Boeren uit de 4 windstreken veroveren Brussel

Achttien december was een dag met 2 gezichten. Aan de ene kant een vreedzame boerenbetoging door Brussel waarvoor landbouwers en sympathisanten uit heel Europa kwamen afgezakt om een kritisch signaal te geven aan de EU. Dat deden de actievoerders met vuurwerk, bommetjes en de Marseillaise, spontaan ingezet door de grote Franse delegatie.

Aan de andere kant een uit de hand gelopen bezetting van het Luxemburgplein, waar het Europees Parlement gelegen is. Boeren, waarvan een groot deel uit Frankrijk, lieten een spoor van vernieling achter, stichtten brand, raakten slaags met journalisten en elkaar, en hielden een kat- en muisspel met de politie.

Drie grote eisen

De pispaal van de boeren is de Europese Unie, meer bepaald hun beleid – alhoewel commissievoorzitter Ursula von der Leyen er persoonlijk aan moet geloven met lustig gescandeerde uitroepingen als ‘Ursula, go home!’ en plakkaten die haar viseren. Voorbeelden zijn ‘Von der Leyens plan doet Europa verhongeren’ en ‘Ursula von der Leyen, vijand van de landbouw’.

Meer specifiek hebben de organisaties die de manifestatie organiseren 3 grote eisen. Om te beginnen eisen ze een einde aan oneerlijke handelsakkoorden zoals met de Mercosur-landen. Daarnaast lusten ze de hervormingen van de volgende meerjarige begroting van de EU en van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid niet. Tot slot verlangen ze meer versoepelingen van de Europese regelgeving.

“Europa zegt wel dat boeren van strategisch belang zijn, maar uit hun beleid blijkt iets anders”, zegt Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens. “Landbouwbedrijven in Vlaanderen worden bijvoorbeeld geblokkeerd door slechte Europese regelgeving. Terwijl de lat op vlak van duurzaamheid hoger en hoger gelegd wordt voor onze boeren, sluit de EU handelsakkoorden zoals Mercosur, waar de lat op de grond ligt. Daarbovenop wordt het budget voor de landbouw de komende jaren met 22% verlaagd. Als Europa zijn boeren respecteert, maken ze een deftig budget voor hen vrij.”

Groene Kring trok met dezelfden bezwaren dezelfde redenen als haar ‘moedervereniging’ naar de betoging. De jongerenorganisatie onderlijnde daarbij de gevolgen van de aangekondigde hervorming van het GLB en het Europese budget voor jonge boeren. ”De EU is al een tijd bezig met ervoor te zorgen dat jonge boeren goed ondersteund worden door het GLB. Met de plannen die vandaag op tafel liggen, gaat dat allemaal verloren. Groene Kring vraagt daarom een geoormerkt budget voor onze jonge land- en tuinbouwers”, aldus Justine Arkens, voorzitter van de organisatie.

Blokkerend beleid

Ceyssen benadrukt de impact van ‘blokkerend Europees beleid’ op de Vlaamse landbouw. “Wij zitten gewoonweg vast en dat kan nooit de bedoeling zijn geweest van zoiets als de Habitat- en Vogelrichtlijn.” Die Europese regelgeving om natuurgebieden te beschermen leidde in Vlaanderen tot het Stikstofdecreet.

“Het gevolg van deze wetgeving is dat heel veel inspanningen van onze boeren, zoals hun bedrijven moderniseren en verduurzamen, vastzitten in vergunningsprocedures.” De slogan waarmee Boerenbond naar de betoging trok is niet voor niets ‘Europa plaatst een slot op de Europese landbouw’.

Melkveehouder Angelo stapt met een Boerenbondpetje op mee in de manifestatie. Hij valt zijn voorzitter bij. “Door regelgeving vanuit Europa krijgen we problemen met onze vergunningen in Vlaanderen.” Volgens de melkveehouder is het Stikstofdecreet onuitvoerbaar. “Tien jaar geleden heb ik een nieuwe melkveestal gezet die ik nog steeds aan het afbetalen ben. Maar plots is mijn stal niet goed genoeg meer en kan ik terug kosten maken.” Hij is ervan overtuigd dat iedere melkveehouder genoodzaakt zal zijn om minder dieren te houden om aan zijn reductiedoelstellingen te voldoen.

Bovaer

Maar ook het Mercosur-akkoord zit Angelo dwars, net als Davide, een Italiaanse boer. Landbouwers zoals hem vrezen dat die deal tot oneerlijke concurrentie zal leiden. “Landbouw vindt in zo’n andere omstandigheden plaats in de Mercosur-landen dan hier. Wij gebruiken bijvoorbeeld bepaalde hier verboden pesticiden niet en geen groeihormen terwijl zij dat nog wel doen.” Dat maakt dat landbouwproducten in de Mercosur-landen goedkoper geproduceerd kunnen worden en mogelijk tegen een lagere prijs op de Europese markt belanden.

