Zomerreeks: Logeren bij bergboeren
Als afsluiter van de zomerreeks belandden we in het noorden van Italië. De autonome provincie Zuid-Tirol is een populair vakantiegebied, zowel in de winter als in de zomer. Net als bij ons bieden heel wat landbouwers er verblijfsmogelijkheden op de boerderij aan. Wij luisterden naar het verhaal van 4 bergboeren die aangesloten zijn bij het kwaliteitslabel Roter Hahn.
Van waar je ook komt aanrijden, je weet snel wat in de tweetalige (Duits/Italiaans) regio Zuid-Tirol, net over de grens met Oostenrijk, de belangrijkste teelt is in de valleien rond de Adige-rivier… Dit is immers hét hart van de Italiaanse appelteelt. De overige delen van Zuid-Tirol worden vooral ingepalmd door bergweiden en bossen.
Vakantieverblijf Birkenhof van de familie Girardini in Marling/Marlengo, nabij Meran/Merano, is onze uitvalsbasis. De Girardini’s – Andreas (57), Doris (54), hun kinderen Sophia (25) en Gabriel (23) en Andreas’ vader Hermann (85) – zijn kleine fruitboeren. Ze telen op goed 1 ha diverse appelrassen. Daarnaast verhuren ze het hele jaar door 4 appartementen.
Clubrassen zorgen voor meerwaarde
“Mijn moeder, Anna Fent, erfde enkele percelen met een oude hoogstammige appelboomgaard. Ik hielp als 14-jarige met de bouw van ons huis. Zij ontving er al in 1960 toeristen op gastenkamers”, herinnert Hermann zich. Sindsdien werd hier al tweemaal een nieuwe boomgaard geplant, weliswaar zijn het nu laagstambomen. De rassen werden ook aangepast aan de vraag van de consument. Golden Delicious blijft evenwel de favoriete appel van Hermann. “Ik hou van deze sappige, fruitige appel. Ik vind de nieuwere soorten te hard.” De uitspraak an apple a day keeps the doctor away neemt hij erg letterlijk. Hij eet elke avond een Golden.
Sinds de laatste aanplant telen ze ook de meer geliefde rode Stark Delicous én het populaire clubras Pink Lady. De familie Girardini is blij met de Pink Lady. Ze werden immers uitgeloot om dit ras te mogen telen. Ze kregen 800 bomen van de late en felrode variëteit Rosy Glow toegewezen. Het is een zoete, sappige en harde appel. Hermann: “We krijgen een veel betere prijs voor dit ras, namelijk 1 euro/kg. We hebben er wel de nodige investeringen voor moeten doen. Bij dit clubras zijn namelijk hagelnetten verplicht. Het uitzicht van deze appels moet perfect zijn.”
Van vader op zoon
Hoewel de bomen op flinke hellingen staan, neemt Hermann vandaag de dag nog steeds het grootste deel van het dagelijkse werk in de plantage voor zijn rekening. Gezien zijn leeftijd krijgt hij wel meer en meer hulp van een neef – onder meer voor de gewasbescherming – en van zijn zoon Andreas. Volgens Andreas werkt zowat 70% van de landbouwers ook buitenshuis, om zo een aanvaardbaar inkomen te genereren. Zelf werkt hij in de houtbusiness. Hermann werkte, tot het overlijden van zijn vader, 35 jaar bij de lokale brouwerij Forst. Het gemiddelde areaal in deze regio bedraagt volgens onze gastheer slechts 2,3 ha.
“Het werk op onze kleine boomgaard is haalbaar voor 1 persoon”, zegt de kranige Hermann, die voor ons het maaiwerk even onderbrak. “Het werk is immers mooi verdeeld over het jaar. De winterse snoei, en vooral de oogst, vergen meer handen.” Hermann vindt de oogst de fijnste periode. Die is kort en intensief, maar de hele familie helpt bij de pluk. Al de appels gaan naar de lokale coöperatie CAFA Meran. Zij staan in voor de bewaring en vermarkting van de vruchten van de aangesloten telers. De coöperatie geeft tevens advies en bepaalt het oogsttijdstip. Voor het Pink Lady-ras is dat behoorlijk laat, pas in november. Het ras krijgt zijn rode kleur vooral door de frissere temperaturen, in combinatie met de najaarszon.
