Startpagina Groenten

De boer en zijn aandeelhouders

Consumenten hebben de mond vol van het ecologische verhaal, maar willen er doorgaans geen cent extra voor op tafel leggen. Dat is niet zo bij Pomona, een coöperatief boslandbouwbedrijf in het Waasland. Wie groenten en aardappelen afneemt, koopt ook vier aandelen van het bedrijf. Zo kan de landbouwer met een gerust hart investeren in de milieuvriendelijke praktijken die zijn consumenten belangrijk vinden.

Leestijd : 5 min

Op het coöperatieve boslandbouwbedrijf in Verrebroek werken op dit moment twee landbouwers. François Ongenaert, de oorspronkelijke landbouwer-eigenaar, doet voornamelijk de akkerbouwtak, met granen en quinoa voor humane consumptie. Koen Doggen staat in voor de groenteteelt.

De coöperatie is deze zomer nog maar opgericht, maar rekent op 50 Wase gezinnen die instappen tegen het einde van het jaar, om uiteindelijk door te groeien naar 200. Wie instapt heeft vier aandelen van €1.250 aangekocht. De coöperant belooft daarbij minstens vijf jaar lid te blijven. Gedurende die tijd nemen de leden minstens één groentepakket per week en één aardappelpakket per maand af. Wie geen groenten wil, kan als privé-investeerder toetreden. Zo iemand kan minimum één en maximum vier aandelen kopen.

De leden van de Raad van Bestuur van Pomona poseren samen met boslandbouwer François Ongenaert. Tim De Roeck (uiterst rechts) is voorzitter van de coöperatie.
De leden van de Raad van Bestuur van Pomona poseren samen met boslandbouwer François Ongenaert. Tim De Roeck (uiterst rechts) is voorzitter van de coöperatie. - Pomona

Van dat geld gaat een groot deel naar de aankoop van nieuwe grond. De rest dient om de operationele kosten te dragen en nieuwe machinerie aan te kopen. Dat de consumenten aandelen hebben, betekent ook dat ze inspraak krijgen. Samen met de boeren beslissen ze welke producten er in de pakketten terechtkomen.

DSC_0085

Pomona schat dat de aandeelhouders zeker 80  % van hun voeding van het bedrijf kunnen halen. Omdat hij aan boslandbouw doet, zullen er de komende jaren meer en meer noten en fruit in het aanbod zitten. Op termijn wil ze ook brood aanbieden, gemaakt met de granen van François. Ten slotte zijn er plannen om in de toekomst dieren te gaan houden, te beginnen met legkippen. Alles hangt af van wat de coöperanten en de boeren samen beslissen. Geen gemakkelijke uitgangspositie voor een boer, lijkt ons. Koen vertelt er ons alles over.

Pomona is een coöperatief boslandbouwbedrijf. Is dat te vergelijken met CSA (Community Supported Agriculture, gemeenschapslandbouw)?

“Het is in feite een kruising tussen een CSA-bedrijf en De Landgenoten, een coöperatie die biogrond opkoopt. Van het geld dat de coöperanten aanbrengen met hun aandelen gaat vier vijfden naar aankoop van grond, en één vijfde naar machinerie en operationele kosten. Een CSA-lid heeft minder inspraak in de bedrijfsvoering. Als aandeelhouder heeft de consument veel meer in de pap te brokken, maar hij loopt ook meer risico.”

Waarom ben je met Pomona in zee gegaan?

“Voor mij was Pomona een uitgelezen kans om in de landbouw te kunnen werken. Ik kom zelf niet uit een landbouwersfamilie. In 2015 heb ik me omgeschoold. Aan landbouwgrond geraken is de grootste hinderpaal om als landbouwer te starten. Aan de andere kant: als we willen dat landbouw duurzamer wordt, dan moet vooral de consument mee in het bad worden getrokken. Pomona is daar een extreem voorbeeld van.”

Hoe bedoel je?

“Als je als boer milieuvriendelijke maatregelen wil nemen, moet je er altijd zelf de financiële gevolgen van dragen. Het maakt je producten pakken duurder. Zolang mensen niet meer willen betalen, zie ik het niet goedkomen voor duurzame landbouw. De coöperanten hier zijn net vragende partij voor meer biodiversiteit, om kringlopen te sluiten, bomen te planten en koolstof op te slaan, én ze engageren zich op lange termijn, als aandeelhouder van het bedrijf. Dat vind ik een prachtige formule.”

Aandeelhouders-consumenten met inspraak, wat betekent dat voor de bedrijfsvoering?

