Landbouwbescherming wint van natuurbeheersplan
Op enkele uitzonderingen na kunnen gronden met een landbouwbestemming niet worden opgenomen in het globale kader van een natuurbeheerplan. Ondermeer Vlaams parlementslid Bieke Verlinden (Vooruit) vreest dat daardoor de natuuruitbreiding wordt geblokkeerd en dat zelfs bestaande natuurgebieden onder druk komen te staan.
In de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement op 15 juli betoogde Verlinden dat de Vlaamse natuur niet alleen door verstedelijking en klimaatverandering maar ook door het eigen Vlaamse beleid onder druk staat.
Weerbaar Vlaanderen
Ze had het over nieuwe richtlijnen die zeggen dat gronden met een landbouwbestemming niet langer worden opgenomen in het globale kader van een natuurbeheerplan. Zelfs niet bij stroken die essentieel zijn om versnipperde natuur te verbinden tot een robuust geheel. Dat geldt ook bij de hernieuwing van bestaande plannen. Deze koerswijziging dreigt volgens Mieke Verlinden de natuuruitbreiding te blokkeren en zelfs bestaande natuurgebieden onder druk te zetten. Dat is volgens haar vooral het geval in regio’s zoals West-Vlaanderen, waar landbouw en natuur nauw verweven zijn. Steeds volgens Verlinden staat dit beleid haaks op de doelstellingen van de Natuurherstelwet, op de noodzaak om klimaatschade in te beperken en op het engagement om Vlaanderen weerbaarder te maken tegen droogte, overstromingen en biodiversiteitsverlies.
In agrarische bestemming
Minister Brouns (cd&v) ziet dat enigszins anders. De richtlijnen voor opname van gronden in het globaal kader werden door zijn kabinet, Natuurpunt en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) uitgewerkt. Het algemeen principe is dat buiten de gronden die beheerd worden door de indiener van het beheerplan in het globaal kader geen gronden opgenomen kunnen worden gelegen in agrarische bestemming.
Er zijn echter specifieke uitzonderingen op dit principe. Daaronder vallen percelen die gelegen zijn in een speciale beschermingszone (SBZ) of het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN). Ook percelen die vandaag reeds bos of natuur zijn en percelen die vandaag reeds gehuurd worden in functie van natuurbeheer horen daar bij. Indien het beheer van die percelen door een landbouwer wordt uitgevoerd, dient dit na de aankoop ook zo te blijven. Nog uitzonderingen vormen kleine percelen die ingesloten liggen door gebieden met groene bestemming of percelen die natuurbeheer kennen. En eveneens percelen die deels een gele en deels een groene bestemming hebben indien het kadastraal perceel meer dan 50% een groene bestemming heeft.
In topnatuurgebieden
Het gaat hier volgens minister Brouns die bevoegd is voor leefmilieu, natuur, ruimtelijke ordening en landbouw over een instrument dat bedoeld is om in de topnatuurgebieden te worden ingezet. Het gaat met name over de aankoop door de overheid of de subsidiëring van aankoop van gronden door derden met de verplichting tot het instellen van een natuurreservaat. Het is niet de bedoeling om alle gronden waar natuur aanwezig is of elke natuuruitbreiding door de overheid te laten aankopen of een aankoop te subsidiëren. Brouns omschrijft dit als een belangrijk uitgangspunt dat wordt gedeeld door het ANB. “Je moet niet altijd alles verwerven en in eigendom hebben om doelen te realiseren”, gaf de minister mee. Hij vindt bovendien dat in Vlaanderen misschien te veel en te snel werd aangekocht om bepaalde doelen te realiseren. Brouns zei ook nog dat er tal van andere instrumenten zijn om aan natuuruitbreiding, natuurbehoud en -bescherming te doen. Hij denkt daarbij ondermeer aan natuurinrichting en landinrichting, subsidiëring van bebossing, bosbeheer en natuurbeheer op eigen terreinen.
Versnellen voor vooruitgang
Het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) voert op zich geen herbestemmingen door. Herbestemmen gebeurt via het uitvoeringsgericht instrumentarium, in uitvoering van het BRV. Brouns geeft er de voorkeur aan om dat gebiedsgericht te doen, zoals via de Agnas-processen waarin nieuwe engagementen zijn opgenomen en waardoor er met respect voor alle openruimtefuncties, herbestemmingen kunnen worden doorgevoerd. Hij plant daar te versnellen om vooruitgang kunnen boeken in het behalen van het resterende doelsaldo voor natuur en bos.
In de recent goedgekeurde conceptnota voor het BRV is de ambitie geuit om op termijn jaarlijks 1.500 ha Agnas, met name natuur en bos, vast te stellen. De Vlaamse Regering keurde op 4 juli een bijkomende subcategorie van gebiedsaanduiding goed. Dit besluit neemt volgens minister Brouns een blijvende discussie met de stakeholders weg over de categorie waaronder ‘agrarische gebieden met overdruk natuurverweving’ en ‘agrarische gebieden met ecologisch belang’ moeten worden ondergebracht. Het neemt een belangrijke drempel weg die de voortgang van de Agnas-processen vlotter zal doen verlopen.
Daarnaast wordt dit najaar ook onderzocht hoe het instrument van het ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) kan versterkt worden, vereenvoudigd en verbeterd zodat de Agnas-processen vlotter kunnen verlopen. Met het BRV wil Brouns ook verder inzetten op de bouwshift. Hij besliste dat er 30.000 ha zal worden herbestemd naar open ruimte: 15.000 ha naar natuur en 15.000 ha naar landbouw. Ook die beslissing moet bijdragen aan het behalen van natuurdoelen.
