Pelargonium: de koningin van de vensterbank
Eind april, begin mei staan alle bloemenwinkels, marktkramen en tuincentra te pronken met een kleurig en fleurig assortiment balkonplanten: rijkbloeiende petunia’s, hangende surfinia’s met een waterval van bloemen, onderhoudsvriendelijke Million Bells (Callibrachoa), verbena’s, bacopa’s, bidens en noem maar op. Nog nooit is er echter eentje in geslaagd om de pelargonium, de klassieker onder de balkonplanten, van haar troon te stoten.
Zet gerust de bloemetjes al buiten, maar hou er rekening mee dat verreweg de meeste balkonplanten vorstgevoelig zijn. Voorzie de nodige bescherming of haal ze naar binnen wanneer er ochtendvorst voorspeld wordt. Na 15 mei (de ijsheiligen) kunnen we dan onbekommerd een ganse zomer lang genieten van de uitbundige bloei van de pelargonium en van alle andere zomerbloeiers.
Botanische achtergrond
De naamgeving van deze klassieke balkonplant is op zijn minst gezegd vrij verwarrend. Veelal wordt in het Nederlands de foute naam geranium gebruikt. De plant behoort tot het geslacht pelargonium – de enige correcte naam is dan ook pelargonium – en maakt deel uit van de familie van de ooievaarsbek (Geraniaceae). Ze is nauw verwant aan de echte geraniums, een geslacht uit dezelfde familie, dat voornamelijk bestaat uit winterharde, vaste tuinplanten, die we beter kennen als ooievaarsbek of tuingeraniums.
Het geslacht pelargonium omvat 220 tot 280 soorten, waarvan de meeste oorspronkelijk uit Zuid-Afrika komen. De naam ‘pelargonium’ is afgeleid van het Oud-Griekse woord pelargos, wat ooievaar betekent, verwijzend naar de vorm van de vrucht. Anders dan de winterharde geraniums zijn pelargoniums vorstgevoelige planten, die vooral als eenjarige zomerbloeiers worden gekweekt in Europa. Pelargoniums werden in de 17e eeuw naar Europa gebracht en zijn sindsdien uitgegroeid tot de favoriet onder de balkonplanten. De hybriden die we tegenwoordig kennen, zijn vaak ontstaan uit soorten zoals Pelargonium zonale en Pelargonium peltatum.
Soorten pelargoniums
De commerciële pelargoniumsoorten kunnen grofweg in 4 groepen ingedeeld worden en worden ook vaak onder die naam verhandeld.
Pelargonium zonale-hybriden Deze groep bestaat uit rechtop groeiende soorten, die gekenmerkt worden door hun donzige, bijna ronde bladeren met een donkere rand. Deze planten verdragen nog beter volle, felle zon dan de andere soorten. Ze laten zich uitstekend combineren met allerlei andere balkonplanten.
Pelargonium peltatum-hybriden De planten uit deze groep (de hangpelargoniums) hebben hangende stengels en gladde, wasachtige blaadjes.
Geurpelargoniums De bloei van deze bladpelargoniums is een stuk minder dan die van bovenstaande groepen en ze worden voornamelijk gekweekt vanwege hun specifieke geureigenschappen. Als hun bladeren worden aangeraakt, verspreidt hun geur zich in de omgeving. De meest gekende binnen deze groep is de ciroenpelargonium (Pelargonium graveolens ), die vaak wordt ingezet om muggen uit de huiskamer te verdrijven. Er zijn echter talloze andere geurpelargoniums met aroma's die variëren van dennengeur (P. fragrans ) over muntgeur ( P. tomentosum ) tot rozengeur ( P. capitatum ).
De moderne hybriden Deze hybriden combineren de eigenschappen van verschillende soorten, zoals robuustheid, geur en een overvloedige bloei.
Onderhoud
De pelargonium is een plant die weinig eisen stelt voor een goede groei en bloei. Wie de algemene regels voor potplanten respecteert – kwalitatieve potgrond, goede drainage van het gietwater, regelmatig gieten en bemesten, een zonnige standplaats – komt al een heel eind. Pelargoniums verdragen geen te natte potgrond. Geef daarom enkel water, maar dan wel voldoende, als de potgrond droog aanvoelt. Eens de planten goed aan de groei zijn, mag men om de 10 tot 14 dagen wat vloeibare plantenvoeding voor bloeiende planten (tomatenmeststof kan ook) meegeven met het gietwater. Voor een aanhoudende bloei worden de verdorde bloemen het best regelmatig verwijderd, op die manier wordt zaadvorming en uitputting van de plant vermeden. De bladstelen kunnen gemakkelijk afgebroken worden door ze naar binnen te buigen.
Zelf vermeerderen
Pelargoniums zijn eenvoudig zelf te vermeerderen door zomerstek. Kies voor het snijden van de stekken gezonde en stevige planten uit. Het beste moment om te stekken is op het einde van de zomerperiode (begin september), wanneer de planten nog in goede conditie verkeren. Het eenvoudigst is het nemen van kopstekken. Snij hiervoor niet-bloeiende toppen van de plant met een stengellengte van ongeveer 5 cm en laat 2 blaadjes bovenaan de stengel staan. Steek de stekken in een niet te natte zaai- en stekgrond. Omdat er slechts 2 blaadjes blijven staan, is de verdamping minimaal en moeten de stekken niet afgedekt worden met plastic.
Na enkele weken op een lichtrijke, warme en tochtvrije plaats zijn de stekken beworteld en nog voor de winter (half november) kunnen ze worden opgepot. De opgepotte stekken kunnen het best overwinteren op een vorstvrije, lichtrijke plaats (een vorstvrije veranda of serre is ideaal) en kunnen in het voorjaar naar buiten. Daar zullen ze een hele zomer voor kleur zorgen.
Overwinteren
Pelargoniums zijn doorlevende, vaste planten en kunnen dus, indien vorstvrij overwinterd, verschillende jaren meegaan. Wie over een goede overwinteringsplaats beschikt (voldoende licht en vorstvrij), kan de volledige plant overwinteren. Laat hiervoor de plant op het einde van het groeiseizoen voldoende afrijpen door minder water en geen meststoffen meer toe te dienen. Snoei de plant terug tot op 10 cm boven de grond. Hou de potgrond tijdens de winter droog, vaak is 1 keer per week spaarzaam gieten voldoende. Wanneer de planten in het voorjaar opnieuw uitlopen, kunnen ze omgepot worden in verse potgrond en vanaf begin mei kunnen ze terug naar buiten om ons een tweede (en een derde of vierde) seizoen te verrassen met hun rijke bloei.
Een andere manier om ze te overwinteren, die vroeger veel werd toegepast, is ze bewaren zonder groeimedium. De grond wordt dan voorzichtig van tussen de wortels geschud, de planten worden in krantenpapier gerold en bewaard op een koele, droge plek (in de kelder of een vorstvrije schuur). Vanaf nu kan je de overwinterde planten weer naar buiten brengen, om straks te kunnen genieten van hun uitbundige bloei.
Conclusie
De pelargonium is en blijft dankzij haar rijke bloei, veelzijdigheid en eenvoudige verzorging een goede keuze als balkonplant. Met aandacht voor haar specifieke behoeften kun je jarenlang genieten van deze kleurrijke plant. Of je nu kiest voor klassieke zonale pelargoniums, hangpelargoniums of geurige variëteiten, er is altijd een soort die past bij jouw balkon of tuin!