“Dat ik ze zo goed mogelijk betrek bij het werk op de boerderij. Dat kan gaan over of ik biopesticiden gebruik of niet, of er koelcellen komen, waar de elektriciteit daarvoor vandaan moet komen, waar ik mijn irrigatiewater haal... Op termijn komt er een echte structuur voor regelmatig overleg. Op de aandeelhoudersvergadering beslissen de coöperanten wel al mee wat we produceren op het bedrijf.”

Is dat niet verschrikkelijk irritant?

“Je hebt echt een match nodig tussen boer en consumenten, maar ik heb niet veel irritaties. Landbouw is zo’n complex gegeven, dat je als consument vertrouwen moet hebben en een beetje bescheidenheid moet tonen. Pomona staat nog aan het begin: iedereen is nu hard aan het werk om het bedrijf uit de startblokken te krijgen. Misschien hebben ze gewoon nog niet de tijd om zich met teeltzaken te bemoeien? Nee, serieus, ik voel bij iedereen een groot respect voor de expertise van de boer.”

Als het erop aankomt, hoeveel zeggenschap heb je dan als boer?

“Ik heb er als boer op gestaan om hier als zelfstandige coöperant te werken, niet in loondienst. Ik heb dus geen baas. Wat de groenten betreft: ik heb hier 60 à 70 verschillende soorten staan. De kleine keuzes van het boeren maak ik gewoon zelf. Wat de grote beslissingen betreft: ik heb meegeschreven aan de statuten van de coöperatie, vanuit het standpunt van de boer. Om beslissingen te kunnen doorvoeren is een goedkeuring van de meerderheid van de boeren nodig. Wanneer 90 % van de consumenten asperges willen, en twee boeren niet, dan komen er geen asperges. Andersom kunnen de boeren geen dure machine aankopen zonder het akkoord van de meerderheid van de consumenten. Respect voor beide partijen zit ingebakken in de statuten.”

Werk je voltijds voor Pomona? Hoeveel coöperanten bedien je?

“Ik bewerk nu 1 ha en maak wekelijks 81 pakketten klaar. Een derde daarvan is voor de Pomona-coöperanten, twee derde voor mijn eigen klanten. Die bedien ik vanuit mijn eigen groentebedrijfje: ‘De groenten van de Koen’. Ik reken mijn werkuren en onkosten voor de coöperanten door aan Pomona. Dat is de deal. Mijn pakketten lever ik in Zwijndrecht, op Linkeroever en in Antwerpen, buiten het werkgebied van de coöperatie.”

Wat ga je doen wanneer er meer coöperanten komen?

“Intussen kreeg ik een aanbod om 2 ha grond in Zwijndrecht, mijn eigen gemeente, te gaan bewerken. Ik heb moeten kiezen. Met pijn in het hart heb ik mijn keuze voor Zwijndrecht meegedeeld aan Pomona. De coöperatie is nu op zoek naar een andere groenteboer.”

Zou je die job aanraden aan andere landbouwers?

“Ik zou ze niet zomaar aan iedereen aanraden. Voor deze job heb je iemand nodig die graag overlegt, die zijn eindgebruikers betrekt bij de productie en inkijk geeft in zijn bedrijf. Het is niet alle landbouwers gegeven om op deze manier samen te werken met consumenten. Boeren kunnen supergoed zijn in hun vak, maar minder goed in het communiceren met consumenten. Dat is jammer, want ik vind dat alle landbouwers de kans moeten krijgen om op lange termijn te kunnen werken. In zowat elke vorm van korte ketenlandbouw is de boer ook verkoper en handelaar, terwijl hij gewoon boer zou moeten kunnen zijn.”

Overweeg je met je eigen bedrijf ook een coöperatieve structuur?

“Bij Pomona zijn het allemaal vrijwilligers die de coöperatie uit de grond gestampt hebben. Alleen kan ik dat niet. Als er een initiatief komt vanuit mijn consumenten, dan sta ik er zeker voor open. Ik laat Pomona met spijt in het hart achter. We hebben hier iets moois neergezet. Als je ervoor openstaat, kan het boeren in een prachtig kader zijn, met heel veel respect van de consument.”

Meer info over Pomona vindt u via www.pomonacoop.be of pomonacoop@gmail.com.

DC

Startpagina Droogte Leestijd : 5 min 3 photos Chapitre Boeren met bomen op de Ongenaerthoeve in VerrebroekBoeren met bomen op de Ongenaerthoeve in Verrebroek 1 photo

Lees ook in Groenten

Meer artikelen bekijken