Educatief traject Hogeschool Odisee focust op mentaal welbevinden bij jonge landbouwers
Het mentaal welbevinden van landbouwers staat onder druk. Het aanpakken van deze problematiek is een gedeelde verant-woordelijkheid, waarin ook de hogescholen een rol kunnen spelen. Hogeschool Odisee biedt sinds vorig academiejaar een educatief traject rond mentaal welbevinden aan aan haar landbouwstudenten en doet ook onderzoek over het thema.
De protesten van landbouwers de laatste weken, overal ten lande en daarbuiten, liegen er niet om: onze landbouwsector staat onder druk. Dat laat zich ook voelen in het mentale welbevinden van landbouwers. Het meest recente Landbouwrapport (LARA 2024) geeft aan dat landbouwers gemiddeld minder tevreden zijn over het leven dan de algemene populatie (een score van 6,5 op 10 op algemene tevredenheid met het leven, tegenover een gemiddelde score van 7,3 op 10). Uit het rapport blijkt ook dat de tevredenheid bij landbouwers de laatste 12 jaar enkel afneemt. Dit uit zich ook in een steile klim van het aantal aanmeldingen bij Boeren op een Kruispunt sinds 2020.
Oorzaken dalend welbevinden van landbouwers
Onderzoek van ILVO uit 2020 geeft meer inzicht in de oorzaken van dit dalende welbevinden onder landbouwers. Een steeds strenger wordende en complexe regelgeving, die bovendien snel verandert, veroorzaakt niet alleen een grote administratieve last, maar tevens grote onzekerheid bij landbouwers. Dat onzeker toekomstperspectief heeft ook een invloed op het welbevinden van mogelijke opvolgers. Bovendien blijft een zwakke onderhandelingspositie de sector parten spelen en is landbouwer zijn een veeleisend en risicovol beroep.
Zaadjes van Geluk
Het actieplan welbevinden voor de Vlaamse land- en tuinbouw wil, naast het specifiek aanpakken van de stressfactoren, ook de barrières naar de hulpverlening wegwerken en de vaardigheden van individuele land- en tuinbouwers versterken, onder andere via onderwijs. In het kader van die laatste doelstelling werd het educatief traject ‘Zaadjes van Geluk’ ontwikkeld, waarin jonge landbouwstudenten handvaten worden aangereikt om hun mentaal welbevinden te versterken.
Interactieve sessies op landbouwbedrijven
Het traject werd uitgetest door de opleiding Agro- en biotechnologie van Odisee. Het werd goed onthaald door de studenten en ondertussen structureel ingebed in de landbouwopleiding. In 4 interactieve sessies op actieve landbouwbedrijven leren de studenten over stressfactoren in de landbouwsector en hoe men zich kan wapenen tegen mogelijke tegenslagen. Op deze manier krijgen ze de nodige tools aangereikt om hun mentale gezondheid zelf in handen te nemen.
Aangepast traject in andere richtingen
De opleiding besliste om een aangepast traject ook in de andere afstudeerrichtingen (Voedingstechnologie, Groenmanagement en Dierenzorg) binnen de opleiding Agro- en biotechnologie aan te bieden. De Welzijnsmonitor, die jaarlijks de psychische gezondheid van studenten in het Vlaamse hoger onderwijs onderzoekt, wees immers uit dat 46% van de bevraagde studenten kampt met een of meerdere psychische problemen. Het is dus broodnodig om studenten de nodige vaardigheden aan te leren om preventief aan de slag te gaan met mentaal welbevinden.
Studente Julie De Smedt test traject mee uit
Studente Julie De Smedt, zelf dochter van vleesveehouders, was een van de studenten die het educatieve traject voor landbouwstudenten mee uittestte. Zij deelde haar ervaringen met het traject op het persmoment, in het bijzijn van minister Brouns. Julie heeft een hart voor de stiel en zou niets liever willen dan het ouderlijke bedrijf overnemen. Ze stuit echter op heel wat onzekerheid, voornamelijk als gevolg van het stikstofdecreet. Die onzekerheid en de mentale druk die ermee gepaard gaat, inspireerde haar om onderzoek te doen naar het huidige mentale welbevinden van jongeren (tussen 16 en 35 jaar oud) die graag een landbouwbedrijf willen overnemen.
Onderzoek naar mentaal welbevinden van jonge overnemers
Mee ondersteund door ILVO, onderzoekt Julie wat jonge (kandidaat-)overnemers wakker houdt, in welke mate hun mentaal welbevinden onder druk staat en hoe ze daarmee omgaan. Internationaal onderzoek, dat evenwel zeer beperkt is, toont aan dat jonge landbouwers meer open zijn over mentaal welbevinden dan vorige generaties, maar dat er toch nog een zeker stigma kleeft aan het onderwerp. Het is belangrijk om in kaart te brengen hoe wijdverspreid de problematiek rond mentaal welbevinden is en waar de problemen zich precies situeren, zodat ook voor deze specifieke doelgroep van jonge landbouwers in spe de gepaste acties kunnen genomen worden.
Wie wil deelnemen aan de vragenlijst kan dat doen via QR-code, bovenaan deze pagina. Heb je nood aan een gesprek of luisterend oor, dan kan je terecht bij Boeren op een Kruispunt (0800 99 138), Tele-onthaal (106) of de Zelfmoordlijn (1813).
Zaadjes van Geluk werd ontwikkeld door een Operationele Groep, bestaande uit: Vlaams Instituut gezond Leven vzw, ILVO, Boeren op een Kruispunt, Odisee, Groene Kring & Jong-ABS. Het project kwam tot stand met steun van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij en het Europees Innovatie Partnerschap (EIP).
