heel wat onzekerheid met zich mee, maar zal zonder twijfel leiden tot een afbouw van de Vlaamse veestapel. De doelstelling om de varkensstapel met 30% af te bouwen, heeft een rechtstreeks effect op de Belgische diervoederproductie. De productie van varkensvoeders maakt immers meer dan de helft uit van de totale diervoederproductie in België. De eerste effecten worden nu reeds vastgesteld. Door de onzekerheid over de stikstofaanpak van de Vlaamse regering en de slechte marktomstandigheden in de varkenssector, noteren we in 2022 een daling van 8,7% voor de varkensvoerproductie. De daling voor de andere diersoorten is minder uitgesproken: rundveevoeder -2,2% en pluimveevoeder -1,9%.” Het aandeel varkensvoeders zakte zo van 52% in 2021 naar 50,2% in 2022. Rundveevoeder heeft een aandeel van 23,3% en pluimveevoeder 18,9%.

“De grote prijsstijgingen in de paardenvoeders deden trouwens heel wat paardenliefhebbers omschakelen naar meer ruwvoeder, er werden in 2022 3,9% minder ‘diverse voeders’ waaronder dus krachtvoer voor paarden, geproduceerd.”

De effecten van de dalende cijfers in de mengvoeders laten zich ook voelen bij de 21 BFA-producenten van voormengsels en additieven. In 2022 zakte de productie hiervan naar 225.304 ton, tegenover 243.000 ton in 2021 en zelfs 269.000 in 2020.

Voederprijzen 31% hoger in 2022

Dirk Van Thielen lichtte ook de evolutie van de grondstoffen- en voederprijzen toe. “Ongetwijfeld herinnert iedereen zich de pijlsnelle stijging van de grondstoffenprijzen na de start van de oorlog in Oekraïne.” In de grafieken die Van Thielen toont, zien we ongeziene prijspieken in het voorjaar 2022. “Hierdoor stegen de veevoederprijzen in 2022 gemiddeld met 31% ten opzichte van 2021. Intussen zakten de prijzen van de grondstoffen graan, maïs en koolzaad terug naar waarden zoals net voor de oorlog. Sojaschroot vormt hier een uitzondering op, aangezien de sojaoogst in Argentinië vorig jaar bijna volledig mislukte.”

Het gewogen gemiddelde van de grondstoffen voor alle diersoorten ligt dan wel opnieuw op ongeveer het niveau van voor de oorlog (ongeveer 350 euro/ton, zie figuur 1), maar dit is nog flink hoger dan in het najaar 2020. Tegenover september 2020 wordt vandaag zo’n 100 euro/ton meer betaald. Tussen begin en eind 2022 zit een verschil van 50 euro/ton.

Verbeterde rentabiliteit

Vermits elke stijging van 10 euro/ton van het voeder een kostprijsverhoging geeft van 3 cent/kg levend bij varkens en 1,7 cent/kg bij braadkippen, stond de rentabiliteit van heel wat veehouders ook in 2022 onder druk. “De voederkostprijsstijging bedroeg vorig jaar bij de varkens 16 cent/kg en 17 cent/kg bij braadkippen”, rekent Dirk Van Thielen ons voor.

“Er is echter een lichtpuntje. De veevoederprijzen volgen, gelukkig voor onze afnemers, ook alweer de dalende trend van de grondstoffen- en energieprijzen. Wanneer we die evolutie verder doorrekenen tot april 2023 dan bedraagt deze stijging tegenover januari 2022 nog 4 cent/kg voor de varkens en 13 cent/kg bij de braadkippen. Het effect bij de kippen is lager door het hogere aandeel eiwit, dus door het sojaschroot dat langer hoog geprijsd bleef.”

Om de verbeterde rentabiliteit in de varkenshouderij te duiden, vergeleek Van Thielen het voersaldo per varken in 2022 met de langere periode tot april 2023. Door de dalende voerkostprijs (van 16 cent/kg naar 1 cent/kg) en de gestegen varkensprijzen (van 61 cent/kg naar 88 cent/kg) verbeterde de rentabiliteit van 45 cent/kg naar 87 cent/kg. Per varken van 115 kg betekent dit een verbetering van het voersaldo van 52 euro naar 100 euro! “Deze sterk verbeterde cijfers zorgen er voor dat de opkoopregeling in kader van verlaging van de varkensstapel momenteel dus weinig succes kent...”

Positief vooruitblik

Gelukkig was 2022 niet enkel een jaar van kommer en kwel. “Onze sector kende ook positieve evoluties, zoals de prijsstijging van de meeste eindproducten en het hoge niveau dat ze haalden. De melkprijs was goed, de braadkippenprijzen bovengemiddeld, en de eierprijzen breken alle records.”

