Yacon en deder hebben potentieel in de industrie

V oor de optimalisatie van de yaconteelt en -verwerking in het CropExplore for Farmers-project zijn als partners het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen (PCG) en Vives verantwoordelijk. Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant, Inagro en ILVO Food Pilot scharen zich dan weer achter de teelt en verwerking van deder.

Yacon

Yacon is een kleine teelt, afkomstig uit de Andes. Net als de aardpeer en cichorei behoort het tot de composietenfamilie. Het gewas kan tot 2,5 m worden. De opbrengst bedraagt tussen de 30 en 60 ton. Ondergronds vormt het eetknollen en broedknollen.

Yacon wordt al in de keuken gebruikt en is opmerkelijk, omdat het zo weinig calorieën bevat. Het combineert de smaken appel, peer en meloen. Mensen eten het rauw, maar het is ook mogelijk om yacon te koken, te bakken, te frituren of tot siroop te verwerken.

De teelt en verwerking van yacon in Vlaanderen

Yacon wordt vermeerderd met een broedknol. Dit kan echter virussen verspreiden en het is arbeidsintensief om die broedknollen te splitsen. Stekken uitplanten zou dus een grotere verbetering zijn en dit zal dan ook onderzocht worden door PCG, samen met andere mogelijkheden om de teelt te optimaliseren, zoals mulchfolie en druppeltape voor een betere waterhuishouding en de optimalisatie van machinale oogst. Yacon bewaart vers bovendien niet lang, waardoor het moeilijk is om de knol op de versmarkt te brengen, wat toch belangrijk is voor de herkenbaarheid bij de consument. Daarom zal de bewaarbaarheid van de verse knollen ook verder onderzocht worden.

Er is ook interesse vanuit de industrie in yacon omwille van de aanwezigheid van fructo-oligosachariden, maar de industrie wil het liefst aan de slag met halffabricaten en niet met de verse knol zelf. Vives zal daarom 3 stabiele halffabricaten ontwikkelen in CropExplore for Farmers, namelijk een moes, een sap en een pulp Deder is een gewas met veel potentieel voor de Vlaamse bio-economie.

Voordelen deder

Deder behoort tot dezelfde familie als koolzaad of mosterd. Vroeger werd het bij ons geteeld als olie voor lampen. Nu is er terug interesse in de teelt in Europa. Het voordeel van de teelt van deder is dat er weinig speciale machinerie nodig is. Deder is ook droogteresistent. Er werd zelfs een betere opbrengst genoteerd bij droogte dan bij een nattere periode. Deder kan ook in mengteelt gekweekt worden met vlinderbloemigen of granen, wat bijvoorbeeld interessant is in het kader van onkruidbeheersing of omwille van sicospreiding.

Toepassingen deder

De olie uit de zaden kan gebruikt worden als culinaire olie, ze bevat onder andere omega 3-vetzuren. Ook voor lakken, biobrandstof en verven kan de olie gebruikt worden. De perskoek die overblijft na het persen zou ook een goede eiwitbron kunnen zijn voor humane consumptie en voor veevoeder. Het areaal is momenteel beperkt, maar er is bij landbouwers zeker interesse voor deze teelt. Belangrijk voor opschaling is dat in het project meteen de link gelegd wordt tussen telers en verwerkers.

In CropExplore for Farmers zal de teelt van deder geoptimaliseerd worden over 2 teeltseizoenen. Voor de praktijkproeven wordt er ook samengewerkt met landbouwers. Er zal telkens 1 rassenproef, 1 proef rond onkruidbeheersing (focus mechanische onkruidbeheersing) en 1 mengteeltproef (bijvoorbeeld kikkererwt) aangelegd worden per jaar. Wintervariëteiten zullen niet opgenomen worden in de proeven maar wel in een desktop study. Er zullen ook erkenningsdossiers worden aangevraagd voor herbiciden vanuit onderzoek binnen een ander project. Voor het eerste teeltseizoen zal dit nog niet goedgekeurd zijn, maar mogelijk wel voor het  tweede seizoen.

In de Food Pilot van ILVO en Flanders’ FOOD zal olie van de zaden uit de proeven (bijvoorbeeld verschillende rassen) geperst worden en geanalyseerd worden op kwaliteit. Toepassingen van de olie en de perskoek worden verder onderzocht en uitgewerkt. Er zullen ook stalen voorzien worden van deze olie of perskoek voor de leden van de begeleidingsgroep voor zowel food- als non-foodtoepassingen.

Buiten CropExplore for Farmers wordt er momenteel gewerkt aan een rendabiliteitsanalyse, waar achteraf ook de kosten en opbrengsten uit CropExplore for Farmers voor de proefvelden van deder mee in opgenomen zullen worden, alsook informatie over afzetmogelijkheden.

PCG/Vives/Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant/Inagro/ILVO Food

Pilot/MV