Mycoplasma artritis bij vleesvarkens

De aanwezigheid van een groot aantal mankers wordt ook als een maat gezien voor een verminderd welzijn op het bedrijf – een hot item voor de publieke opinie, alsook voor de supermarktketens. Het probleem hierbij is echter, dat het voor de varkenshouder vaak moeilijk is om de symptomen in een vroeg stadium te herkennen, waardoor de behandeling vaak niet of onvoldoende aanslaat en waardoor de dagelijkse groei van het varken met slepende mankheidsproblemen negatief kan beïnvloed worden.

Oorzaak van de ziekte

Alhoewel Mycoplasma hyosynoviae voorkomt op de meeste varkensbedrijven, wordt klinische ziekte niet op al deze bedrijven gemeld. Mycoplasma hyosynoviae kan persisteren ter hoogte van de keel en in de bovenste delen van het ademhalingsstelsel. Vervolgens kan het van een dragerdier overgedragen worden op andere varkens door nauw contact: deze bacterie kan van het ene varken op een andere overgaan via de lucht in druppels afkomstig van het ademhalingsstelsel. Eens aanwezig ter hoogte van de keel, kan de bacterie via het bloed verspreid worden tot waar het de gewrichten en peesscheden bereikt, alwaar het aanleiding kan geven tot ontsteking, wat resulteert in het mank worden van het varken.

Van drie tot vijf maanden

Dieren van de leeftijdscategorie 3 tot 5 maanden zijn het meest gevoelig. Dit komt omdat de maternale immuniteit die de biggen verworven hebben via de biest ongeveer 3 maanden duurt. Na deze periode kennen de antistoffen die de biggen kregen van de zeug een terugval en zijn de varkens dus meer vatbaar voor infectie.

Andere factoren die een rol kunnen spelen zijn een hoge infectiedruk van de bacterie op het bedrijf en periodes van verhoogde stress, bijvoorbeeld het verplaatsen of mengen van tomen en een te hoge bezettingsgraad. Een slecht stalklimaat kan ook een invloed hebben op het voorkomen van Mycoplasma artritis.

Symptomen

Manken en zwelling van de gewrichten zijn de belangrijkste symptomen die kunnen opgemerkt worden. De gewrichten die het meest worden getroffen, zijn de hak van de achterste ledematen en de knie. In het kniegewricht en schoudergewricht wordt zwelling moeilijk waargenomen vanwege de sterke bespiering in deze regio’s.

Moeilijker recht

De aanvang van de symptomen bij jonge vleesvarkens is meestal abrupt en vaak wordt er meer dan één lidmaat getroffen, hierdoor is het moeilijker om deze dieren recht te jagen. Wanneer ze eenmaal recht staan en worden aangezet tot voortbeweging, vertonen ze een verkorte stap, hetgeen na enkele passen over gaat. Dit laatste maakt het natuurlijk moeilijker om de aangetaste dieren vroegtijdig te identificeren, vooral in grotere hokken.

Aangetaste dieren vertonen een daling in water- en voederopname vanwege het ongemak dat deze dieren ervaren en omdat ze de voeder- en drinkbak moeilijker kunnen bereiken. Hierdoor kan de dagelijkse groei flink afnemen.

Sterfte te wijten aan Mycoplasma hyosynoviae is laag, maar het aantal aangetaste dieren in de populatie is meestal hoog.

Beschrijving van een typisch geval

Een varkenshouder meldde dat er varkens in verschillende hokken van de vleesvarkensafdeling stramme poten hadden en dat ze zich traag doorheen de hokken bewogen. Deze ziektetekens werden iedere week erger. De dierenarts kwam polshoogte nemen van de situatie en vond dat ongeveer 20% van de varkens de volgende ziektetekens vertoonde: hondenzit, moeilijkheden en weigeren om recht te staan en sommige van de varkens moesten recht geholpen worden. Bij het overgrote deel van de varkens konden geen uitwendige letsels gevonden worden. Enkele van de varkens vertoonden een gezwollen hak.

