Marc Ballekens: “Groeiseizoen wordt korter, waardoor vroege rassen interessanter worden”

Ruim 900 landbouwers waren aanwezig op 24 januari op dit evenement van het PCLT, de Firma Beel en Bayer. Niemand minder dan eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) kwam in Oudenaarde deze State of the Union inleiden. Hij benadrukte in zijn toespraak het strategische belang van de landbouw.

“We zullen in de toekomst meer voor onszelf moeten kunnen zorgen. Dat geldt voor defensie en energie, maar dus ook voor voedsel. Tien jaar geleden was de zelfvoorzieningsgraad inzake voeding voor een land of regio nog niet relevant, vandaag wel. Tegelijk kunnen we de verduurzaming niet uit de weg gaan”, stelt De Croo.

Niet minder landbouw

De Croo houdt niet van de tegenstellingen die gemaakt worden tussen landbouw en industrie of tussen landbouw en natuur. “Verduurzamen zal niet lukken door te streven naar minder economische groei, minder industrie, minder innovatie of minder landbouw. Dan komen we er niet. Door op een andere, betere, innovatievere manier aan landbouw te doen, kunnen we minstens evenveel voedsel blijven produceren. Landbouw moet ruimte krijgen en er is stabiliteit nodig om te kunnen investeren.”

Alexander De Croo herinnerde het publiek in Oudenaarde aan het succes van de economische missie naar China. “Meer dan 6 jaar liep onze varkenssector tegen het probleem aan dat er geen export mogelijk was naar China. Dat hebben we opgelost en ook voor paprika en witloof kan de uitvoer naar China binnenkort starten.”

Op de State of the Union is het altijd uitkijken naar de uiteenzetting van Marc Ballekens, directeur van het PCLT en expert bij het Europees Comité van de regio’s. Met veel deskundigheid en kennis – gekoppeld aan de hem typerende kwinkslag – wijst hij op een aantal nationale en internationale trends en aankomende veranderingen in de regelgeving. Vooral met zijn marktvoorspellingen weet hij altijd het landbouwpolitiek te boeien.

Tarweprijs erbarmelijk laag

Het gaat volgens Marc Ballekens niet goed met de tarweprijs. “Bij het begin van de oorlog in Oekraïne steeg die naar een recordhoogte, maar momenteel staat de tarweprijs erbarmelijk laag. Het is al vele jaren geleden dat die zo laag stond. Hetzelfde geldt voor korrelmaïs. Dat is misschien goed nieuws voor die veehouders die hun veevoer moeten kopen, maar niet voor de akkerbouwers die daar hun brood mee moeten verdienen.”

Bij die prijsvorming spelen tal van zaken mee. “De graanvoorraad blijft wereldwijd op peil. Het exportprobleem van het Oekraïense graan lijkt grotendeels opgelost met de vrije corridor over de Zwarte Zee, maar zo ontstaan er nieuwe problemen, door een veel groter aanbod op die plaatsen waar het Oekraïense graan aan land komt. Rusland blijft een grote en belangrijke speler op de graanmarkt. In dat land is er een goede graanoogst geweest en zij verkopen nu veel graan tegen goedkope prijzen aan Afrika, het Midden-Oosten en China. In de Verenigde Staten en Canada zou de strenge vorst voor hogere graanprijzen kunnen zorgen.

Dan is er nog het rentebeleid van de FED in de VS en de Europese Centrale Bank (ECB). De voorbije jaren hebben zij de rente opgetrokken om de inflatie tegen te gaan. Daardoor is geld lenen ook bij ons een pak duurder geworden. Dit jaar volgt er waarschijnlijk opnieuw een rentedaling. Het effect daarvan op de tarweprijzen blijft beperkt.”

Suikermarkt op record

Voor de telers van suikerbieten had Marc Ballekens beter nieuws. “De suikermarkt zit op recordhoogte. De prijzen op de wereldmarkt zijn gestegen en in Europa nog meer. Er is wel een correctie bezig op de wereldmarkt voor suiker. Brazilië, de grootste suikerproducent ter wereld, ziet een hogere productie en hetzelfde geldt voor India en Thailand. Vanuit die 2 laatste landen gaat er waarschijnlijk geen suiker naar de wereldmarkt. Dichter bij huis komt er nu toch suiker uit Oekraïne naar Europa. Al die evoluties zorgen ervoor dat voor suikerbieten in België voor volgend seizoen een prijs van 50 euro per ton realistisch lijkt. Bij het vorige seizoen was dat nog 54 euro per ton.”

Inzake aardappelen was 2023 in België een catastrofaal jaar, door de slechte omstandigheden voor een deel van de oogst. “De Belgapomprijs is gestegen en straks staat die op 300 euro per ton, zoals in Nederland. Er zijn veel aardappelen verloren gegaan. Wie nu nog goede aardappelen in zijn loods heeft, kan die tegen een interessante prijs verkopen op de vrije markt. Mogelijk komen er problemen in de bevoorrading van pootgoed. Bij het pootgoed waren er weinig knollen per struik, maar dat zijn wel grote. Er zijn er niet genoeg en ze zijn duur. Misschien moeten we al die pootaardappelen gewoon in tweeën snijden.”

Marc Ballekens waarschuwt ervoor dat in ons land de ‘aardappel-bubble’ wel eens zou kunnen barsten. “Als we op nog meer hectares aardappelen zetten en meerdere keren op dezelfde percelen, creëren we problemen met aaltjes. Bovendien zien we dat de aardappelsector investeert in Frankrijk en in de Verenigde Staten. Mogelijk is er straks geen export meer voor de Vlaamse aardappel.”

