Ammoniakuitstoot in Vlaanderen halveert door inspanningen
De ammoniakuitstoot was op 3 juni onderwerp van discussie tijdens de Commissie Leefmilieu. De uitstoot van stikstofoxiden en van ammoniak zal volgens minister Brouns (cd&v) de komende jaren halveren in Vlaanderen. Dat is vastgelegd in maatregelen met een reductie op het niveau van diersoorten, namelijk voor varkens 60% in niet-AEA-stallen (ammoniakemissiearm) en voor rundvee 25%.
Over heel het SBZ (Speciale BeschermingsZone)-gebied zal de overschrijding van de kritische depositiewaarde (KDW) voor bijna drie vierden volledig worden weggewerkt. “Om die doelstelling te bereiken”, zei minister Jo Brouns tijdens de discussie in de Commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement, ”moet een grote inspanning geleverd worden.”
Ammoniakuitstoot uit landbouw
De minister repliceerde met zijn toelichting op een vraag die commissielid Dries Devillé (VB) hem daarover stelde. Die haalde er cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) bij. Op basis daarvan vermeldt Statistiek Vlaanderen dat de potentieel verzurende emissies in Vlaanderen met 57% gedaald zijn tussen 2005 en 2023. Onder ‘potentieel verzurende emissies’ verstaat men zwaveldioxiden, stikstofoxiden en ammoniak. Ook de uitstoot van broeikasgassen blijft dalen, met in 2023 de laagste uitstoot van deze eeuw. Specifiek gefocust op de landbouw daalde de uitstoot van ammoniak tussen 2005 en 2023 met 25%.
Minister Brouns deelde Devillé vroeger al mee dat meer dan 95% van de ammoniakuitstoot afkomstig is van de landbouw, meer bepaald van de veeteelt. Er is ook humane stikstofexcretie die 25% van die van de veeteelt bedraagt, maar nergens in de cijfers terug te vinden is. Bij de verbranding van fossiele brandstoffen en van biologische brandstoffen komt ammoniak vrij. Deze vaststelling werd mogelijk door de ontwikkeling van het onderzoek naar biotopen van ammoniak, waarmee men de oorsprong van ammoniak in het milieu kan achterhalen. Daaruit blijkt dat 44% van de ammoniak in de lucht afkomstig is van verbranding. De VMM weigert daar volgens volksvertegenwoordiger Devillé tot op heden rekening mee te houden.
Pluimveehouders zijn ongerust
Op 23 mei namen meerdere leden van de commissie Landbouw deel aan een pluimveetoer, georganiseerd door de Landsbond Pluimvee. Uit gesprekken met pluimveehouders concludeerde de interpellant hoezeer het Stikstofdecreet als een zwaard van Damocles boven hun hoofd hangt. Door dat Stikstofdecreet dreigt de uitstroom uit de veeteelt tegen 2030 massaal te worden. Veehouders die stoppen, keren niet meer terug. Onze Vlaamse voedselproductie dreigt volgens hem daardoor dermate te krimpen dat we niet meer zelfvoorzienend zullen zijn.
De gemiddelde ammoniakconcentratie bedraagt 5 tot 10 µg/m3. Er zijn geen wettelijke normen voor ammoniak aangezien dergelijke lage concentraties volstrekt onschadelijk zijn voor de volksgezondheid.
In de veronderstelling dat alle verplichtingen inzake reducties uit het Stikstofdecreet tegen 2030 gehaald worden, vraagt Devillé zich af met hoeveel procent de ammoniakconcentratie zal dalen in de buitenlucht op basis van het beleid dat momenteel wordt gevoerd. Hij stelt daarbij dat in Nederland de Raad van State bevestigt dat de bovengrens van aanvaardbare stikstofdepositie in natuurgebieden naar een praktisch werkbaar niveau gebracht kan worden: van 0,005 mol/ha per jaar naar 1 mol/ha per jaar. Hij wil weten of men die grens in Vlaanderen zal invoeren.
Beleidsmatig gekozen drempelwaarde
Over de aangehaalde ondergrens was de Nederlandse Raad van State volgens minister Brouns genuanceerder. De raad zei daarover: “De Afdeling Advisering ziet ook als risico dat de ondergrens door de bestuursrechter niet zal worden gekwalificeerd als een rekenkundige ondergrens, maar moet worden beschouwd als een beleidsmatig gekozen drempelwaarde.”
Brouns vraagt zich af of er na de recente regeringsperikelen in Nederland nog veel overblijft van alle pogingen om tot een kader rond stikstof te komen in Nederland. Daar is al heel veel over gesproken, maar uiteindelijk is er nog maar weinig vastgelegd. De veelvuldige contacten in de voorbije 9 maanden met Nederland over stikstof hebben de minister geleerd dat er heel veel goede ideeën zijn. “Men probeert daar om de keuzes die in Vlaanderen gemaakt zijn, om te zetten. We zullen zien in welke mate dat de komende maanden nog zal lukken”, bedenkt hij.
Ondergrens minder relevant bij emissiegericht beleid
De minister zegt ook dat het klopt dat de Vlaamse Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) momenteel niet met een ondergrens werkt. PAS maakt gebruik van een zogenaamde ‘de-minimisdrempel’ op basis van de impactscore. Die score brengt in kaart wat de impact is van een bedrijf op de nabije kwetsbare natuur, rekening houdend met de KDW. De afspraak is dat bedrijven met een impactscore onder deze drempel geen individuele passende beoordeling hoeven op te maken. Er is dus een variabele ondergrens voorzien die rekening houdt met het type uitstoot en de kwetsbaarheid van de betrokken natuur. Die drempel zal jaarlijks geëvalueerd worden in het voortgangsrapport.
Brouns blijft bij zijn redenering dat elke ondergrens of drempel enkel relevant is bij een beleid dat zich toespitst op een depositielogica. Deze Vlaamse Regering nam zich voor om dat depositiebeleid om te schakelen naar een meer emissiegericht beleid, waardoor die specifieke ondergrenzen minder relevant worden.
Minister Brouns gaf nog mee dat de totale uitstoot van zowel stikstofoxiden als van ammoniak de komende jaren grofweg zal halveren. Kijkend naar het areaal SBZ in Vlaanderen, ziet hij dat in bijna drie vierden van het areaal, dankzij de inspanningen die decretaal zijn vastgelegd, die overschrijding van de KDW’s volledig weggewerkt wordt. Daar doet Vlaanderen dus meer dan verwacht wordt. In ongeveer een vierde wordt de helft van de overschrijding weggewerkt.