Diagnose

Een vroege diagnose van Mycoplasma artritis is van primordiaal belang, aangezien de varkenshouder veel sneller kan overgaan tot behandeling. Op deze manier kunnen de economische verliezen beperkt worden en kan het persisteren van een chronische kreupelheid vermeden worden. Een diagnose wordt allereerst gesteld op basis van de klinische symptomen. Eveneens moeten andere oorzaken van manken bij vleesvarkens worden uitgesloten. Wanneer op autopsie aangetaste varkens worden aangeboden, ziet men meestal meer gewrichtsvocht, hetgeen niet langer doorzichtig en helder is, maar een gele of bruine kleur vertoont.

Gewrichtsvocht

Bij bedrijven die te kampen hebben met chronische problemen van mankheid bij de vleesvarkens worden er best duidelijk aangetaste onbehandelde dieren aangeboden voor verdere diagnostiek. Gewrichtsvocht kan door de dierenarts genomen worden uit het aangetaste gewricht, maar dit moet op een aseptische manier gebeuren. Dit gewrichtsvocht wordt opgestuurd naar een diagnostisch laboratorium alwaar de kiem al dan niet kan aangetoond worden.

Verantwoorde medicatie

In ernstig en chronisch aangetaste bedrijven kan men starten met de collectie van gewrichtsvloeistof van enkele dieren in de eindfase van de batterij en verder in de verschillende fases van de vleesvarkenafdeling om het exacte tijdstip te kunnen vaststellen waarop Mycoplasma hyosynoviae de gewrichten begint aan te tasten. Op deze manier kan een verantwoorde medicatie aan de varkens toegediend worden op dit specifieke tijdstip.

Andere oorzaken van manken bij vleesvarkens

Mycoplasma artritis moet onderscheiden worden van aandoeningen aan de spieren, de niet-infectieuze gewrichtsaandoeningen, vlekziekte en Glässer ( Haemophilus parasuis ).

Behandeling

Mycoplasma hyosynoviae is normaalgezien gevoelig aan lincomycine, tylosine en tetracyclines. Mycoplasmas zijn niet gevoelig voor penicilline. Wanneer de behandeling vroegtijdig wordt aangevat ziet men de beste resultaten. Na 24 u behandeling kan er al resultaat gezien worden, maar de behandeling mag niet voortijdig afgebroken worden. Er kan eveneens een pijnstiller gegeven worden om de pijn en het ongemak dat de varkens ervaren te verzachten. Individuele medicatie wordt verkozen boven voeder- of watermedicatie omdat manke varkens moeilijker bij de drink -en voederbakken geraken.

Preventie

Preventie van Mycoplasma hyosynoviae infecties op aangetaste bedrijven moet hoofdzakelijk gericht zijn op het optimaliseren van de huisvesting en het management. Grote temperatuurschommelingen en tocht moeten vermeden worden. Bovendien kan eveneens de klemtoon gelegd worden op het minimaliseren van trauma aan de gewrichten door aanwezigheid van geschikt stalmateriaal of het weinig verhokken van de varkens

Geen vaccins

Er zijn geen commerciële vaccins beschikbaar tegen Mycoplasma hyosynoviae. Enzoötische pneumonie wordt eveneens door een Mycoplasma species veroorzaakt, nl. Mycoplasma hyopneumoniae , maar de vaccinaties hiervoor geven geen kruisbescherming tegen Mycoplasma hyosynoviae. Bedrijven die met chronische ernstige problemen van Mycoplasma artritis te maken hebben kunnen, na laboratorium bevestiging van de diagnose en na overleg met de bedrijfsdierenarts het meest geschikte tijdstip bepalen voor het toedienen van preventieve medicatie.

Ioannis Arsenakis

– Vakgroep Voortplanting, Verloskunde en

Bedrijfsdiergeneeskunde

– Faculteit Diergeneeskunde - Universiteit Gent