Ook in Zuid-Tirol is 2024 een nat jaar. Hermann zag dit nog niet eerder: “Daardoor is de ziektedruk dit jaar hoger, wat betekent dat we meer gewasbescherming moeten toepassen. Ook de netten bewijzen hun diensten. Hagel geeft de ergste schade.” In de vallei en op de bergflanken zijn de bomen noodzakelijkerwijs meer en meer overkapt met hagelnetten. Gezien de monocultuur geeft dit de regio – in volle groeiseizoen – toch wel een ietwat minder natuurlijk uitzicht…
Gasten ontvangen is prettig
Doris is een hartverwarmende gastvrouw. Haar gezin is intussen al de derde generatie die op deze locatie gasten ontvangt. Het is dan ook al jaren een belangrijke tweede bedrijfstak. De eerste verdieping van het huis kreeg in 2019 een volledige facelift.
De B&B met 3 kamers maakte plaats voor ruime appartementen, 2 voor 2 personen en 2 voor 4 personen. De (ecologische) nieuwbouw werd bijna volledig opgetrokken in hout.
De geur van alpenden (Pinus cembra
Het toeristisch seizoen begint meestal vanaf Pasen. In de bloesemperiode kleurt de hele vallei wit. “We hebben dan vooral Italianen te gast. In de zomer zijn dit veelal Duitse gezinnen. Ook in de herfst kleurt het hier prachtig. De appel- en druivenpluk, in combinatie met het kastanjeseizoen, zorgen voor een speciale sfeer. Daarnaast is de kerstperiode ook populair.”
Vier bloemetjes
De organisatie Roter Hahn ondersteunt de landbouwers bij hun aanbod en aanpak. Doris: “Wij zijn al zo’n 30 jaar aangesloten bij Roter Hahn. Zij helpen ons bij allerlei zaken. Zo doen zij bijvoorbeeld de algemene marketing. Zij maken via de website en brochures promotie voor al hun leden.
Het maakt niet uit of je een kleine – zoals wij – of grotere landbouwer bent en of je logement aanbiedt of een restaurant uitbaat. Daarnaast kunnen we er steeds terecht voor advies. De organisatie waakt erover dat wij de lokale producten respecteren.” Naargelang het aanbod krijg een verblijf een score van Roter Hahn. Birkenhof draagt met trots 4 bloemetjes.
Het Krebishof combineert gasten met fruit, wijn en vee
Aan de andere kant van de vallei ligt het Krebishof in Schenna/Scena. Ook hier prijken 4 Roter Hahn-bloemetjes op de gevel.
Sepp en Susana Pircher (en hun zoontje Theo) combineren er hun gemengde boerderij met gastenverblijven. Volgens Sepp dateert de boerderij al van 1200. Vandaag zijn appelteelt (3 ha) en wijnbouw (1 ha) er de belangrijkste pijlers. Daarnaast heeft het koppel ook perelaars en kleinfruit (abrikozen, kersen, pruimen en zelfs kiwi’s). Het kleinfruit wordt niet verkocht, Susana maakt er, net als Doris, vooral eigen sappen en confituren mee.
Op dit bedrijf is er ook een veetak. “We hebben nog 10 melkkoeien en 16 legkippen, een eend en konijnen”, vertelt Sepp. De koeien – het typische Tyroolse
Sepp focust zich liever op de fruitproductie. Hij doet het werk in de wijn- en boomgaard grotendeels alleen. Zelfs het sluiten/openen van de hagelnetten op de steile hellingen doet Sepp op zijn eentje. Tijdens piekperioden zoals de oogst worden een tiental seizoensarbeiders ingezet. “Onze bedrijfsligging – op 700 m – is ideaal voor de appelteelt”, vertelt Sepp. “In het dal wordt het eigenlijk te warm. Dankzij een gunstige loting kunnen we enkele clubrassen telen, onder meer de sappige, zoete Cosmic Crisps uit de Verenigde Staten, Envie uit Nieuw-Zeeland en ook het Belgische ras Kanzi, maar we hebben ook Red en Golden Delicious.
