Diervoedersector hield stand ondanks

hoge grondstofprijzen

De jaarlijkse algemene vergadering van BFA werd voorafgegaan door een persconferentie. Er viel immers heel wat te duiden bij de vele cijfers en dossiers waarmee de federatie het afgelopen jaar werd geconfronteerd. “Bovendien is dit jaar mogelijk nog turbulenter door de oorlog in Oekraïne en door het bevestigde stikstofakkoord”, stelt Dirk Van Thielen, voorzitter van BFA.

BFA (zie kader) telt vandaag 136 leden, een aantal dat lichtjes daalt, voornamelijk door overnames. “Zowat alle bedrijven die in de diervoedersector actief zijn in ons land, zijn bij BFA aangesloten”, aldus Katrien D’hooghe, managing director van BFA. “BFA staat dus wel degelijk voor de sector.”

Productie bleef stabiel

Men zou het door de huidige oorlogssituatie bijna vergeten, maar 2021 werd nog steeds sterk beïnvloed door de Covid-19-pandemie. Daarnaast was er de crisis in de varkenshouderij én werd de sector opnieuw geconfronteerd met hoog pathogene vogelgriep bij pluimvee. Toch bleef de diervoederproductie van de BFA-leden qua volume status quo. D’hooghe overliep de cijfers: “Met een Belgische diervoederproductie van 7,1 miljoen ton voeder bekleedt België de achtste plaats binnen Europa (EU-28). In 2021 importeerde België 1,7 miljoen ton voeder en exporteerde er 1,4 miljoen ton. De totale omzet steeg met 18% tegenover 2020, naar 5,5 miljard euro. Dat is natuurlijk gerelateerd aan de gestegen grondstofprijzen, de omzetstijging zegt niets over de rendabiliteit van onze leden.”

De verdeling van de productie per type diervoeder blijft over de jaren heen redelijk stabiel. Varkensvoeder omvat zowat 52% van het totale volume, rundveevoeder heeft een aandeel van 22,5% en pluimveevoeder een aandeel van 18%.

Crisis in varkenshouderij

“Deze globale cijfers omvatten zeer grote schommelingen doorheen het jaar,” gaat Katrien D’hooghe verder. “Zo daalde bijvoorbeeld de productie van varkensvoeder over het hele jaar met 1,6% tegenover 2020. In de periode december 2021-januari 2022 zien we echter een daling van ongeveer 10% tegenover het jaar voordien. De crisis in de varkenshouderij is heel duidelijk af te leiden uit de BFA-statistieken. De oorzaken zijn intussen voor iedereen bekend: ongezien lage varkensprijzen en hoge energie-, grondstof- en voederprijzen. Ondanks het feit dat de varkensprijzen recent sterk gestegen zijn, is een verdere stijging voor heel wat varkenshouders op de dag van vandaag een noodzaak om te komen tot een positief resultaat.” Dirk Van Thielen beaamt: “Er is minimum 2 euro/kg geslacht nodig om positief te kunnen draaien.”

Voederprijzen volgen grondstofprijzen

De prijzen van de grondstoffen voor diervoeder - tarwe, maïs, gerst, sojaschroot, lijnzaad, koolzaadschroot, maar ook vitaminen en mineralen - bereikten de afgelopen weken absolute recordhoogtes. Voor bepaalde grondstoffen, zoals zonnebloempitten en de bijproducten van de productie van zonnebloemolie, dreigen ook problemen qua beschikbaarheid door de oorlog in Oekraïne. Dat konden we de voorbije maanden opvolgen in de (internationale) marktberichten. Het is dan ook geen verrassing dat de stijgende grondstofprijzen een effect hebben op de voederprijzen van de BFA-leden.

Gewogen gemiddeld zijn de grondstoffen sinds september 2020 met meer dan 200 euro per ton gestegen. Dit betekent een verdubbeling op 20 maanden tijd. Hiervan is ongeveer de helft het gevolg van de Oekraïnecrisis. “De voederprijzen zijn vervolgens ook sterk gestegen, maar nog steeds minder dan de stijging van de grondstofprijzen. De veevoedersector buffert tijdelijk een deel, onder meer door heroptimalisatie van de voederformules. Het ziet er momenteel echter naar uit dat het plafond van de grondstofprijzen bereikt is”, meent Van Thielen. “De komende maanden zullen de voederprijzen – door het vertragingseffect – evenwel nog even blijven door stijgen, maar ook daar komt een maximum in zicht.”

Rentabiliteit onder druk

Vermits elke 10 euro/ton stijging van voeder een kostprijsverhoging geeft van 3 cent per kg levend bij varkens en van 1,7 cent bij kippen, blijft de rentabiliteit van heel wat veehouders dus zwaar onder druk staan. Van Thielen: “Gelukkig zijn bij de meeste diergroepen de prijzen van de eindproducten (vlees, melk en eieren) ook gestegen, maar zoals aangehaald is dit nog niet het geval voor de varkenshouderij. De gestegen varkensvoederkosten worden onvoldoende gecompenseerd aan de slachthaak.”

De voorzitter wees in dat kader ook nadrukkelijk naar de retail en de consument. “Ondanks de gestegen prijzen van de eindproducten zijn deze nog steeds veel te laag! Iedereen zal moeten beseffen dat als men verwacht dat onze veehouders aan steeds meer eisen moeten voldoen, dat voedingsmiddelen dan veel duurder moeten zijn. Je kan niet de goedkope prijzen willen en een productiemethode verwachten die aan allerhande eisen moet voldoen… Consument, wees consequent!” stelt Van Thielen.

