Europese strategie voor generatievernieuwing: "Het wordt tijd dat beleidsmakers echt actie ondernemen"

Wat verwacht Groene Kring van een Europese strategie voor generatievernieuwing?

Het besef groeit dat er werk moet gemaakt worden van generatievernieuwing, anders loopt het nefast af. Zo’n strategie houdt het onderwerp onder de aandacht. Ik verwacht voor een deel dezelfde mooie woorden als bij de aankondiging ervan: een erkenning dat wij als jonge boeren belangrijk zijn. Het wordt echter tijd dat ze eens echt actie ondernemen, zodat jonge boeren makkelijker kunnen starten. Beleidsmakers moeten ons de tools aanreiken om eenvoudiger landbouwbedrijven over te nemen.

Is het dan de bedoeling dat de Europese Unie met regels afkomt, of eerder dat het de lidstaten verplicht om dit te doen?

Het is moeilijk om vanuit Europa een bindende strategie op te leggen die in elke lidstaat geïmplementeerd moet worden. In België alleen al is er een groot verschil tussen Vlaanderen en Wallonië, laat staan tussen België, Frankrijk, Polen…

Europa moet wel een heel duidelijk kader opstellen met algemene, duidelijke doelen voor meer jonge boeren voor lidstaten. Lidstaten kunnen dan zelf bepalen hoe ze daarvoor zorgen. Die vrijheid moeten ze krijgen. Landbouw is in Vlaanderen immers niet altijd evident, omdat het een dichtbevolkt gebied is. Een goede doorvertaling van een Europese strategie naar het Vlaams niveau is dan ook belangrijk, aangepast aan de situatie in Vlaanderen.

Volgens onze laatste informatie zal de strategie in de eerste plaats beperkt blijven tot een signaal naar de nationale overheden dat ze met generatievernieuwing bezig moeten zijn. Hoe bindend of richtinggevend de strategie zal zijn, is nog niet duidelijk. Hopelijk gaan de lidstaten en regio’s de boodschap wel ter harte nemen en gaan ze ermee aan de slag.

Dan is het misschien juister om te vragen wat je verwacht dat Vlaanderen doet voor jonge boeren?

We verwachten veel. Generatievernieuwing is een principe dat in al het beleid meegenomen moet worden. Bij Groene Kring zijn we daarom al langer voor een ‘jongeboerentoets’. Toets elk nieuw stukje beleid op zijn impact op ons inkomen, het ondernemersvertrouwen, de instroom van jonge boeren en het welzijn van boeren. Pas op, een nieuwe wet hoeft niet perfect te scoren op elk punt om goed beleid te zijn, maar hou er toch rekening mee.

In de beleidsnota van onze minister van Landbouw staat al dat hij een actieplan voor jonge boeren gaat opstellen. Hopelijk helpt dit ons ook met het starten van nieuwe landbouwbedrijven.

Botsen op barrières

Boeren worden steeds ouder. Volgens cijfers van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij steeg de gemiddelde leeftijd van landbouwers in Vlaanderen van 52 jaar in 2010 naar 56 jaar in 2024. Een derde van alle Europese landbouwbedrijfsleiders is 65 jaar of ouder, praktisch pensioenleeftijd. Maar 12% is jonger dan 40 jaar. Recent kwam het nieuws naar buiten dat er vorig jaar meer stoppende landbouwbedrijven waren dan startende.

Waar botsen jonge boeren in Vlaanderen en Europa op?

Daarvoor verwijzen wij naar een recent beleidsdocument van Ceja (n.v.d.r. de Europese koepelorganisatie voor jonge boeren). Dat vraagt bijvoorbeeld voor een algemene Europese definitie van actieve boer. Zo’n definitie bestaat al in Vlaanderen, Groene Kring heeft er in het verleden hard voor gestreden. In veel lidstaten bestaat dat echter nog niet en is er wel vraag voor.

Wat kan Europa nog aanpakken? Vereenvoudig onze administratie en vermijd dubbele regelgeving en gold plating. De Europese regels zijn al streng genoeg. Zorg er ook voor dat wij als landbouwers die regels begrijpen en weten wat de meerwaarde is. Waarom moeten wij iets doen?

Wij missen ook nog een langetermijnvisie voor de landbouw en voor landelijke gebieden. Waar willen we naartoe? Wat verwachten beleidsmakers van ons? De huidige Eurocommissaris van Landbouw werkt er op Europees niveau hard aan en ook in Vlaanderen wordt er werk van gemaakt. Hopelijk wordt er eindelijk een richting bepaald waar we naartoe willen met onze landbouwsector.

De voorzitter van Ceja vatte de noden van jonge boeren ooit samen als toegang tot grond, kapitaal en kennis. Kunnen jullie je daarin vinden?

In Vlaanderen swingen de prijzen van grond de pan uit. Groene Kring pleit daarom ook voor fiscale voordelen voor onze jonge boeren, zoals voordelige voorwaarden bij de verkoop en opvolging. Een bedrijf overnemen moet haalbaar en betaalbaar blijven.

Dat toegang tot kennis niet vanzelfsprekend is, merken we zelf in ons project Landmobiliteit. Samen met een oude boer leer je altijd het meest, maar de kloof tussen die 2 wordt soms zo groot dat kennis verloren gaat.

In het verleden heeft Groene Kring al kritiek geuit op het commissievoorstel voor het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Waarom is het nieuwe GLB slecht voor jonge boeren?

In de wandelgangen horen we dat het deel van de subsidies geoormerkt voor jonge boeren zou opgetrokken worden met 6%. Dat zou een mooi percentage voor jonge boeren zijn, maar zeker ervan zijn we nog niet. Heel het nieuwe GLB is nog een groot vraagteken. Ze moeten ons de nodige middelen kunnen geven om te starten.

Groene Kring heeft goede contacten met Ceja, die mee aan de onderhandelingstafel zitten. Krijgen zij positieve signalen van Eurocommissaris Hansen?

Ceja volgt alle onderhandelingen nauw op en informeert haar leden wanneer nodig. Ik heb er vertrouwen in dat onze vertegenwoordigers van Ceja tijdens de onderhandelingen duidelijk de stem van jonge boeren laten horen en de noodzaak tonen van alle hulpmaatregelen. Zo benadrukken ze dat er binnen het GLB voldoende aandacht moet gegeven worden aan het geoormerkte budget voor jonge boeren. Als beleidsmakers niet investeren in de toekomst, gaat die er nooit komen.

Zelfs zijn we als Groene Kring vragende partij om mee aan de schrijftafel te zitten van een Vlaamse strategie voor jonge boeren. Wij hebben onze eigen ideeën voor hoe de toekomst van de landbouwsector eruit moet zien. Bij deze dus een oproep.

Thor Deyaert