Geen financiële steun voor CSA-netwerk, ondanks voortrekkersrol zelfoogstboerderijen
Ondanks de voortrekkersrol van CSA-boerderijen, krijgt het CSA-netwerk geen financiële steun. Dat lijkt op korte termijn niet te veranderen.
CSA-landbouw (community-supported-agriculture) heeft in Vlaanderen de faam niet enkel zeer agro-ecologisch, maar ook zeer duurzaam te zijn. De ‘zelfoogstboerderijen’ worden gedragen door de lokale gemeenschap. Ze bieden een model voor een duurzamere toekomst van de landbouw in de regio. Economisch lijken de CSA-boerderijen levensvatbaar en winstgevend te zijn. Vlaanderen telt er meer dan 80.
Volksvertegenwoordiger Jeremie Vaneeckhout (Groen) blies in de landbouwcommissie van het Vlaams Parlement op 5 februari de loftrompet over de Vlaamse CSA-landbouw. CSA-boerderijen bevorderen naast het milieu ook vaak gemeenschapsvorming en kennisdeling. Ze werken vaak samen met vrijwilligers en stagiairs. Dat draagt bij aan een sterke sociale cohesie en het vormen van een nieuwe generatie landbouwers.
Gemeenschapslandbouw
CSA of ‘gemeenschapslandbouw’ is een wederzijdse relatie van ondersteuningen en betrokkenheid tussen lokale landbouwers en burgers die de landbouwer jaarlijks lidmaatschapsgeld betalen. Daardoor worden de productiekosten van de boerderij gedekt. In ruil ontvangen de leden een wekelijks oogstaandeel gedurende het lokale teeltseizoen. Dat wordt ofwel door de leden gedaan in de vorm van ‘zelfpluk’ of ‘zelfoogst’ of in de vorm van pakketten.
Vaneeckhout haalde er in de bijeenkomst van de commissie een recente studie van de UGent bij. Daaruit blijkt het potentieel van CSA-boerderijen om een voortrekkersrol te spelen in de agro-ecologische transitie. Hun succes in het integreren van milieuvriendelijke, sociaal versterkende en economisch rendabele praktijken maakt hen tot een stukje inspiratie voor een duurzamere landbouw.
Om deze positieve trend voort te zetten, is het volgens de onderzoekers essentieel dat beleidsmakers en landbouworganisaties CSA-boerderijen ondersteunen. Dat kan door middel van subsidies, door het vereenvoudigen van regelgeving en vooral ook door het bevorderen van kennisdeling tussen boeren.
“Maar de financiële steun voor het CSA-netwerk werd vanuit de Vlaamse Regering eerder stopgezet”, stelt Jeremie Vaneeckhout. De onderzoekers geven in het rapport nochtans duidelijk het volgende mee: “Gelet op de centrale rol die dit netwerk speelt in het begeleiden en samenbrengen van bestaande en nieuwe CSA-landbouwers, zou het opnieuw ondersteunen van het netwerk een logische eerste stap zijn.”
Ecologisch, sociaal en economisch
Minister Brouns heeft intussen ook kennisgenomen van de wetenschappelijke publicatie Assessing the agroecological performance and sustainability of Community Supported Agriculture farms in Flanders, Belgium. De onderzoeksresultaten tonen volgens hem aan dat de bedrijven goed scoren binnen de zogenaamde TAPE-methodologie (Tool for Agroecology Performance Evaluation). Vlaamse CSA-boerderijen presteren goed op verschillende criteria in de ecologische, sociale en economische dimensies van duurzaamheid. Landbouwminister Brouns deelt het sentiment van dit onderzoek. Hij gaat akkoord met de auteur aangaande het potentieel van CSA-boerderijen om een voortrekkersrol te spelen in die agro-ecologische transitie.
Geen structurele steun
Dat brengt hem finaal bij het ondersteunen van de organisatie CSA-netwerk zelf. Hij vindt het belangrijk te onderstrepen dat hij het een heel belangrijk netwerk vindt voor CSA-boeren. Het is echter niet zo dat structureel steun voorzien wordt voor land- en tuinbouworganisaties. Enkel voor BioForum doet men dat op basis van enkele goed gedefinieerde opdrachten.
Er zijn volgens Brouns wel bepaalde projectmatige oproepen. Voor activiteiten die het CSA-netwerk wil ontplooien is bijvoorbeeld binnen de European innovation partnerships (EIP’s) een subsidie mogelijk tot 150.000 euro. Dat is op voorwaarde dat een goed project uitgewerkt wordt en het geselecteerd wordt door de jury. Ook vervolgprojecten zijn mogelijk bij het ontwikkelen van nieuwe activiteiten. Zo loopt er op dit moment ook nog een project dat minister Brouns eind 2023 goedkeurde waarbij het CSA-netwerk, samen met Steunpunt Korte Keten, 140.000 euro kreeg om de consumptie van korteketenvoeding, inclusief via de CSA-boeren, te verhogen in Vlaanderen.