“Indien dit akkoord wordt geratificeerd, dreigen bijkomende invoerquota voor suiker uit landen met aanzienlijk lagere productiekosten en minder strenge milieu- en duurzaamheidsnormen”, beaamt Hendrik Vandamme, voorzitter van de Confederatie van de Belgische Bietenplanters (CBB).

Maar iedere boer kwam ook met zijn of haar eigen grieven naar Brussel. Zo trok Jarno, een Nederlander die in Denemarken boert, met een klein groepje medestanders naar Brussel uit ontevredenheid met de Deense aanpak van het methaanreducerend voederadditief Bovaer. “In Denemarken is afgesproken dat melkveehouders Bovaer aan hun dieren moeten geven om de klimaatproblematiek aan te pakken. Alleen is er nu een grote groep boeren die problemen ermee ondervindt: runderen die minder voeder opnemen, minder melk produceren of zelfs doodgaan.” Volgens Jarno is er niet voldoende onderzoek gedaan naar het product. ”Consumenten worden ook niet geïnformeerd dat rundvee Bovaer krijgen. Het staat niet op de verpakking, terwijl er wel traces van terug te vinden zijn in melk en vlees.”

Onrustig in de Europese wijk

Duizenden boeren waren in Brussel verzameld voor de betoging. Er zijn delegaties uit heel wat landen, zoals Frankrijk, Ierland, Italië, Polen, Slovenië, Spanje, Tsjechië en Zweden. De politie heeft 7.300 personen en 50 tractoren geteld tijdens de officiële boerenbetoging in Brussel.Copa-Cogeca, de federatie die de officiële betoging organiseer, spreekt op X zelf van ruim 10.000 deelnemers. De organisatie gaat er ook prat op dat er deelnemers van alle 27 Europese lidstaten aanwezig waren.

Aan de Europese wijk was het tot de namiddag onrustig met vernielingen, brandstichtingen en vechtpartijen. De politie telt daar zowat 850 tractoren aan het Luxemburgplein en in de omliggende straten. “Zij behoren niet tot de officieel aangevraagde betoging”, zegt de politie.

Copa-Cogeca bevestigde aan Belga dat de betogers op aan het Luxemburgplein geen deel uitmaken van de officiële actie. “Wij begrijpen hun woede, waar wij wilden vandaag een vreedzaam protest voeren”, zegt Ksenija Simovic van Copa-Cogeca. Een formele veroordeling van geweld was er vanmiddag nog niet. Wel bedankten ze de deelnemers van de officiële mars achteraf voor het vreedzame verloop ervan. Boerenbond en Groene Kring betreuren in een persbericht ‘dat er individuen het nodig vinden om schade te berokkenen aan mensen en omgeving en bewust ver over de schreef te gaan’?

De officiële manifestatie geraakte niet tot aan de Europese wijk, zoals eerst gepland, maar strandde op de kleine ring. Met een aantal slotspeeches werd de manifestatie officieel beëindigd om 13:45u. “De Copa-Cogeca-betoging is ten einde, we stoppen hier”, luidde het. “Maar we geven niet op, de strijd gaat voort.” Honderden boeren wilden het daar niet bij laten en zakten uiteindelijk toch af naar de Europese wijk.

Meetings met de Commissie

De Europese Unie bleef niet doof voor de protesterende boeren. ‘s Ochtends zaten de leiders van Copa-Cogeca samen met Antonio Costa, voorzitter van de Raad, commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Eurcommissaris voor Landbouw en Voeding Christophe Hansen. Daar brachten ze nogmaals de 3 kernpunten van de betoging over.

In de namiddag zaten ledenorganisaties van Copa-Cogeca samen met enkele Eurocommissarissen voor een tweede meeting. Boerenbondvoorzitter Ceyssens heeft daar aan Jessika Roswall, bevoegd voor milieu, benadrukt dat er werk gemaakt moet worden van de beloofde herziening van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Arkens zat niet aan tafel met de Commissie maar verwacht van hen ‘eindelijk’ concrete daden, in plaats van louter sussende woorden.

Von der Leyen bedankte op X Copa-Cogeca voor ‘de productieve meeting’. “In tijden van onzekerheid hebben onze boeren behoefte aan betrouwbaarheid en steun. Europa zal altijd achter hen staan.” Dat zullen ze volgens de commissievoorzitter doen met ‘krachtige, aanhoudende steun uit de EU-begroting’, ‘gerichte hulp voor kleine en familiale bedrijven en jonge boeren’ en ‘vereenvoudiging om het dagelijks leven van boeren gemakkelijker te maken’.

Voor de Europese beleidsmakers is het een beslissende week. Regeringsleiders zitten momenteel samen om te debatteren over het toekomstige Europese budget. Ergens deze week moet er ook nog een beslissing vallen over het Mercosur-handelsakkoord. Kan von der Leyen zaterdag haar handtekening zetten onder de deal of schuiven de lidstaten een finale beslissing voor zich uit onder druk van Frankrijk en Italië?

Thor Deyaert/Belga