Stikstofakkoord heeft zware impact

Weliswaar kon BFA tijdens de jaarvergadering ook niet om het stikstofhangijzer heen. Van Thielen en D’hooghe benadrukken dat het stikstofakkoord de Belgische diervoederproductie de komende jaren nog verder onder druk zal zetten. De totale financiële impact van een afbouw van 10% van de Belgische veestapel wordt door BFA geraamd op 323 à 373 miljoen euro.

“De vooropgestelde afbouw brengt voor heel wat van onze leden – waaronder ook veel Vlaamse, familiale kmo’s – flink wat kopzorgen met zich mee. En als de varkensstapel effectief met 30% daalt, dan daalt ook de veevoederproductie met 30%. Dat is meer dan 1 miljoen ton! Als je weet dat de gemiddelde productie per veevoederfabrikant in België iets meer dan 50.000 ton bedraagt, dan verdwijnt het equivalent van meer dan 20 Belgische veevoederfabrikanten. Wij zullen dan ook niet nalaten om onze bezwaren in te dienen via het lopende openbaar onderzoek”, aldus D’hooghe.

BFA stelde trouwens vorig jaar al diverse voedermaatregelen voor om tegemoet te komen aan de steeds strengere milieu-eisen, maar de overheid wil nog een flinke stap verder gaan. “Bovendien wordt inzake uitstoot geen rekening gehouden met die sterk gereduceerde stapel door de stoppers, maar we blijven intussen uiteraard constructief meewerken aan het zoeken naar bijkomende oplossingen voor milieu- en klimaatuitdagingen via voedermaatregelen.”

Maatschappelijk verantwoord en duurzaam

Het inzetten op een verdere verduurzaming van de dierlijke productieketen via voedermaatregelen, loopt trouwens als een rode draad doorheen de werking van BFA. BFA lanceerde in 2020 een duurzaamheidscharter waarin 12 concrete duurzaamheidsdoelstellingen werden opgenomen, met als doel om deze tegen 2030 te realiseren.

BFA ziet hier een mooie vooruitgang in het dossier omtrent de reductie van de methaanuitstoot. “Er zijn inmiddels 5 concrete voedermaatregelen beschikbaar om de methaanuitstoot bij runderen te verminderen, namelijk geëxtrudeerd lijnzaad, koolzaadvet, bierdraf met koolzaadschroot, nitraat als elektronenreceptor en 3-NOP”, beschrijft Katrien D’hooghe. “De Vlaamse Overheid stelt via een pre-ecoregeling zelfs middelen ter beschikking om de toepassing ervan te stimuleren. Wij roepen dan ook alle betrokken ketenpartners op om hier samen mee aan de slag te gaan.”

De sector zet ook nog steeds volop in op het verder verduurzamen van de aanvoerketen van soja(schroot). Zo wordt jaarlijks ongeveer een half miljoen euro geïnvesteerd in de aankoop van duurzame sojacertificaten. In 2021 werden er 450.000 certificaten aangekocht. Deze aanpak wil de sector nog verder uitbouwen. Katrien D’hooghe: “Het Europese wetsvoorstel rond ontbossingsvrije aanvoerketens focust enkel op volledig gescheiden stromen. Wij vragen dat de inspanningen die de sector al jaren levert op het gebied van duurzame sojateelt via deze certificatie ook in rekening gebracht worden.”

Alternatieve eiwitbronnen

D’hooghe haalt in dat kader een heikel thema aan. “De Belgische diervoedersector streeft ook naar minder import van soja uit niet-Europese landen en naar een meer divers gebruik van alternatieve eiwitbronnen. Hierbij wordt volop ingezet op circulariteit. 43% van de gebruikte grondstoffen zijn al nevenstromen uit de voedings- en biobrandstoffenindustrie. Zo is de sector bijvoorbeeld ook vragende partij om dierlijk eiwit te kunnen verwerken in pluimvee- en varkensvoeder. Het gaat hierbij om bijproducten van dieren die goedgekeurd zijn voor menselijke consumptie. De Europese Commissie keurde hiervoor vorig jaar een wetsvoorstel goed, maar de omzetting naar de praktische toepassing in België loopt vertraging op.”

BFA was daarom ook mede-initiatiefnemer van de ILVO-studie naar de eiwitefficiëntie van landbouwhuisdieren. “We wilden weten hoe het staat met de eiwitcompetitie tussen mens en landbouwdieren,” aldus Katrien D’hooghe. ”De studie bevestigt dat de keuze van grondstoffen en de waardering van het eetbare eiwitgehalte sterk bepalend zijn voor de eetbare eiwitefficiëntie van Belgisch vee. Wij blijven daarom inzetten op het gebruik van nevenstromen van de levensmiddelenproductie en op biobrandstoffen.“ BFA streeft naar 50% van de grondstoffen uit nevenstromen tegen 2030.

BFA gaat het debat over de diverse klimaat- en milieuthema’s duidelijk niet uit de weg, maar laat zich ook niet zomaar uit de weg drummen. BFA zoekt immers volop mee naar duurzame oplossingen!

Anne Vandenbosch