Rambo op missie naar emissiereductie in de varkenshouderij

Veehouders staan in de Belgisch-Nederlandse grensregio voor een enorme uitdaging om aan emissienormen voor ammoniakuitstoot te voldoen. De onderzoekers van project Rambo ontwikkelen maatregelen en technieken om varkens- en pluimveehouders in staat te stellen om hun ammoniak-uitstoot aanzienlijk te verminderen.

Daarbij focust het project op technieken die makkelijk toegepast kunnen worden in traditionele, niet ammoniakemissiearme stallen. De onderzoekers kijken bijvoorbeeld naar verbeteringen op het gebied van voeding, huisvesting, stalklimaat en management. Rambo staat dan ook voor Reductie van Ammoniak via Brongerichte en flankerende Oplossingen.

Rambo is een Interreg Vlaanderen-Nederland project, gefinancieerd door de EU in het kader van haar ‘Van Boer tot Bord’-strategie en in het kader van het Zero Pollution Action Plan.

Kansrijke technieken voor emissiereductie

Eind 2023 vroeg Rambo veehouders naar ideeën voor effectieve en haalbare technieken voor emissiereductie. De 52 inzendingen werden grondig geëvalueerd, maar ook afgetoetst met veehouders en andere stakeholders via een klankbordgroep. “ Zo kwamen we op een selectie van maatregelen die praktisch en economisch haalbaar zijn, en gedragen door de gehele sector”, klinkt het.

Het onderzoekproject wil veehouders dan ook maximaal betrekken om feedback te krijgen over de maatregelen. Zo organiseert het workshops, demonstraties en open dagen. Tijdens ‘Tour de Boer’-uitstappen naar veehouderijen deelde de veehouder ter plaatse zijn ervaringen met de voor- en nadelen van de systemen en met het nodige onderhoud ervan.

De 5 maatregelen die door de varkenshouderij geselecteerd werden, zijn bijvoorbeeld voedingsmaatregelen, zoals de voedersamenstelling optimaliseren of voederadditieven op basis van kleimineralen. Door de voeding aan te passen, stoten mest en urine minder ammoniak uit. Andere maatregelen zijn dagontmesting, luchtfilters met zeolieten en geconcentreerde toevoeging van bacteriën en andere additieven aan de mestput.

Testen op demobedrijven

Rambo heeft in de grensregio verschillende test- en demolocaties opgezet om deze technieken uit te proberen. Deze bedrijven kunnen ook dienen als voorbeeldbedrijven voor andere veehouders.

“Op de ILVO-varkenscampus testen we verschillende reductietechnieken in meerdere varkensrondes, met een gelijktijdige opstart in 3 afdelingen”, zegt het project. “We meten de ammoniak-, methaan-, CO2- en lachgasemissies en volgen ook neveneffecten op zoals groei, staart- en oorbijten, fijn stof….”

Op de Hoeve Innovatie testen ze voornamelijk dagontmesting. “Bij de vleesvarkens werken we vooral aan de optimalisatie van het bestaande systeem door te kijken wat de invloed is van management-aanpassingen en wat de patronen zijn in de data van ammoniakemissies.” In een tweede onderzoek ontwikkelt Rambo een vrijloopkraamhoksysteem met dagontmesting. “Via een pilotopstelling kijken we naar het gedrag en het mestgedrag van de zeugen.”

Dagontmesting

Tijdens het webinar stelden enkele veehouders van ‘Tour de Boer’ in een aantal video’s emmissiereductietechnieken voor die zij toepassen. Zo gaf Hans Verhoeven uitleg over dagontmesting.

Daarbij wordt de mest via een spoelgoot dagelijks of frequent uit de stallen gespoeld met de dunne fractie. Op die manier is er minder rotting en kan in combinatie met vergisting tot 90% methaanreductie bekomen worden. Een kleiner mestoppervlak zorgt voor minder ammoniak-uitstoot.

“Je kan er potentieel 60% à 85% ammoniakreductie mee behalen, het is een betaalbaar systeem en voor veel veehouders makkelijk toepasbaar in de eigen stal”, klinkt het bij Rambo. De gezondere lucht bij de dieren verhoogt dan weer het welzijn en de gezondheid van de dieren, waardoor minder antibiotica en vaccinaties nodig zijn.

Total Circulair Farm Concept

Ook bij de ‘Total Circulair Farm Concept’ op de veehouderij van William Meulendijks wordt er gewerkt met een spoelsysteem in de varkensstal. De mest valt door stalen roosters in een laag vloeistof, dat geregeld uit de stal gespoeld wordt.

“We behandelen de mest daarna in 2 tanks, om zowel de schadelijke stoffen die voor ammoniakuitstoot zorgen als de vaste fractie eruit te zuiveren. De vloeistof gebruiken we opnieuw om te spoelen en de vaste fractie vormt exportwaardige meststoffen”, besluit Meulendijks.

“Het emissiereductiepotentieel bedraagt ongeveer 85%, wat erg groot is. Wel is het een grote installatie en technisch minder makkelijk implementeerbaar”, zegt Rambo. De installatie zorgt ook voor een beter stalklimaat voor mens en dier.

VeDoWs-systeem

VeDoWs is een stalsysteem waarbij mest en urine bij de bron direct gescheiden worden. Onder een roostervloer liggen betonnen L-platen die licht hellen naar het midden, met daaronder een giergoot en gierkanaal. Daarin vloeit de urine samen. In het midden van de profielen ligt een ketting in inox met mestschuif om de mest op te vangen.

Mestscheiding werkt op basis van het volgend principe: urease in mest en ureum in urine produceren ammonium wanneer ze in aanraking komen met elkaar. Ammonium wordt dan weer ammoniak in bepaalde omstandigheden.

Door mest van urine te scheiden, kan VeDoWs ammoniakemissies reduceren. “In Vlaanderen is de erkenning voor ammoniakreductie ongeveer 60%, maar in Nederland is er nog geen erkenning”, aldus Rambo.

Veng-systeem

Het Veng-systeem voor biggen komt uit Denemarken overgewaaid en heeft daar een potentieel van 68% ammoniakreductie. In Vlaanderen of Nederland is het systeem nog niet erkend.

Het systeem creëert 2 verschillende temperaturen. In biggennesten bekom je door gloeilampen en de lichaamstemperatuur van de biggen een temperatuur van 33 °C à 34 °C. In de stal blijft de temperatuur beperkt tot 21 °C, wat zorgt voor lagere energiekosten en daar eet-, spel- en vooral mestgedrag stimuleert. Door de lagere temperatuur stoot de mest minder ammoniak uit.

Gratis bedrijfsadvies

Vlaamse veehouders kunnen zich bij Rambo kandidaat stellen voor gratis begeleiding bij het vinden van haalbare oplossingen op maat van hun bedrijf. Daarbij gaan de bedrijfsadviseurs integraal te werk: “Naast reductie van ammoniakemissies houden we ook rekening met andere emissies, zoals methaan en geur, diergezondheid en dierenwelzijn”, zegt Rambo.

Nog tot 23 juni 2024 kan je hiervoor een aanvraag indienen op de website van het project.

Thor Deyaert