GLB na 2027: een nieuwe politieke en institutionele context

Hoewel de (politieke en internationale) context grotendeels is veranderd sinds de laatste GLB-hervorming, zijn er lessen te leren uit de manier waarop de onderhandelingen 5 jaar geleden werden gevoerd, volgens een onlangs gepubliceerde analyse van de denktank Europa Jacques Delors. “De nieuwe realiteit omvat een rechtser Europees Parlement en Raad, een heroriëntatie van 'groen naar schoon', een sterkere focus van de EU op vereenvoudiging, deregulering en concurrentie, evenals veranderingen in de wereldwijde handelsstromen van agrovoedingsproducten”, vat de studie samen. Het voorstel over het toekomstige GLB, dat de Europese Commissie voorbereidt voor 16 juli, zal rekening moeten houden met deze nieuwe realiteiten.

Ambitieus voorstel

Europa Jacques Delors hamert vooral op de rol van de Europese Commissie. Tijdens eerdere onderhandelingen verzwakte de interne verdeeldheid binnen de Europese uitvoerende macht, met name tussen vicevoorzitter Timmermans en landbouwcommissaris Wojciechowski, haar positie aanzienlijk tijdens de trialogen. De aanwezigheid van 2 commissarissen met uiteenlopende agenda's vertroebelde de politieke signalen en verwaterde de impact van het standpunt van de Commissie.

Voor de volgende hervorming roept de denktank Brussel op om met een ambitieus voorstel te komen, omdat het eerste voorstel over het algemeen de parameters bepaalt voor het komende debat. “Als de Commissie haar rol strategisch gebruikt en een voorstel indient dat gebaseerd is op feiten, breed overleg en interne coördinatie tussen haar directoraten-generaal, kan zij de politieke richting bepalen, anticiperen op weerstand van de instellingen en belanghebbenden, en duurzaamheidsdoelstellingen op milieugebied integreren”, benadrukken de auteurs van de nota. De medewetgevers zullen de voorstellen dan waarschijnlijk gewoon aanpassen aan hun prioriteiten en gevoeligheden, zoals gebeurde met de milieuregelingen tijdens de laatste hervorming.

Europees Parlement

Op het niveau van het Europees Parlement zou de Commissie milieubeheer (Comenvi) niet langer gedeelde bevoegdheden hebben, zoals het geval was tijdens de vorige hervorming. In ieder geval, merkt Europa's Jacques Delors op, slaagde de hervorming er niet in om ‘het conservatieve standpunt van de Commissie Landbouw (Comagri) [...] die over milieukwesties op 1 lijn bleef met de (eveneens conservatieve) Raad van Landbouwministers’, significant te veranderen.

Voor de volgende hervorming zal Comenvi alleen om advies worden gevraagd. “Politieke groeperingen die een groener GLB voorstaan, vinden het misschien effectiever om milieuprioriteiten door te geven via strategisch geselecteerde schaduwrapporteurs binnen Comagri, in plaats van te vertrouwen op Comenvi”, analyseert de denktank. En het waarschuwt dat de selectie van Europarlementariërs met solide onderhandelingsvaardigheden en de politieke slagkracht die nodig is om zowel het team van het Parlement als de andere institutionele spelers in het proces te beïnvloeden, in de gaten moet worden gehouden. Ook al zal het Europees Parlement, in tegenstelling tot de Raad van de EU en de Commissie, blijven werken met beperktere technische middelen, waardoor de onderhandelaars een structureel nadeel hebben.

Tot slot hopen de analisten van Europa Jacques Delors dat de Europese Raad, de staatshoofden en regeringsleiders, een grotere geest van samenwerking zal tonen door van zijn conclusies over het meerjarig financieel kader geen niet-onderhandelbare voorwaarde te maken – zoals bijvoorbeeld het geval was bij de laatste hervorming betreffende de aftopping van de steun. En als dat niet het geval is, zal de Commissie, als hoedster van de Verdragen ervoor moeten zorgen dat informele politieke akkoorden die binnen de Europese Raad worden bereikt, geen inbreuk maken op de gewone wetgevingsdiscussies.

Agra