Uitgelicht: de veranderingen in de nieuwe Codex

Veranderingen hebben betrekking op pluimveehouderij, maar er zijn ook enkele algemene veranderingen.

Kippenkooisystemen vervangen

Legbatterijen zijn sinds 2012 verboden in de hele Europese Unie. Pluimveehouders stapten daarom over op verrijkte kooien, scharrel- of volièresystemen (eventueel met vrije uitloop). Het dierenwelzijn in kooien is echter niet voldoende, blijkt uit een rapport van de EFSA. Hierin staat: “In kooisystemen ervaren leghennen de zeer relevante welzijnsgevolgen ‘onvermogen om comfortgedrag te stellen’, ‘onvermogen om verkennend en foerageergedrag te stellen’ en ‘beperkingen qua bewegingsvrijheid’.

Voor legkippenhouderijen en opfokbedrijven geldt daarom een uitfasering, met een definitief verbod op 1 januari 2036. Deze termijn laat pluimveehouders toe aanpassingen te doen. De regel treedt al wel in werking op 1 januari 2024. Dat geldt dan voor pluimveehouders die hun bestaande kooisystemen willen vervangen of pluimveehouders die een omgevingsvergunning indienden voor het vervangen van kooisystemen na 14 juli 2023. Moest de afschrijftermijn van maximaal 20 jaar van de installaties van kooisystemen nog niet afgelopen zijn op 1 januari, zijn er flankerende maatregelen voorzien.

Geen thuisslachtingen van grotere landbouwhuisdieren

Er komt een volledig verbod op thuisslachtingen van grotere landbouwhuisdieren, waaronder geiten, schapen en varkens. Dit moet in een erkend slachthuis of op een erkende tijdelijke slachtplaats gebeuren. Dit moet uitgevoerd worden volgens een methode die door de Europese wetgeving toegelaten is, en die methode moet correct uitgevoerd worden. Daarnaast moet de hygiëne verzekerd worden en moet dierlijk afval op de juiste manier verwijderd worden.

Cameratoezicht in slachthuizen

Elk slachthuis moet verplicht beschikken over cameratoezicht met als doel het dierenwelzijn te bewaken. De beelden moeten 40 dagen bewaard worden. De Vlaamse regering bepaalt de voorwaarden rond de modaliteiten, de plaatsing en of het slachthuis een vrijstelling krijgt van de verplichting tot cameratoezicht.

Geen dierenmarkten

Honden en katten mochten volgens de dierenwelzijnswet niet meer verkocht worden op de openbare weg en markten. Dat verbod is nu uitgebreid naar alle gewervelde dieren, en dus ook landbouwdieren. Het verbod geldt niet voor jaarmarkten, beurzen of tentoonstellingen. Redenen zijn onder andere de stress door onnodig transport en rudimentaire huisvesting. Het vermindert bovendien het risico op impulsaankopen.

Het verbod gaat in op 1 januari 2026. In Vlaanderen is nog maar één veemarkt actief, waar voornamelijk runderen worden samengebracht voor de verhandeling en het transport naar het slachthuis. Als de veemarkt wordt geschrapt, is de transportduur naar het slachthuis minder, en dus ook de ermee gepaarde gaande stress.

Permanente beschutting voor weidedieren

In Vlaanderen worden heel wat dieren buiten gehouden. Voordien bestond enkel de verplichting om voor paardachtigen permanente beschutting te voorzien. Nu geldt die verplichting voor alle dieren. Die beschutting kan natuurlijk kunstmatig zijn. De verantwoordelijken voor de dieren krijgen een overgangstermijn van 5 jaar (tot 1 januari 2029) om aan die verplichting te voldoen. In die overgangs-termijn moet al beschutting voorzien zijn wanneer dit nodig is.

Stop het doden van eendagshaantjes

In Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk bestaat al het verbod op het doden van eendagshaantjes. Momenteel bestaan er wel technieken om het geslacht van de embryo’s in het broedei te bepalen, en om zo te vermijden dat er haantjes worden geboren. De broedeieren waarbij dit het geval is, worden dan verwijderd. Een brede uitrol van deze systemen is momenteel nog niet mogelijk, ook omwille van de economische haalbaarheid. Pas als de geslachtsbepaling van kuikens in het ei haalbaar is voor dag 12 na incubatie – wanneer er sprake is van pijngevoeligheid van het kuiken – gaat de wet in werking.

Verboden dieren te dwangvoederen

Er geldt al een verbod op het opstarten of exploiteren van pelsdierhouderijen. Het dwangvoederen van dieren wordt verboden, tenzij voor dierproeven of om medische redenen. Het toedienen van biestmelk aan pasgeboren dieren hoort hier niet onder, en wordt beschouwd als een diergeneeskundige goede praktijk.

Wat betreft de productie van foie gras komen er extra maatregelen. Zo bestond al het verbod om dieren te houden voor de productie van foie gras , die tot stand kwam door dwangvoedering. Op die manier was het nog mogelijk om de dieren op andere manier te dwangvoederen. Nu is elke invasieve methode die opzettelijk leidt tot leververvetting verboden. Met een invasieve methode wordt bedoeld dat er al dan niet met apparatuur een stof in het lichaam van het dier wordt ingebracht. Voor deze maatregel bestaan wel overgangsbepalingen. Zo kunnen de houders tot 30 november 2023 hun activiteit verder zetten onder voorwaarden.

De Vlaamse regering kan vergoedingen toekennen bij stopzetting of reconversie van het bedrijf als die de productie van foie gras door middel van dwangvoederen voor 1 december 2023 stopzetten en die activiteit hadden op 5 mei 2019. De totale vergoeding bedraagt de kosten voor het verlies van het gebruik van onroerende goederen die gepaard gaan met de stopzetting of reconversie, plus de vergoeding voor directe en indirecte kosten die ermee gepaard gaan, het inkomensverlies (bij stopzetting) en de investeringen (bij reconversie). De landcommissie bepaalt het bedrag van die vergoedingen.

Zelfstandige dierenartsen in de landbouw

Het departement kan dierenartsen aanstellen die geen deel uitmaken van het departement. Deze zelfstandige dierenartsen kunnen worden ingezet om de naleving van de dierenwelzijnsreglementering te controleren. Dit gebeurt onder andere bij slachthuizen en grensinspectieposten. Nieuw is dat de dierenartsen aangesteld kunnen worden voor de controle in landbouwbedrijven, verzamelcentra voor landbouwhuisdieren en handelaarsstallen. Ze kunnen ook, als er overtredingen zijn die acuut lijden veroorzaken, de stopzetting ervan bevelen. Daardoor kan er korter op de bal worden gespeeld.

Marlies Vleugels