Autonome handelsmaatregelen met Oekraïne dreigen zonder vervanging te vervallen
Met nog maar een paar weken te gaan voor het geplande einde van de autonome handelsmaatregelen voor Oekraïne, erkent Brussel dat een compromis binnen het kader van de handelsovereenkomst onwaarschijnlijk lijkt. De EU stelt daarom overgangsmaatregelen voor. Dit voorstel wordt echter verre van unaniem gesteund door Europarlementariërs en landbouworganisaties in de sector.
De autonome handelsmaatregelen (ATM’s) met Oekraïne lopen 5 juni op zijn einde. Sinds de Russische invasie ruim 3 jaar geleden mag dat land vrij naar de EU exporteren. Met deze maatregel steunt Europa de Oekraïense economie. Onder druk van Europese boeren zijn er vorig jaar wel limieten opgesteld voor een aantal landbouwproducten. Vanaf dat die limieten – het gemiddelde van wat Oekraïne tussen 1 juli 2021 en 31 december 2023 naar de EU exporteerde – overschreden zijn, moet Oekraïne wel invoertarieven betalen.
Eerst was het de bedoeling om een nieuwe handelsovereenkomst te onderhandelen, maar met nog maar een paar weken te gaan, erkent de EU dat dat onwaarschijnlijk lijkt. “Als we realistisch zijn, hebben we een probleem met het tijschema”, erkende Elisabetta Siracusa van DG Agri op 14 mei aan de leden van de Landbouwcommissie van het Europees Parlement.
De Europese Commissie is daarom van plan overgangsmaatregelen in te voeren ‘voor het geval de onderhandelingen niet worden afgerond’. Dat lijkt meer en meer het geval te worden. “De zaken vorderen niet zo snel als we zouden willen”, gaf de Commissie op 5 mei toe, toen een technische vergadering op 2 mei geen echte doorbraak opleverde.
Overgangsmaatregel
Volgens het ontwerpbesluit is de Europese Commissie terug van plan bepaalde producten, zoals granen, maïs, zuivelproducten, rundvlees, varkensvlees, eieren en pluimvee, vrij te stellen van invoerrechten, op basis van de hoeveelheden vastgelegd in de diepe en brede vrijhandelsovereenkomst. Oekraïne zou echter slechts toegang krijgen tot zeven twaalfde van zijn jaarlijkse contingentvolumes voor de periode tussen 6 juni en 31 december.
“Dit is een overgangsregeling voor de korte termijn, totdat er een akkoord is bereikt”, beloofde Siracusa de leden van de Landbouwcommissie. Brussel, dat de ATM’s niet wil verlengen, blijft dus gefocust op haar doel: samen met Kiev een akkoord vinden in het kader van het bestaande diepgaande en uitgebreide vrijhandelsakkoord.
Tegenwind
Niet iedereen is het eens met de voorgestelde overgangsmaatregelen. “De EU neemt haar toevlucht tot Trump-achtige maatregelen tegen haar belangrijkste partner”, was de reactie van de Zweedse centrist Karin Karlsbro, de rapporteur van de Internationale Handelscommissie over deze kwestie. Volgens haar buigt de EU voor de eisen van de ‘agressieve landbouwlobby’ Copa-Cogeca, in plaats van de rechtenvrije toegang voor Oekraïne te handhaven.
In een brief aan Commissievoorzitter von der Leyen op 12 mei hebben Copa-Cogeca en een coalitie van sectorale landbouworganisaties (maïs, pluimvee, eieren, suiker, biobrandstoffen) ook hun ongerustheid geuit over het voorstel, met als argument dat Brussel zich aan de associatieovereenkomst moet houden en de tariefcontingenten voor 2025 als volledig uitgeput moet beschouwen. Voor hen komt het pro rata toepassen van de quota neer op een onaanvaardbare verwatering van het beschermende kader van de overeenkomst. Eerder pleitten de organisaties voor een herziene associatieovereenkomst met dezelfde tariefcontingenten als voor de oorlog.
