Edito: Drummen voor een plekje op het platteland
Momenteel staat de zogenaamde ‘fermettisering’ volop in de belangstelling. Het fenomeen is eigenlijk al decennialang bezig, maar kwam nu nadrukkelijker op de tafel te liggen. Tijd dus voor orde in de huishouding van het platteland.
In deze komkommertijd – zeg maar het zomerreces van de politici – haalt een goed getimede parlementaire vraag geheid de nationale media. Via Vlaams parlementslid Jurgen Callaerts (N-VA) werd zo recent de sterk toegenomen ‘fermettisering’ aan de kaak gesteld. Uit het antwoord van Vlaams minister van Omgeving en Landbouw Jo Brouns (cd&v) blijkt immers dat de aanvragen om actieve boerderijen om te zetten naar zonevreemde woningen op 5 jaar tijd zijn verdrievoudigd. Zo telde men in 2019 236 aanvragen, in 2024 liep dit al op naar 726.
Je hoeft effectief niet lang rond te rijden op het Vlaamse platteland om tot fermettes getransformeerde boerderijen te zien. In de Van Dale staat ‘fermette’ trouwens nog omschreven als gerestaureerd boerderijtje (als buitenverblijf)… maar in de praktijk zijn het vaak uit de kluiten gewassen landelijke villa’s.
In 2023 wees de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) tijdens zijn jaarlijks netwerkevent al op ‘verpaarding en vertuining’ van het agrarisch gebied, wat eigenlijk op hetzelfde neerkomt als ‘fermettisering’. Toen werd gesteld dat kapitaalkrachtige burgers – en het zijn lang niet alleen Vlamingen – bij hun zoektocht om landelijk te wonen veelal uitkomen bij (leegstaande) hoeves. Immobiliënkantoren spelen hier trouwens volop op in. Het liefst wordt ineens ook het aangrenzende perceel mee ingepalmd om de tuin te vergroten of als weide voor hun hobbydieren. Maar deze ex-stedelingen blijven graag in hun cocon. Ze zetten rondom hun terrein hagen of omheiningen, waardoor het landelijke karakter juist weer verdwijnt. De SALV wees toen ook op de aantrekkingskracht van het platteland voor heel wat niet-agrarische ondernemers. Onder meer bouwgerelateerde bedrijven vinden goed hun weg naar hoeves waar bijvoorbeeld ruimte beschikbaar is voor opslag.
Door het hoge aantal landbouwers zonder opvolger is het echter ook zeker te begrijpen dat eigenaren of hun erfgenamen oplossingen zoeken voor hun leegstaande boerderijen. Het is immers hun kapitaal.
Brouns wil dit najaar hierrond een beleid uitdokteren. De woningen zijn immers slechts één facet in dit verhaal. De bijgebouwen, het omliggende gegeerde landbouwareaal en niet in het minst ook het ‘gedrag’ van de nieuwe plattelandsbewoners vormen daarbij evenzeer belangrijke aandachtspunten. Zoals in ons vorige edito gesteld, kunnen spanningen op het platteland immers al eens in de rechtbank eindigen.
Benieuwd wat het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen zal opleveren… een strak keurslijf of een regeling met de nodige flexibiliteit?
