Meer landbouwers leggen natuurlijke dammen aan tegen watererosie
Meer en meer landbouwers leggen tegen de nefaste gevolgen van watererosie natuurlijke dammen aan. Er zijn vandaag samen 26 dergelijke ‘natuurlijke’ dammen opgetrokken door 21 landbouwers. Via VLIF of een beheersovereenkomst met VLM kan een subsidie worden verkregen.
Uit het recente rapport van het Departement Omgeving over bodemerosie in Vlaanderen blijkt dat we de voorbije jaren grote stappen voorwaarts hebben gezet als het gaat om maatregelen in de strijd tegen erosie.
“Toch stelde de bodemerosie-indicator ook vast dat we sinds 2016 geen significante stappen voorwaarts hebben gezet als het gaat over het verder terugdringen van het aantal ha aan erosiegevoelige landbouwpercelen”, stelt Joris Nachtergaele, Vlaams parlementslid voor N-VA, die over dit onderwerp een vraag stelde aan bevoegd Omgevingsminister Zuhal Demir.
Dammen van kokosbalen bieden beste resultaat
Er zijn meerdere mogelijkheden om de problematiek aan te pakken. “Deze zomer onderzocht UGent in samenwerking met het Proefcentrum voor Groenteteelt en het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek de efficiëntie van de aanleg van natuurlijke dammen in de strijd tegen watererosie”, zegt Joris Nachtergaele.
Deze dammen kunnen er niet alleen voor zorgen dat vruchtbare grond niet wegvloeit door erosie, maar kunnen daarbij ook de waterkwaliteit in onze beken en rivieren verbeteren.”Uit de studie van de UGent bleek dat dammen van kokosbalen de beste resultaten halen als het gaat om het tegenhouden van water- en modderstromen.”
In een beheersovereenkomst met VLM kunnen landbouwers die vrijwillige maatregelen nemen voor de aanleg en onderhoud van een erosiedam in de strijd tegen bodemerosie een vergoeding ontvangen. Voor een goed begrip moet men volgens Vlaams minsiter Zuhal Demir (N-VA) een onderscheid maken tussen enerzijds de gevolgen van bodemerosie op het veld en anderzijds de gevolgen van bodemerosie stroomafwaarts.
Toepassen van brongerichte maatregelen aangewezen
Op het veld leidt erosie tot een verlies van vruchtbare bodem, zaaigoed, mest- en sproeistoffen. “Stroomafwaarts leidt bodemerosie tot modder op de wegen, verstoppen van rioleringen en grachten, modderstromen in de dorpskernen en aanvoer van nutriënten en sproeistoffen naar waterlopen en natuurgebieden”, zegt minister Zuhal Demir.
“Om erosie te voorkomen past de landbouwer best brongerichte maatregelen toe, zoals niet-kerende bodembewerking of de inzaai van een groenbedekker.” Deze maatregelen nemen al heel wat landbouwers. “Om problemen stroomafwaarts te vermijden kan de landbouwer een grasbufferstrook of een plantaardige dam aanleggen, die het afstromend water opstuwt en het sediment laat neerslaan.
Plantaardige dammen bewijzen hun nut
Voor kleine stroomgebiedjes of op perceelsniveau hebben plantaardige dammen bewezen dat ze modder kunnen bufferen, zodat problemen stroomafwaarts worden voorkomen. “De van UGent bevestigt de opgebouwde ervaring en voorgaande studies. Plantaardige dammen hebben bovendien het voordeel dat ze relatief goedkoop zijn, gemakkelijk te plaatsen, weinig ruimte innemen en landschappelijk goed inpasbaar zijn.”
Daarom ondersteunt Vlaams minister Zuhal Demir de aanleg van dergelijke dammen. “Een landbouwer kan een strobalendam aanleggen via een beheersovereenkomst met de VLM. Via het erosiebesluit kunnen gemeenten verschillende types plantaardige dammen aanleggen.” Ook via het VLIF, waarvoor landbouwminister Hilde Crevits, bevoegd is, kan de aanleg van houthakseldammen of wilgentenendammen worden gesubsidieerd.
Lengte van natuurlijke dammen via beheersovereenkomst 1,1 km
De totale lengte van ‘natuurlijke’ dammen onder beheersovereenkomst bedraagt 1,1 km. De aanleg van deze plantaardige dammen moet worden gecombineerd met een grasstrook onder beheerovereenkomst. “De totale vergoeding voor het aanleggen van dergelijke dammen in 2020 bedraagt bijna 14.200 euro.”
Er zijn samen 26 ‘natuurlijke’ dammen opgetrokken door 21 landbouwers. “Dat lijkt niet veel, maar lokaal is dergelijke infrastructuur belangrijk om de effecten van watererosie te milderen. De aanleg van plantaardige dammen moet worden gezien als 1 van de beschikbare instrumenten die binnen een gezamenlijke gebiedsgerichte inzet de uitvoering van erosiebestrijdingsplannen kunnen realiseren.” Naast VLIF-steun ondersteunen ook de provincie gemeenten in de aanleg van plantaardige dammen.