Op de steilste hellingen staan de wijnranken. Dat is makkelijker voor de pluk. Voor de appeloogst gebruiken we immers plukwagens.” De Pirchers zijn net als de Girardini’s lid van de coöperatie CAFA Meran, die de appels vermarkten. De druiven gaan naar de Meraner-wijnkelder. “Ook nog onze eigen wijn produceren, dat vergt te veel extra werk voor ons 2.”
Elk jaar een cursus
Susana neemt de volledige zorg over de gasten op zich. “Hier werden al in 1962 gasten ontvangen door Sepps oom. Het waren toen nog kamers met gedeelde faciliteiten. Vandaag de dag verhuren we appartementen en B&B-kamers, met een maximale capaciteit van 17 personen. Bij het ontbijt serveer ik vooral producten van onze eigen boerderij of van collega’s.” De Roter Hahn-spirit zit duidelijk ingebakken. Susana en Sepp zijn zeer te spreken over de hulp en het advies die ze van Roter Hahn krijgen. Traditioneel volgen ze bij de organisatie ook jaarlijks tijdens de winter een of andere interessante cursus in Bozen/Bolzano.
Sepp: “De voorbije jaren investeerden we veel in duurzame technieken. Dankzij onze zonnepanelen kunnen we bijvoorbeeld van midden mei tot en met september ons zwembad tot een aangename temperatuur verwarmen.” Toeristen vinden het Krebishof via de Roter Hahn-website, maar ook via de websites van Schenna, Agriturismo.it, en op Booking.com. “Mond-tot-mondreclame werkt hier ook zeer goed. Passerende wandelaars vragen ook spontaan naar onze verblijfsmogelijkheden.”
Koeien op hoogte
Op de gevel van het Gasserhof prijken 5 Roter Hahn-bloemetjes.
De 2 chique chalets van de familie Plattner liggen op de bergflank van het dorpje Mölden/Meltina. Je geniet er van een immens uitzicht over de vallei.
Julia (22) ontvangt ons samen met haar dochtertje Marie (11 maanden) en haar mama Valentina. Julia studeert nog. Ze hoopt volgende jaar in de plaatselijk school voor de klas te kunnen staan. In de prachtige houten schuur met stal staan 24 koeien met jongvee. Het is een mix van rassen. Het merendeel zijn Simmentalers, een matig melkras, maar wel een gemakkelijk bergras.
Overal zijn de hooiwerkzaamheden bezig. Julia’s papa Raimund en broer Fabian werken buitenshuis. De voederwinning doen ze na de werkuren en tijdens het weekend. Julia: “We hebben dit voeder nodig om de winter door te komen. Na de hooiperiode mogen de koeien grazen op de weides rondom het huis en de chalets. De drachtige koeien verblijven van mei tot oktober op de hogere gelegen weiden, samen met de koeien van collega’s. Valentina en haar moeder melken tweemaal daags. De kannen melk worden aan de straatkant opgepikt door hun zuivelaar Milchhof Meran. Ze krijgen momenteel 56 cent/l.
Op het Gasserhof zijn er ook andere neerhofdieren aanwezig: 15 kippen zorgen er voor heel wat eitjes, en er lopen ook 2 grappige Walliser Schwartznäse-schapen en 2 konijnen rond.
De familie Plattner bouwde de vakantiehuizen, met sauna, in 2017. Per chalet kunnen er 7 personen logeren. Valentina neemt de zorg voor de gasten voor haar rekening: “We verhuren de huizen het hele jaar door. Ze zijn erg gegeerd door Duitse toeristen. Die boeken zelfs 2 jaar op voorhand. We hebben ook enkele vaste gasten.” Julia prijst de organisatie Roter Hahn. “Na onze start hebben we ons onmiddellijk aangesloten. Het is een mooi platform. En we kunnen er steeds terecht voor advies. Via deze weg verhuren we vooral aan gezinnen in de zomerperiode.” Rondom de vakantiehuizen ligt dan ook een ruime tuin en een speelzone. Gasten mogen zelfs groenten en kruiden gebruiken uit de tuin. Valentina maakt ook eigen confituren, likeur en kruidenmixen. De Plattners maken ook gebruik van Booking.com en sinds kort ook van Holidu.com. “Deze websites zorgen voor gasten vanuit de hele wereld.”