Zoals ook aangehaald tijdens de persbijeenkomst wees Van Thielen ook tijdens de algemene vergadering op de rentabiliteit: “De veehouders, maar ook alle schakels daarvoor en daarachter, moeten rendabel zijn op een duurzame, blijvende manier. In 2023 verwachten we een goed jaar voor de varkenshouderij en de pluimveehouderij en dit door het lagere aanbod. De melkprijzen dalen, maar gelukkig dalen de voederprijzen mee en zijn ook een aantal andere kosten terug onder controle.

De consument zal echter rekening moeten houden met structureel hogere prijzen voor voeding. De politiek mag dan creatief zijn bij het bedenken van formules voor de transitie van het landbouwmodel, de file rouge blijft toch hogere prijzen voor de eindproducten. De hoge verwachtingen en eisen naar onze landbouwers toe hebben immers ook een prijskaartje. Hopelijk is er ook politieke moed om dit uit te leggen aan de consument…

Ook in de diervoedersector zal de rentabiliteit moeten verbeteren, stelt Van Thielen. “Iedereen is bereid om nog duurzamer te werken, om nog meer rekening te houden met strengere klimaat- en milieunormen, om nog meer in te spelen op de wensen van de consument en de retailers… maar dit moet vergoed worden. We zijn er ons ten volle van bewust dat het nieuwe model ‘Economisch best in combinatie met maatschappelijk gewenst’, is en dus niet alleen ‘economisch best’.”

Stikstofakkoord weegt op veevoedersector

Volgens de voorzitter zal stikstofakkoord de gemoederen nog hoog doen oplaaien. “De impact van het stikstofakkoord treft niet enkel de landbouwers, maar ook de veevoedersector. Als de varkensstapel effectief met 30% daalt, dan daalt ook de varkensvoederproductie met 30%... dat is meer dan 1 miljoen ton. Houden we rekening met een lichte daling bij de andere diergroepen, dan zal de totale veevoederproductie in België de komende jaren dalen met circa 20%, of bijna 1,5 miljoen ton.

Net als een kiezel dat het wateroppervlak raakt, veroorzaakt het stikstofakkoord dus grote deining bij de veevoedersector en alle aanverwante sectoren… met een enorme economische impact.”

Verdere verduurzaming diervoederproductie

De diervoedersector blijft inzetten op een verdere verduurzaming van de dierlijke productieketen via voedermaatregelen en heel wat keteninitiatieven. BFA en haar leden werken volop aan de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in het BFA-duurzaamheidscharter 2020-2030.

Katrien D’hooghe ging hier dieper op in. Ze herinnerde aan de recente berichtgeving over het gereduceerde antibioticagebruik. “Onze doelstelling om tegen 2024 75% minder antibiotica in gemedicineerde voeders te verstrekken werd nu al gerealiseerd. Dankzij inspanningen van de hele sector zaten we in 2022 al aan een mooie 84% reductie. Het is ons streefdoel om tegen 2030 geen antibiotica gemedicineerde voeders meer te produceren.”

Voor de reductie van de methaanuitstoot bij runderen, werd de lijst van goedgekeurde voedermaatregelen in 2022 uitgebreid van 2 naar 7 voor melkveehouders, voor vleesveehouders werd er al één voedermaatregel goedgekeurd. “Hiermee ondersteunt de sector het engagement om tegen 2030 de methaanuitstoot bij runderen te verminderen. Met 67 landbouwers die intekenden op de voedermaatregelen via de verzamelaanvraag is de eerste stap alvast gezet. De komende jaren zullen echter extra inspanningen vergen van de verschillende ketenpartners om deze doelstelling te realiseren.”

D’hooghe wees ook op een nieuwe Europese wetgeving om ‘geïmporteerde ontbossing’ tegen te gaan. “In tegenstelling tot andere wereldspelers zullen we moeten kunnen aantonen dat bijvoorbeeld soja niet afkomstig is van recent ontbost land. Onze huidige initiatieven en certificaten zullen niet meer voldoen. Het zal leiden tot verhoogde grondstoffenprijzen en een ongelijke concurrentiepositie.”

De Belgische diervoedersector streeft, naast de verduurzaming van de aanvoerketen van soja(schroot), naar minder import van soja(schroot) uit niet-Europese landen en een meer divers gebruik van alternatieve eiwitbronnen. “We zetten volop in op circulariteit. 43% van de gebruikte grondstoffen zijn nevenstromen uit de voedings- en biobrandstoffenindustrie. Deze nevenstromen staan momenteel wel onder druk, onder meer door de hoge energieprijzen.”

Geloof in de toekomst van de veehouderij

De voorzitter riep alle BFA-leden en ketenactoren dan ook op om duurzame initiatieven te ondersteunen, maar ook te zorgen voor een gepaste financiële vergoeding. BFA gelooft rotsvast in een toekomstgerichte en duurzame veehouderij in België. “Laat ons fier zijn op onze Belgische veehouderij en deze koesteren. Hopelijk komt er ooit het besef dat wij over een van de meest duurzame dierlijke productie beschikken!”, besloot Dirk Van Thielen.

Anne Vandenbosch