In de zuivel konden de melkveehouders het succes van 2022 niet overdoen in 2023. “2022 was het beste jaar ooit als je de berekening maakt van het voedersaldo. De melkprijs is in 2023 gezakt van zowat 60 naar 40 euro, maar de voederkosten zijn zo goed als stabiel gebleven.” Voor dit jaar verwacht Marc Ballekens opnieuw een beter voedersaldo, maar wel niet zo goed als in recordjaar 2022.

Steden kijken anders naar voedsel

Ballekens verwacht dat er in grote steden als Parijs – met 10 miljoen inwoners – in de toekomst voedselproblemen kunnen ontstaan. “De vraag naar voeding is daar groot en geconcentreerd op een kleine oppervlakte waar er geen eigen voedselaanbod is. Daardoor gaan politici in Parijs anders gaan nadenken over voedsel en landbouw. De idealen liggen niet langer in de extreem ‘groene’ standpunten.“

In het algemeen ziet Marc Ballekens enkele trends voor de toekomst. “Water wordt belangrijker en de boer zal door zijn oppervlakte en waterbehoefte steeds meer een waterbeheerder worden. Rassen van planten en dieren die beter bestand zijn tegen droogte en ziekte worden belangrijker. En omdat het groeiseizoen korter wordt – tussen de lange, natte winters in – zal het belang van vroege rassen toenemen”, stelt hij.

Hij stelt zijn hoop op nieuwe genetische technieken voor planten en dieren. “Daarbij wordt niet langer vreemd DNA ingebracht, maar zet men bijvoorbeeld de schaar in bepaalde genen om te komen tot een plant die misschien maar de helft zoveel water nodig heeft. Hopelijk wordt dit toegelaten in Europa, maar dit is nog geen gewonnen race. Waarschijnlijk zal hierover op dit niveau geen definitieve beslissing worden gemaakt vóór de Europese verkiezingen. In de UK is men wel al bezig met het toelaten van deze techniek.”

China zal niet lang ons varkensvlees importeren

Ballekens maakte een opmerkelijk kanttekening bij de vele ‘hoeraberichten’ over het opnieuw mogen exporteren van varkensvlees naar China. “Dat land is vandaag vooral geïnteresseerd in het vijfde kwartier van het varken en dat is goed voor onze sector. Maar China staat klaar om zelf voldoende varkens te gaan kweken, zodat ze voor zichzelf kunnen zorgen.”

Hij wijst voorts op een hele reeks aan brandhaarden aan de grenzen van Europa, wat invloed heeft op onder meer de import en export van meststoffen, van vlees en diepvriesfrieten bij ons en in heel Europa. Het belang van bepaalde conflicten op de wereldwijde markt van landbouwproducten kan enorm zijn. “Als Oekraïne de oorlog verliest, wordt Rusland een van de grootste producenten en exporteurs van granen ter wereld.

Net als andere deskundigen inzake landbouw en geopolitiek wijst hij op de troeven van de Vlaamse landbouw. “We hebben hier het juiste klimaat (ook binnen 10 of 20 jaar), de beste bodem en de best opgeleide boeren om aan landbouw te doen. Volledig autonoom zijn inzake voedselvoorziening, dat is evenwel moeilijk en dat moet misschien ook het doel niet zijn. Bovendien lopen we in Vlaanderen en Europa voor op andere continenten inzake duurzaamheid en technologie.

Stil protest tegen stikstofdecreet

De State of the Union werd georganiseerd op dezelfde avond als het stikstofdecreet werd goedgekeurd door het Vlaams parlement. Bart Dochy (cd&v), voorzitter van de Commissie Landbouw in dat Vlaams parlement, vertelde de aanwezigen dat zijn afwezigheid bij de stemming in het parlement en zijn aanwezigheid in Oudenaarde als een vorm van rebellie of stil protest mag beschouwd worden. Hij stelt zich – niet als enige – veel vragen bij de juridische robuustheid van het decreet en is ervan overtuigd dat het decreet zal aangevochten worden bij het Grondwettelijk Hof. “Die aanvallen zullen van verschillende kanten komen, niet enkel van de landbouw, maar ook van de natuurverenigingen. Zij vinden dat er nog veel te veel mogelijkheden overblijven om in de landbouw vergunningen te verlenen.”

Bart Dochy wou het decreet niet mee goedkeuren, hoopte misschien op een onvoldoende aantal aanwezigen bij de stemming of op meer steun van de oppositie tegen het decreet, maar hij verdedigde het decreet wel bij de aanwezigen in Oudenaarde zodra duidelijk was dat het goedgekeurd was. “Het nieuwe stikstofdecreet is verre van ideaal, maar biedt oplossingen en kansen voor bepaalde bedrijven. Schepencolleges zullen opnieuw vergunningen kunnen afleveren. Consolidatie zal mogelijk zijn, uitbreidingen zullen in de praktijk moeilijk zijn.

Precisielandbouw en pesticiden

Daarnaast waren er op deze State of the Union in Oudenaarde nog interessante uiteenzettingen van onder meer Marc Sneyders van Bayer (onder meer over de te verwachten evoluties inzake pesticiden, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen), van Karel Beel en Pieter Claeys van de Firma Beel (onder meer over precisielandbouw) en van Bart Vandaele van het PCLT (over het vernieuwde en uitgebreide aanbod aan opleidingen over onder meer automatische trekkers).

Het slotwoord was naar goede traditie voor de Oudenaardse burgemeester Marnic De Meulemeester.

Filip Van der Linden