Von der Leyen lokt gemengde reacties uit met laatste grote toespraak State of the Union

Het mag duidelijk zijn dat Von der Leyen verschillende keren in de richting van de Europese Volkspartij opschoof, de partij waartoe ook haar CDU behoort. Zo zwaaide ze uitgebreid met lof naar de landbouwsector. "Ik wil mijn waardering voor onze boeren uitdrukken en hen bedanken omdat ze ons dag in dag uit van voedsel voorzien", zei ze. In de context van de omslag naar meer duurzaamheid, de impact van de klimaatcrisis en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne kondigde ze een ‘strategische dialoog’ aan over de toekomst van de landbouwsector.

Verschillende meningen

Tom Vandenkendelaere (cd&v) hoorde dat ze over biodiversiteit spitsroeden moest lopen (de EVP is tegen het voorstel voor natuurherstelwet), maar ook Von der Leyen "beseft dat de doelen op een realistische en haalbare manier én met de steun van de boeren moeten worden gerealiseerd". Fractieleider Manfred Weber herinnerde er in zijn reactie op de toespraak nog eens aan dat de EVP "de partij van de landbouwers is".

De groenen reageren sceptischer. "De stilte van Von der Leyen over de mislukte aanval van conservatieven op de natuurherstelwet schepte weinig vertrouwen", zei Sara Matthieu (Groen). "De Commissievoorzitter wil de brug slaan tussen landbouw en natuur en pleit tegen polarisatie, terwijl het net haar fractie is die natuurherstel en landbouw tegen elkaar hebben opgezet." Volgens Matthieu heeft het er alle schijn van dat de Commissie onder druk van de landbouwlobby de nieuwe wet op dierenwelzijn opbergt.

Von der Leyen zwoer de Green Deal verder te zullen uitvoeren en betrok in een emotioneel moment zelfs haar 3 kleinkinderen in haar verhaal. "We gaan u nauwgezet opvolgen, om te zien of u inderdaad blijft werk maken van de wetgeving rond natuurherstel en luchtkwaliteit", zei Iratxe Garcia Perez, de fractieleidster van de sociaaldemocratische S&D.

Scherp debat

Even werd het debat in het parlement scherp toen Garcia Perez EVP-leider Weber verweet een ‘historische vergissing’ te begaan door toenadering te zoeken tot de rechtse fracties. Even voordien had hij de sociaaldemocraten en de liberalen nog bedankt omdat ze met zijn fractie de ruggengraat hebben gevormd van de Commissie. "U kunt niet over de Von der Leyen-meerderheid spreken en tegelijk andere stemmen najagen. Er is geen weg terug", zei de Spaanse.

Over de toespraak zelf is Kathleen Van Brempt (Vooruit) scherper dan haar Spaanse fractieleidster. Ze noemt hem teleurstellend. "We hebben heel veel uitdagingen gehoord, maar bitter weinig concrete oplossingen. We hebben geen antwoord gehoord op waar Europese gezinnen elke dag van wakker liggen. Wat gaat deze Europese Commissie doen om de - opnieuw - stijgende energieprijzen aan te pakken? Hoe gaat ze de inflatiecrisis onder controle krijgen?" Van Brempt miste ook concrete engagementen op het vlak van klimaat, onderwijs, sociale zekerheid, gezondheidszorg en kinderopvang.

Verder op links hoorde Marc Botenga (PVDA) de ‘totale minachting voor de werkende klasse in Europa’. Er heerst reeds een sociale noodtoestand, oordeelt hij, en "nog steeds is er niet het minste diplomatieke initiatief om de oorlog in Oekraïne te stoppen, maar via het begrotingspact wil Von der Leyen dan weer de gewone mensen doen betalen voor de militarisering".

En Oekraïne?

Hilde Vautmans (Open VLD) vindt dat Von der Leyen terecht aandacht besteedde aan het steunen van de Europese industrie en het behouden van het concurrentievermogen, maar miste net als Van Brempt engagementen ten aanzien van de koopkracht. Wat voor haar ook ontbrak, waren voorstellen voor een defensie-unie en het leveren van militair materiaal voor Oekraïne. "Een geopolitiek Europa kan niet zonder een sterke Europese defensie-unie, met een versterkte Europese defensie-industrie en uiteindelijk een Europees leger, waarmee we de veiligheid op ons continent waarborgen." Vautmans vindt het ook jammer dat Von der Leyen in eerste instantie niets zei over de "ondermijning van de rechtsstaat in Hongarije en Polen".

Bij de conservatieve ECR-fractie zegt vicevoorzitter Ryszard Legutko dat Von der Leyen zich niet te veel op de borst mag kloppen omdat - zo zei ze zelf - meer dan 90% van het beleid dat ze in 2019 had aangekondigd op de sporen is gezet. "Er is meer instabiliteit, spanning en onzekerheid dan ooit", vindt de Pool. Hij hekelt onder meer het migratiebeleid ("een mislukking"), de Green Deal ("een extravagante kostenpost") en de manier waarop in de Europese Unie aan politiek gedaan wordt ("een voortdurend afglijden naar een oligarchie").

N-VA en Vlaams Belang niet mals

Bij N-VA luidt opnieuw de kritiek dat Von der Leyen daadkracht mist "omdat ze steeds de kar voor het paard spant en diezelfde kar vervolgens nog eens overlaadt met te veel regels en torenhoge ambities, zonder de nodige concrete acties", aldus Geert Bourgeois. "Zo verliezen we terrein in een globale competitieve context." Zijn partijgenoot Johan Van Overtveldt meent dat de Commissievoorzitter ook niet helemaal eerlijk was over de Green Deal. "Ze moet aan het einde van de rit erkennen dat (die) de competitiviteit van de EU geen deugd gedaan heeft. Het is een beetje cynisch dat men dat verlies aan concurrentiekracht nu gaat proberen te compenseren met allerhande nieuwe plannen."

Vlaams Belang tot slot verwerpt de State of the Union in zijn geheel. "Het is de jaarlijkse goednieuwsshow van een Europese Unie die zich steeds meer probeert te gedragen als een grootmacht", zegt Gerolf Annemans. Hij is met name kritisch voor de nieuwe uitbreiding waarvan Von der Leyen wil dat de EU zich erop voorbereidt. "De landen die Von der Leyen wil opnemen, zijn helemaal niet klaar voor lidmaatschap. Het zou ons bovendien handenvol geld kosten. Het getuigt enkel van een ronduit imperiale agenda. We tonen trouwens net aan een onbetrouwbare partner te zijn door zulke loze beloftes te doen."

Belga